Συνέντευξη του Μίκη Θεοδωράκη στον Νίκο Νικόλιζα

Διαβάστε τη μέχρι τέλους. Αξίζει πραγματικά.
1.- Κύριε Θεοδωράκη, είστε πλέον ένα πρόσωπο που η ιστορία έχει «μιλήσει» για εσάς. Νιώθετε δικαιωμένος από την Ελλάδα, από τους Έλληνες τόσο για όσα εσείς έχετε προσφέρει στη μουσική, στους αγώνες για την δημοκρατία μας, στην πολιτική;
Μ.Θ. Τα συναισθήματά μου είναι ανάμεικτα. Μιλάω πάντα σε προσωπικό επίπεδο. Νοιώθω οπωσδήποτε ικανοποίηση, όμως ταυτόχρονα και μια μεγάλη πίκρα, γιατί οι προσπάθειές της γενιάς μου έμειναν τελικά ανεκπλήρωτες. Η διαπίστωση ότι ο Λαός μας άλλαξε, αποτελεί μια μεγάλη τραγωδία. Δεν είμαστε πια οι ίδιοι. Οι αρετές που μας έδιναν κάποτε φτερά, δεν υπάρχουν πια. Η γενικευμένη διαφθορά –ψυχική, ηθική, μορφωτική- μας έχει διαβρώσει στην πιο κρίσιμη στιγμή της ανθρωπότητας. Το άμεσο μέλλον με τρομάζει.
2.- Θα θέλατε να είχατε κάνει περισσότερα ή πιστεύετε πως οι αγώνες σας κάλυψαν το μεγαλύτερο φάσμα αυτών που μπορούσατε να κάνετε;
Μ.Θ. Κανένας λαός δεν αγωνίστηκε τόσο σκληρά όσο ο δικός μας. Τα έδωσε όλα για την πατρίδα, εδικά την εποχή της Εθνικής μας Αντίστασης. Τι εισέπραξε τελικά; Προδοσίες… Που μας οδήγησαν σε Εμφύλιους και Δικτατορίες… Ήταν φυσικό λοιπόν κάποτε να κουραστεί, να σιχαθεί και να σπάσει. Όμως όχι σε τέτοιο βαθμό που να αρνηθεί τον ίδιο τον εαυτό του. Την ιστορία του, τις παραδόσεις του, τις αξίες του και να φτάσει στο σημείο να μην είναι πια ο ίδιος. Είναι τρομερό.
3.- Σπανίως πλέον κάνετε παρεμβάσεις. Ο λόγος σας πολιτικός ή μη έχει ιδιαίτερη βαρύτητα για την πολιτικοοικονομική κατάσταση της χώρας μας. Αλήθεια, υπάρχουν πολιτικοί τα τελευταία χρόνια που σας ζήτησαν συμβουλές πάνω σε θέματα πολιτισμού ή πολιτικής, δεδομένης της βαρύτητας που έχουν τα λόγια σας στην κοινωνία και στους πολίτες;
Μ.Θ. Αρνήθηκα με κάθε τρόπο να πιστέψω στην εικόνα που μόλις σας περιέγραψα. Εξακολουθούσα να ελπίζω. Και γι’ αυτό όπως  λέτε, παρενέβαινα, μήπως και βοηθήσω, για να πάμε ένα βηματάκι μπροστά. Τώρα ας μου συγχωρεθεί αυτή η αδυναμία, έπαψα να πιστεύω και σιωπώ.
4.- Πολλοί μετά τις εκλογές έλεγαν: ο δικομματισμός πέθανε. Τελικά πέθανε ή αναστήθηκε; Ποιος τον ανέστησε;
Μ.Θ. Τα παιχνίδια της εξουσίας όπως ο δικομματισμός, είναι παρονυχίδες μπροστά σ’ αυτό που συμβαίνει στα βάθη του Λαού. Δεν με απασχολούν.
