Στὴν διαχρονικὴ διαπάλη τοῦ Καλοῦ μὲ τὸ Κακό, τῆς
Ἀλήθειας μὲ τὸ σκοτάδι τῆς ἐξουσίας, οἱ μηχανισμοὶ
ἀναπαραγωγῆς τῆς Ἐξουσίας χρησιμοποίησαν σὰν
ἐργαλεῖα, τὴν «Ἀπάτη», τὴν Δημαγωγία, τὸν Λαϊκισμὸ
καὶ τὴν Σοφιστία.
Ἀπάτη κατὰ τὸ ποινικὸ Δίκαιο εἶναι ἡ παράθεση
ψευδῶν στοιχείων, ὡς πραγματικῶν. Ἀπάτη εἶναι π.χ.
νὰ δηλώνονται ψευδεῖς ἀκροαματικότητες ἢ νὰ σοῦ
ἐγχειρίζεται μιὰ Πλαστὴ Ἐπιταγὴ ὡς γνήσια.
Δημαγωγία εἶναι νὰ ὑπόσχεσαι στὸ Λαό, αὐτὸ
ποὺ πραγματικὰ εἶναι Ἀληθινὸ καὶ Ὀρθό, ἐνῶ σὺ ὁ
Δημαγωγὸς γνωρίζεις ὅτι δὲν πρόκειται νὰ τὸ πράξεις
ποτὲ πρὸς ὄφελός του.
Λαϊκισμὸς εἶναι νὰ ὑπόσχεσαι στὸ Λαὸ πράγματα ποὺ
ἐνῶ ἐσὺ γνωρίζεις ὅτι εἶναι ἐπιβλαβῆ γιὰ αὐτὸν καὶ δὲν
ὑπηρετοῦν τὴν Ἀλήθεια, ὅμως ἱκανοποιοῦν τὸ θυμικὸ
καὶ τὸ ἔνστικτο τοῦ πλανημένου Λαοῦ.
Ἡ Σοφιστία εἶναι ὅμως τὸ χειρότερο ἐργαλεῖο τῆς
ἀναπαραγωγῆς τῆς Ἐξουσίας ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα, γιατὶ μὲ
τὴν Σοφιστία διαμορφώνεις τὸ πιστεύω καὶ τὴν ἀντίληψη
ἑνὸς Λαοῦ , κάνοντάς τον νὰ πιστεύει ὅτι αὐτὸ ποὺ ὄντως
ἀντιλαμβάνεται, ἀκόμα καὶ ὡς ἐπιζήμιο γιὰ τὸν ἴδιο,
εἶναι «ἀπαραίτητο». Ἡ Σοφιστία εἶναι ἡ χειρότερη μορφὴ
ἠθελημένου ψυχικοῦ καὶ πνευματικοῦ ἐξαναγκασμοῦ καