Η φιλελεύθερη Ζουζάνα Τσαπούτοβα, σφοδρή επικρίτρια της κυβέρνησης της Σλοβακίας, κέρδισε με μεγάλη διαφορά στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών που διεξήχθησαν το Σάββατο και στον δεύτερο γύρο στις 30 Μαρτίου θα αντιμετωπίσει τον Ευρωπαίο επίτροπο Μάρος Σέφκοβιτς.
Η 45χρονη δικηγόρος και ακτιβίστρια κατά της διαφθοράς κέρδισε το 40,55% των ψήφων έναντι 18,66% για τον Σέφκοβιτς, τον οποίο στηρίζει το κυβερνών κόμμα Smer- SD, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της Σλοβακίας με καταμετρημένο το 99,88% των ψήφων. Η συμμετοχή ανήλθε στο 48,73%.
Τα οριστικά αποτελέσματα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών θα ανακοινωθούν σήμερα το μεσημέρι.
Σύμφωνα με την εταιρεία δημοσκοπήσεων Focus, η Τσαπούτοβα οδεύει στον δεύτερο γύρο των εκλογών με σαφές προβάδισμα και το 64,4% στην πρόθεση ψήφου, έναντι 35,6% για τον αντίπαλό της.
«Ζήτησα την ψήφο όλων των ψηφοφόρων και άρα σας ευχαριστώ όλους», δήλωσε η Τσαπούτοβα, η οποία φαίνεται ότι θα γίνει η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Σλοβακίας.
Η Τσαπούτοβα ευχαρίστησε τους υποστηρικτές της όχι μόνο στα σλοβακικά, αλλά και στη γλώσσα των εθνικών μειονοτήτων που ζουν στη χώρα αυτή των 5,4 εκατομμυρίων κατοίκων.
«Απεδείχθη ότι θέλουμε η χώρα μας να είναι αξιοπρεπής και δίκαιη. Η Ζουζάνα Τσαπούτοβα είναι το πρόσωπο που μπορεί να βγάλει τη Σλοβακία από την κρίση», δήλωσε από την πλευρά του ο απερχόμενος πρόεδρος Αντρέι Κίσκα ο οποίος στηρίζει την Τσαπούτοβα.
«Μην μείνετε σπίτι σας στον δεύτερο γύρο. Κερδίσαμε τον πρώτο γύρο. Η Σλοβακία είναι σε καλό δρόμο», πρόσθεσε.
Η Τσαπούτοβα είχε συμμετάσχει πέρυσι στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που είχαν ξεσπάσει μετά τη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιαν Κούτσιακ και οι οποίες οδήγησαν στην παραίτηση του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο. Τώρα η Τσαπούτοβα λέει ότι στόχος της είναι να σταματήσει «την υφαρπαγή του κράτους από προσωπικότητες που κινούν τα νήματα παρασκηνιακά».
Αν εκλεγεί, η Τσαπούτοβα, μια φιλελεύθερη φιλοευρωπαία που ανήκει στο μικρό κόμμα Προοδευτική Σλοβακία το οποίο δεν εκπροσωπείται στο κοινοβούλιο, θα ξεχωρίζει μεταξύ των λαϊκιστών, εθνικιστών πολιτικών που βρίσκονται σε ανοδική πορεία σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης.
Η Τσαπούτοβα, την οποία στηρίζει ο απερχόμενος πρόεδρος της Σλοβακίας, ο Αντρέι Κίσκα, έχει ζητήσει «να καταπολεμηθεί το κακό» και επιθυμεί να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στο κράτος.
«Η Τσαπούτοβα προσελκύει όσους τρομάζουν από τη διαφθορά και είναι δυσαρεστημένοι από μια κυβέρνηση η οποία θεωρούν ότι σκέφτεται τον εαυτό της και όχι το συμφέρον των πολιτών», εκτιμά ο Κέβιν Ντίγκαν- Κράουζε ειδικός για την Κεντρική Ευρώπη του Wayne University στο Ντιτρόιτ.