5.- Τον περασμένο Απρίλιο, σε συνέντευξή σας στον Γιώργο Λιάνη είπατε: «δεν καταλαβαίνω την βιασύνη της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ να θέλει να βγάλει το φίδι από την τρύπα» αναφερόμενος στην οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα και όλο τον κόσμο. Οι πρώτες μέρες τελικά δείχνουν μια κυβέρνηση που θα ακολουθήσει κατά γράμμα όσα υποσχέθηκε…
Μ.Θ. Μακάρι να είναι όπως τα λέτε.
6.- Τις πολιτικές αλλαγές με τη νέα κυβέρνηση, πως τις βλέπετε κύριε Θεοδωράκη;
Μ.Θ. Δεν αμφισβητώ το δικαίωμα στην ελπίδα και στην προσπάθεια για το καλλίτερο. Όμως ο Λαός παραμένει ο ίδιος κι ο καθένας θα εξακολουθεί να κρίνει σύμφωνα με το στενό προσωπικό του συμφέρον. Διαπιστώνω όμως ότι ο δρόμος που οδηγεί στην έξοδο απ’ την κρίση χρειάζεται αίσθημα συνολικής υπευθυνότητας, που οδηγεί νομοτελειακά στην ανάγκη αυτοσυγκράτησης και θυσιών για το γενικό καλό. Εδώ στο σημείο αυτό βλέπω τις μεγάλες δυσκολίες που θα συναντήσει η νέα κυβέρνηση, γιατί δεν περιμένω να υπάρξει από πουθενά αίσθημα ευθύνης και προσφοράς. Κι αυτό γιατί νομίζω ότι η διάβρωση είναι βαθειά και εκτεταμένη.
7.- Η νέα κυβέρνηση έχει πιο μικρό και ευέλικτο σχήμα, φαίνεται πως είναι πιο κοντά στην ευαισθητοποίηση των πολιτών για το περιβάλλον, πιο κοντά στα προβλήματα της κοινωνίας. Ήταν τόσο δύσκολα θέματα για να μπορέσει να πιάσει τον παλμό του κόσμου η προηγούμενη κυβέρνηση;
Μ.Θ. Μπορεί οι Έλληνες να ψήφισαν διαφορετικά αλλά στην ουσία παραμένουν οι ίδιοι. Κι αυτό θα φανεί σύντομα. Τον ίδιο Λαό που κυβερνούσαν χτες οι μεν θα κυβερνήσουν στο μέλλον και οι δε. Θέλω να πω ότι τον κύριο ρόλο για να πάμε μπροστά, να μείνουμε στάσιμοι ή να πάμε πίσω, τον παίζει η γενικευμένη νοοτροπία που εκπορεύεται από το Σύστημα και διαχέεται παντού. Αν θα έπρεπε να αποκτήσουμε μια νέα σημαία αντί για σταυρό θα πρέπει να βάλουμε το φακελάκι και τη μίζα. Χιαστί.
8.- Φαίνεται πως οι νέοι πήραν τα ηνία της πολιτικής στα χέρια τους. Εσείς ανέκαθεν πιστεύατε πως η εξουσία ανήκει στους νέους. Υπάρχει διαφορά ιδεολογικής και πολιτικής σκέψης ανάμεσα στους σημερινούς νέους και εκείνους που πάλευαν για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα ιδανικά τους, τις περασμένες δεκαετίες;
Μ.Θ. Στο μοναδικό που εξακολουθώ να πιστεύω και να ελπίζω είναι οι νέες γενιές. Και έχω την αυταπάτη ίσως, ότι από καιρό υπάρχουν θετικές ζυμώσεις με στόχο την ανακάλυψη-αποκάλυψη της αληθινής Ελλάδας και του πραγματικού Λαού, απ’ την πλευρά όλο και περισσότερων νέων. Δεν βλέπω όμως από πού βγάλατε το συμπέρασμα ότι «πήραν τα ηνία της πολιτικής στα χέρια τους». Επειδή υπάρχουν ορισμένα νέα πρόσωπα στην Κυβέρνηση; Αυτό είναι οπωσδήποτε θετικό, όμως δεν συνιστά την αλλαγή που νομίζετε. Γιατί η αληθινή Εξουσία εξακολουθεί και θα εξακολουθεί να βρίσκεται σε περιοχές απλησίαστες για τον λαό και προ παντός για τους νέους.
