Η μοναδική ισλαμική τράπεζα στην Ευρωζώνη

Το Ισλάμ δεν επιτρέπει συναλλαγές με τόκους, ούτε επενδύσεις σε προϊόντα καπνού, οινοπνευματώδη και στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Από το 2015 υπάρχουν τέτοιες τράπεζες και στη Γερμανία, ίσως οι μοναδικές της ευρωζώνης.

Οι δουλειές της τράπεζας στο ισόγειο του νέου κεντρικού τεμένους της τουρκικής ισλαμικής ένωσης Ditib στην Κολωνία πηγαίνουν από το καλό στο καλύτερο. Όλα γίνονται σύμφωνα με τους κανόνες του Ισλάμ και ελέγχονται από «συμβούλιο ηθικής». Λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη των εργασιών της τράπεζας ΚΤ ΑΕ, πάνω από χίλιοι πελάτες, κυρίως μουσουλμάνοι, άνοιξαν λογαριασμό. «Ανάμεσα στους πάνω από 1,5 εκ. μουσουλμάνους στη Ρηνανία Βεστφαλία υπάρχουν 20.000 τουρκικής καταγωγής επιχειρηματίες, που απασχολούν 130.000 εργαζόμενους, και εδώ βλέπουμε να υπάρχει μεγάλο περιθώριο για μας» δηλώνει ο επικεφαλής του παραρτήματος της Κολωνίας Αϊχάν Τζένγκιζερ.
Σε πορεία ανάπτυξης η τράπεζα
Η μοναδική, κατά τα λεγόμενά του, ισλαμική τράπεζα στην ευρωζώνη λειτουργεί στη Γερμανία από τα μέσα του 2015 και επεκτείνεται συνεχώς. Βασική αρχή είναι ότι δεν υπάρχουν επιτόκια, ούτε για τους πελάτες ούτε για την ίδια την τράπεζα. Κατά συνέπεια η τράπεζα δεν παρέχει δάνεια που θα αποπληρώνονταν με τόκους και δεν διαθέτει λογαριασμούς αποταμιευτηρίου. Επενδύσεις γίνονται μόνο σε πραγματικά αγαθά και όχι σε χρεόγραφα, μετοχές ή κεφάλαια. «Επενδύσεις σε βιομηχανίες αλκοολούχων προϊόντων ή χοιρινού κρέατος είναι ταμπού», δηλώνει ο Φερχάτ Ασλάνογλου, εκπρόσωπος της τράπεζας, «το ίδιο ισχύει για εξοπλισμούς πολεμικού υλικού και οτιδήποτε αφορά σε τυχερά παιγνίδια». Λόγω αυτών των περιορισμών η πορεία είναι ανοδική και σύντομα η τράπεζα ΚΤ θα συμπληρώσουν το όριο των 10.000 πελατών. Από το καλοκαίρι του 2015 η τράπεζα, θυγατρική της τουρκικής συμμετοχικής Kuveyt Türk, διαθέτει κεντρικό κατάστημα στη Φραγκφούρτη και υποκαταστήματα στο Μανχάιμ, το Βερολίνο και τη Κολωνία.
Μετά την Κολωνία θα ανοίξουν κι άλλα δύο υποκαταστήματα. «Η ζήτηση από την πλευρά της μουσουλμανικής κοινότητας είναι διαρκής», χαίρεται ο Ασλάνογλου. Το ¾ των πελατών είναι ιδιώτες, οι υπόλοιποι ενώσεις, επιχειρηματίες και θεσμοί. Για τους πιστούς υπαλλήλους και πελάτες υπάρχουν χώροι προσευχής. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο το 15% των πελατών δεν είναι μουσουλμάνοι. Εμπειρογνώμονες στον τραπεζικό τομέα βλέπουν πολλά περιθώρια ανάπτυξης αυτού του τρόπου συναλλαγών σύμφωνα με τους κανόνες του ισλαμικού νόμου. «Στη Γερμανία, με 5 εκ. μουσουλμάνους ή 1,5 εκ. μουσουλμανικές εστίες, αντιπροσωπεύει ένα δυναμικό 300.000 πιθανών πελατών» δηλώνει ο Φίλιπ Βάκερμπεκ, από τη συμβουλευτική εταιρεία Strategy. Όπως τονίζει, στις μουσουλμανικές χώρες, όπως την Τουρκία ή τις αραβικές χώρες, οι τραπεζικές συναλλαγές σύμφωνα με το Κοράνι έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες ανάπτυξης από τις συμβατικές.
Από τη θεωρία στην πράξη
Στην πράξη, οι συναλλαγές γίνονται ως εξής: σε περίπτωση που ένας πελάτης χρειάζεται δάνειο για να αγοράσει σπίτι ή αυτοκίνητο, το αγοράζει η τράπεζα ΚΤ για λογαριασμό του. «Στη συνέχεια του το πουλάμε με μια προσαύξηση λόγω της χρηματοδότησης και αυτός πληρώνει σε δόσεις» εξηγεί ο Ασλάνογλου. Καμιά φορά βέβαια η διαδικασία πολυπλοκοποιείται λόγω των γερμανικών νομικών κανόνων. Για παράδειγμα, σε περίπτωση αγοράς ακινήτου, για να μην καταβάλλεται δύο φορές ο φόρος μεταβίβασης, την πρώτη από την τράπεζα και τη δεύτερη από τον πελάτη της, συγκροτούν οι δύο μια εταιρεία και αγοράζουν το σπίτι από κοινού. Στη συνέχεια η τράπεζα αποσύρεται από την εταιρεία. Σύμφωνα με τον Ασλάνογλου, το μοντέλο αυτό έχει εγκριθεί από την χρηματοπιστωτική εποπτική αρχή Bafin. O εμπειρογνώμων Φίλιπ Βάκερμπεκ εξηγεί ότι στις τράπεζες που λειτουργούν με βάση το ισλαμικό μοντέλο υπάρχει από τη μια η θεωρία, και από την άλλη η πράξη.
Συγκεκριμένα, τα μοντέλα που αναπτύσσονται προσομοιάζουν με τα κλασσικά οποιασδήποτε άλλης τράπεζας. Ο πελάτης όμως δεν πληρώνει τόκους, αλλά κάτι σαν απόδοση κεφαλαίου. Για τις περιόδους ισχνών αγελάδων η τράπεζα που λειτουργεί σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο κατακρατά αποθέματα. «Δεν είναι κάτι κακό» συμπληρώνει ο Βάκερμπεκ. Ο έλεγχος είναι εξοντωτικός από το λεγόμενο συμβούλιο ηθικής κατά τη Σαρία, ελέγχεται κάθε προϊόν και κάθε συμβόλαιο. Έλεγχο κάνει όμως και η Bafin για το κατά πόσα όλα γίνονται σύμφωνα με τη γερμανική νομοθεσία. Όλα περνούν και από το εποπτικό συμβούλιο της τράπεζας στην Τουρκία. Οι τεταμένες γερμανοτουρκικές σχέσεις δεν έχουν αρνητικές επιπτώσεις μέχρι τώρα. «Το αντίθετο μάλιστα, έχουμε ροές πελατών αραβικής καταγωγής» αναφέρει ο Αϊχάν Τζένγκιζερ.
[DW]