Σε μια εξέλιξη που ίσως επηρεάσει το αποτέλεσμα των εκλογών την Πέμπτη απαγγέλθηκαν κατηγορίες εναντίον του Σλοβάκου επιχειρηματία Μαριάν Κότσνερ, ο οποίος φέρεται να διέταξε τη δολοφονία του Κούτσιακ. Ο Κότσνερ, ιδιοκτήτης πολλών εταιρειών, συνελήφθη τον Ιούνιο 2018 ως ύποπτος για απάτες. Παραμένει προφυλακισμένος, χωρίς να του έχουν απαγγελθεί επισήμως κατηγορίες. Σύμφωνα με μέσα ενημέρωσης, είχε σχέσεις με μέλη του Smer-SD.
Στη Σλοβακία ο πρόεδρος δεν διαθέτει εκτελεστικές εξουσίες, αλλά μπορεί να ασκήσει βέτο στον διορισμό ανώτερων εισαγγελέων και δικαστών, κάτι που είναι κρίσιμης σημασίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Εκτός από την Τσαπούτοβα και τον Σέφκοβιτς υποψήφιοι στις προεδρικές εκλογές είναι ακόμη 11 πρόσωπα. Ωστόσο κανείς δεν φαίνεται να μπορεί να κερδίσει από τον πρώτο γύρο. Ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών είναι προγραμματισμένος για τις 30 Μαρτίου.
Ενάντια σε μια ανοικτή χωματερή
Η Ζουζάνα Τσαπούτοβα γεννήθηκε στη Μπρατισλάβα στις 21 Ιουνίου 1973, όμως τα πρώτα χρόνια της ζωής της τα πέρασε στη γειτονική πόλη Πεζινόκ.
Αφού σπούδασε νομική στο πανεπιστήμιο του Κομένιους της Μπρατισλάβα άρχισε να εργάζεται στην Via Iuris, μία σλοβακική οργάνωση προάσπισης των δικαιωμάτων.
Ηγήθηκε με επιτυχία μίας εκστρατείας για να εμποδιστεί η δημιουργία μιας μεγάλης ανοικτής χωματερής στο Πεζινόκ, σε μια έκταση ίση με 12 γήπεδα ποδοσφαίρου.
Επί 14 χρόνια οι κάτοικοι της πόλης μάχονταν κατά της κατασκευής της χωματερής αυτής. Η Τσαπούτοβα κατάφερε να οργανώσει τη μεγαλύτερη κινητοποίηση πολιτών μετά την Επανάσταση του Βελούδου το 1989 που οδήγησε στην ανατροπή του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Τσεχοσλοβακία.
Το 2013 το Ανώτατο Δικαστήριο της Σλοβακίας δικαίωσε τους κατοίκους του Πεζινόκ, ακυρώνοντας την άδεια κατασκευής της χωματερής.
Η υπόθεση αυτή ώθησε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υιοθετήσει κανονισμούς που προβλέπουν τη διεξαγωγή δημόσιας διαβούλευσης στις περιπτώσεις πολεοδομικών έργων που μπορεί να επηρεάσουν το περιβάλλον. «Η ιστορία μιας μικρής σλοβακικής πόλης είχε σημαντική, διεθνή επιρροή», δήλωσε αργότερα ικανοποιημένη η Τσαπούτοβα.
Το 2016 τιμήθηκε με το βραβείο Goldman για το περιβάλλον, ένα είδος Νόμπελ για τους υπέρμαχους του περιβάλλοντος.
Μέλος της οργάνωσης Environmental Law Alliance Worldwide η Τσαπούτοβα αγαπά επίσης τη ζωγραφική, το μπάσκετ, την κολύμβηση και τους περιπάτους. Μιλά καλά αγγλικά και έχει δηλώσει ότι λυπάται που ξέχασε τα ρωσικά της, τα οποία θα ήθελε κάποια στιγμή να βελτιώσει.
Είναι χωρισμένη με δύο κόρες στην εφηβεία, ενώ ο νυν σύντροφός της είναι μουσικός και φωτογράφος.