9.- Αλήθεια ποια «βλέπετε» εσείς ως λάθη του κ. Καραμανλή που του στέρησαν την εξουσία;
Μ.Θ. Λάθη έκανε οπωσδήποτε ο Καραμανλής, όπως κάνουν όλοι. Όμως η δική μου άποψη είναι ότι μέσα στον σημερινό συσχετισμό δυνάμεων είναι πρακτικά αδύνατο να σταθεί μια κυβέρνηση της δεξιάς. Γιατί για μένα μια εκλογική πλειοψηφία δεν μου λέει τίποτα, μιας και η πραγματική δύναμη βρίσκεται αλλού. Πρώτον στο γεγονός ότι στην ουσία η πραγματική λαϊκή πλειοψηφία βρίσκεται στο σύνολο των δυνάμεων της Κεντροαριστεράς (ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ) και δεύτερον ότι αυτή η πραγματική πλειοψηφία (και προ παντός το ΠΑΣΟΚ) ελέγχει κατά 80-90% τα μεγάλα φρούρια της πραγματικής εξουσίας. Δηλαδή την ΓΕΣΕΕ, την ΑΔΕΔΥ, τις ΔΕΚΟ, το «βαθύ κράτος» (πάνω από το 70% οι υπάλληλοι είναι Πασόκοι) και τα μεγάλα θωρηκτά, δηλαδή το σύνολο σχεδόν του Ημερήσιου Τύπου και των μεγάλων Καναλιών, δηλαδή των μέςων που διαμορφώνουν κατά το δοκούν (τα καλά και συμφέροντα) την κοινή γνώμη.
Κάποτε, όταν ήμουν βουλευτής, έλεγα ότι αν μου δώσουν για 3-4 μήνες το Συγκρότημα Λαμπράκη, μπορεί να γίνω … Πρωθυπουργός. Αστείο; Και όμως αληθινό.
Επί πλέον ο Καραμανλής δεν υπάκουσε –όπως κάνουν όλοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες- στην σαφή εντολή των ΗΠΑ. Δηλαδή «ΟΧΙ οικονομικές και άλλες σχέσεις με Ρωσία και Κίνα». Κι ακόμα τόλμησε να πει ΟΧΙ κατάμουτρα στον μεγάλο μας Βεζύρη, τον Μπους, στο Βουκουρέστι. Και ίσως αυτό να ήταν και το πιο μεγάλο και μοιραίο του «λάθος».
Λίγο πριν τις εκλογές του 2007 και τις φωτιές που συνέπεσαν τότε, μια μεγάλη ημερήσια εφημερίδα προειδοποιούσε τον ελληνικό λαό με λίγα λόγια στην πρώτη σελίδα και σε ειδικό πλαίσιο ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, ειδεμή μας περίμεναν πολλά και διάφορα. Σημειωτέον ότι λίγο πιο πριν είχαν υπογραφεί οι συμφωνίες μεταξύ Καραμανλή και Πούτιν για τον αγωγό.
«Θεέ μου», είπα μέσα μου, «όχι πια άλλες συμφορές. Αν είναι έτσι, ας πάνε στο διάβολο και ο αγωγός και η COSCO». Και θυμήθηκα τον μακαρίτη ΓΑΒ (Γεώργιο Αγγέλου Βλάχο) της τότε «Καθημερινής», που στις βενιζελικές «μεγαλομανίες» απαντούσε εκφράζοντας τους «συνετούς» και «υπάκουους» με το περίφημο άρθρο «θέλομεν την Ελλάδα … μικράν και έντιμον».
Έτσι και τώρα πρέπει να πω, ότι όχι μόνο φοβήθηκα αλλά τρομοκρατήθηκα. Και πράγματι σε πολύ λίγο διάστημα είδαμε τις φλεγόμενες κουκουνάρες της Ηλείας να εκτοξεύονται σαν πύραυλοι και να καίνε τις κορυφές του … Ταϋγετου! Τέτοιο θέαμα, είπα μέσα μου, μόνο μια δύναμη δαιμονική μπορεί να προκαλέσει και ευχήθηκα μπροστά σ’ αυτό το εκβιαστικό δίλημμα να στείλει ο λαός τον Καραμανλή στο σπίτι του, για να .. γλιτώσουμε! Και να που συνέβη τελικά αυτό… Κι έτσι … ανέπνευσα! Όπως … ανέπνευσε μαζί μου και το 80% του ελληνικού λαού !!!
10.- Βλέπετε να αλλάζει το πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα, μετά το «πολιτικό τέλος» κορυφαίων πρώην υπουργών και βουλευτών από τα κόμματα; Ας πούμε έφυγε Σουφλιάς, Πετραλιά, Σημίτης, Αλογοσκούφης και πολλοί ακόμα. Τι σηματοδοτεί αυτό;
Μ.Θ.    Αυτό γινότανε πάντοτε. Κάποιοι φεύγανε, κάποιοι έρχονταν. Γνωρίζετε ασφαλώς τα βάθη της θάλασσας, καθώς και τις συνήθειες των ψαριών που τα κατοικούν. Μια βαθειά θάλασσα είναι και η διαστρωμάτωση της εξουσίας, όπου υπουργοί κλπ. είναι τα λεγόμενα αφρόψαρα, ενώ οι καρχαρίες και άλλα αρπαχτικά καραδοκούν στα βάθη, απ’ όπου επισημαίνουν καλλίτερα τα θύματά τους.
11.- Στον τομέα του πολιτισμού, ποια λάθη θα χρεώνατε σε όλες τις κυβερνήσεις που πέρασαν από τι αρχές του ΄90 μέχρι και τις μέρες μας; Με μια μικρή εξαίρεση φυσικά της περιόδου Μελίνας  Μερκούρη…
Μ.Θ. Τον Πολιτισμό τον κάνουν οι άνθρωποι του Πολιτισμού, των οποίων τα έργα τα αποδέχεται ο Λαός ανάλογα με την αξία τους. Όσο πιο πολλά και καλά έργα γίνονται και όσο υπάρχουν οι συνθήκες να πάνε στον Λαό, τόσο αναπτύσσεται ο Πολιτισμός σε μια χώρα. Ο ρόλος του Υπουργείου Πολιτισμού είναι να ενθαρρύνει με κάθε μέσον το σύνολο των ανθρώπων του Πολιτισμού απ’ τη μια μεριά κι από την άλλη να βοηθά με υποδομές και ενισχύσεις, ώστε τα έργα αυτά να πάνε σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.
Υπάρχει φυσικά και η εγχώρια όσο και η διεθνής κληρονομιά των πολιτιστικών έργων. Και γι’ αυτά θα πρέπει να πάνε όσο γίνεται πιο βαθειά και πλατειά μέσα στον Λαό.
Για όλα αυτά δεν υπήρξε και δεν υπάρχει συνολικά κρατική γνωστή άποψη ή εκτίμηση και επομένως δεν βρέθηκαν ακόμα τα μέσα, οι μέθοδοι ώστε να μπορέσουμε να πούμε ότι υπήρξε Υπουργείο Πολιτισμού που να ασχοληθεί ουσιαστικά με τον Πολιτισμό. Ούτε φυσικά και στην εποχή της μυθικής Μελίνας.
12.- Τον προηγούμενο Δεκέμβριο είδαμε μια εξέγερση των νέων ανθρώπων κατά της βίας, κατά της στηλίτευσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Φοβάστε πως μπορεί να επαναληφθεί κάτι παρόμοιο, τώρα που η Ελλάδα είναι μέσα στον κυκεώνα της οικονομικής κρίσης;
Μήπως τα ιδανικά και τα πρότυπα των νέων ανθρώπων είναι πλέον «καθημερινής τηλεοπτικής κατανάλωσης»;
Μ.Θ. Δεν συμφωνώ με τις διάφορες εκτιμήσεις σχετικά με τον Δεκέμβρη. Στο κάτω-κάτω αν υπήρχε ένα ουσιαστικό ιδεολογικό κίνημα, γιατί και πώς δεν είχε συνέχεια. Καταλαβαίνω την ψυχολογία των παιδιών που διψούν για πρόοδο και για προοπτική. Νομίζω όμως ότι ορισμένοι εκμεταλλεύτηκαν αυτή την ανάγκη, δίχως να την βάλουν μέσα σε ένα κανάλι που να οδηγεί τους νέους σε μια σφαιρική και υπεύθυνη θεώρηση, που να εξηγεί τα πραγματικά αίτια της κρίσης, οδηγώντας σε ρεαλιστικές λύσεις. Μείνανε στο σύνθημα και την αντίδραση για την αντίδραση. Το πόσο επιφανειακό και ανοργάνωτο υπήρξε αυτό το κίνημα φαίνεται από το γεγονός ότι δεν είχε ούτε τη θέληση ούτε τη δύναμη να κόψει τα χέρια των προβοκατόρων που καταστρέψανε το κέντρο της Αθήνας.
Υπήρξα Πρόεδρος του μεγαλύτερου κινήματος, της Ελληνικής Νεολαίας των Λαμπράκηδων, με χιλιάδες συγκεντρώσεις, πορείες και δυναμικές εκδηλώσεις μέσα σε φοβερά εχθρικές συνθήκες, και δεν επιτρέψαμε ποτέ στους προβοκάτορες να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα της πάλης μας.
13.- Κάποτε για τους έλληνες πρότυπο ήσασταν εσείς, ήταν ο Ελύτης, ήταν ο Ρίτσος. Σήμερα φτάσαμε να έχουμε πρότυπά όσους βγαίνουν από ριάλιτυ ή όσους τραγουδούν σε πίστα. Γενικά όσους προβάλλει η τηλεόραση. Γιατί πιστεύετε πως έπεσε τόσο χαμηλά το επίπεδο των νεοελλήνων;
Μ.Θ. Αυτά τα είπαμε. Όμως δεν θα πρέπει, νομίζω, να είμαστε τόσο απόλυτοι. (Στο σημείο αυτό διορθώνω τον εαυτό μου). Γι’ αυτό θα επανέλθω στο παράδειγμα της θάλασσας, για να σας πω ότι πιστεύω ότι όλα αυτά τα φτηνά που εκπέμπουν τα κανάλια της παρακμής και μπαίνουν στα σπίτια μας, είναι κι αυτά αφρόψαρα!
Δηλαδή στέκονται στην επιφάνεια του νερού. Και ποιος γνωρίζει, αλήθεια, τι γίνεται στα βάθη της ψυχής του λαού; Εγώ τουλάχιστον –αν και ζω απομονωμένος- ποτέ μου δεν κατάλαβα ότι έχει αλλάξει η όποια γνώμη είχε ο Λαός και ιδιαίτερα η νεολαία για μένα και το έργο μου. Και πιστεύω πως αυτό συμβαίνει με τον κάθε Ελύτη και τον κάθε Ρίτσο, που παραμένουν ζωντανοί και επίκαιροι στη μνήμη του Λαού. Του άγνωστου Λαού. Όσο για τα ιδανικά των νέων ανθρώπων, θεωρώ ότι κάποια ασήμαντη μερίδα ασχολείται μόνο με το γελοίο και το φτηνό. Ευτυχώς που υπάρχει και λειτουργεί αυτή η Κιβωτός της συλλογικής μας μνήμης, η ελληνική οικογένεια, μέσα στην οποία διαπλάθεται ο χαρακτήρας και το ήθος των παιδιών μας και διαφυλάσσεται η εθνική μας μνήμη με όλες τις πλούσιες πνευματικές και πολιτιστικές παραδόσεις. Και αυτή είναι για μένα η τελευταία μου ελπίδα, η ελληνική οικογένεια, που δεν θα επιτρέψει τελικά να μονιμοποιηθεί η σημερινή τραγική αλλαγή του λαού μας λόγω της γενικευμένης υποκρισίας και διαφθοράς…
14.- Έχετε ζήσει πιο έντονα από τον καθένα όλες τις περιόδους της Ελλάδας από το ΄40 και μετά, λόγω και της μεγάλης σας αντιστασιακής δράσης. Τι κρατάτε πιο έντονα σαν κόρη οφθαλμού, μέσα στο μυαλό σας από όλα εκείνα τα μεγάλα γεγονότα;
Μ.Θ. Την αναγεννητική πνοή της ιστορικής περιόδου της Εθνικής μας Αντίστασης, μέσα απ’ την οποία γεννήθηκε μια νέα Ελλάδα, που προσπαθούν να κρατούν θαμμένη πολλές και διάφορες σκοτεινές δυνάμεις. Όσο όμως οι αξίες που γέννησε αυτή η νεότερη εθνική μας αναγέννηση μένουν στο περιθώριο της εθνικής μας ζωής, τόσο η Ελλάδα θα πηγαίνει απ’ το κακό στο χειρότερο.
15.- Κατορθώσατε να «βάλετε» την ποίηση στο στόμα του κάθε έλληνα, μελοποιώντας μεγάλους ποιητές. Να υποθέσουμε πως ήταν δύσκολοτο εγχείρημα ή η κοινωνία ήταν ήδη έτοιμη για μια τόσο μεγάλη αλλαγή;
Μ.Θ. Η μελοποίηση της Ποίησης, όπως και γενικώτερα η προσπάθεια να πάει η αληθινή Τέχνη στον Λαό, αποτέλεσαν στοιχεία της πρόσφατης εθνικής μας αναγέννησης, που μπόρεσε να βγει στην επιφάνεια της δεκαετίας του ΄50 και του ΄ 60, για να χτυπηθούν μετωπικά από την Χούντα που υπήρξε η απαρχή της παρακμής που μεγαλώνει χρόνο με χρόνο.
16.- Μου είχε πει κάποτε ο Αλέκος Αλεξανδράκης, πως όταν κάνατε τις μεγάλες συναυλίες στο Καραϊσκάκη, υπήρχε κίνδυνος ακόμα και για την σωματική σας ακεραιότητα. Τι θυμάστε από εκείνες τις «σκοτεινές» περιόδους της δημοκρατίας μας;
Μ.Θ. Δεν ήταν «σκοτεινές». Ήταν λάμψεις. Ήταν φως που δεν πρόλαβε να φωτίσει όσο μπορούσε και όσο έπρεπε, γιατί τότε ακριβώς ξεκίνησαν αργά αλλά σταθερά οι αληθινές σκοτεινές μέρες…
17.- Νοσταλγείτε το τότε;
Μ.Θ. Δεν νοσταλγώ. Θλίβομαι…
18.- Διάβαζα στην συνέντευξή σας στον Γιώργο Λιάνη, ότι κάθε βράδυ βλέπετε απέναντί σας μια σκιά, που την ερμηνεύετε ως τον θάνατο. Εσείς υμνήσατε στα τραγούδια σας και τη ζωή αλλά και τον θάνατο. Να υποθέσω ότι τονφοβάστε;
Μ.Θ. Ποιος δεν φοβάται τον θάνατο. Άλλωστε το αίσθημα της αυτοσυντήρησης είναι το πιο δυνατό για τον άνθρωπο. Γιατί η Ζωή είναι μια δωρεά, μια ευλογία. Και ποιος απ’ όλους μπορεί να αποφύγει το αναπόφευκτο ραντεβού του με τον θάνατο; Εγώ ίσως γιατί τον φοβάμαι πιο πολύ, προσπάθησα να εξοικειωθώ μαζί του με τα όπλα της φαντασίας, της ποίησης και της μουσικής. Θέλω να τον φαντάζομαι με ανθρώπινη μορφή, σαν κάποιο χορευτή Κρητικό στα μαύρα ντυμένο με μαύρα στιβάνια και μαύρα κρόσσια. Θέλω να τον κάνω φίλο μου, για να με πάρει όσο γίνεται περισσότερο φιλικά και να με πάει στην Κρήτη, κοντά στους προγόνους μου, που αναπαύονται αιώνες τώρα κάτω από τα Λευκά Όρη.
19.- Τι ρόλο έπαιξε στη ζωή σας η πολυαγαπημένη σας σύζυγος Μυρτώ και η κόρη σας Μαργαρίτα;
Μ.Θ. Τον πρωταρχικό, τον κυριαρχικό και μοναδικό.
20.- Εμπνευστήκατε από εκείνες;
Μ.Θ. Για ποιον άλλο άραγε γράφω την μουσική μου;
21.- Ο Θεοδωράκης σπανίως κάνει πλέον δημόσιες εμφανίσεις, λόγω των προβλημάτων υγείας. Έχετε όμως όρεξη για δουλειά, που γράφετε μουσικές μέρα και νύχτα. Είναι η παρακαταθήκη που θέλετε να αφήσετε για τις επόμενες γενιές ή η συνήθεια μιας μακροχρόνιας πορείας στη μουσική;
Μ.Θ. Η Μουσική είναι το ψυχικό οξυγόνο της ζωής μου.
22.- Από όλους όσους συνεργαστήκατε, ποιος σας λείπει περισσότερο και γιατί;
Μ.Θ. Ο Γιάννης Διδίλης, που υπήρξε η ψυχή της μουσικής μου στα χρόνια της πρώτης  μου λαϊκής ορχήστρας, την εποχή που έθετα τα θεμέλια του έργου μου. Ήταν ένας πολύ επιτυχημένος συνθέτης τραγουδιών ελαφράς μουσικής. Σπουδαίος πιανίστας και ολοκληρωμένος μουσικός. Το θέρος του 1961 διηύθυνε την Ορχήστρα του στην Θεσσαλονίκη σε κάποιο μουσικό-χορευτικό κέντρο. Κάποια μέρα έδωσα συναυλία στον κινηματογράφο που βρισκόταν δίπλα στο κέντρο αυτό. Τότε πρωτοάκουσε τη μουσική μου και την ίδια στιγμή εγκατέλειψε τη δουλειά του και τη μουσική του, μπήκε στο μικρό του αυτοκίνητο και άρχισε να μας ακολουθεί από πόλη σε πόλη. Έως ότου γνωριστήκαμε και έγινε όχι μόνο ο πιανίστας της ορχήστρας μας αλλά η ψυχή της μουσικής μου. Έφυγε πρόωρα κι αυτό μου κόστισε πολύ. Σαν ελάχιστο δείγμα της φιλίας και της ευγνωμοσύνης μου, του έχω αφιερώσει το “Canto General”.
23.- Τι μήνυμα θα στέλνατε σε όλο τον ελληνικό λαό, βάσει της οικονομικοπολιτικής κατάστασης που έχει δημιουργηθεί παγκοσμίως;
Μ.Θ. Θα τους ξαναέλεγα τα λόγια του Διονυσίου Σολωμού (ελαφρώς παραλλαγμένα): «Κλείστε βαθειά στην καρδιά σας την Ελλάδα. Και μονάχα τότε θα ανοίξουν για σας και τα παιδιά σας διάπλατες  οι πόρτες για την Πρόοδο και την Ευτυχία του Λαού μας».
(Περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 2^ο ,  30/10/2009 – 5/11/2009)
Resalto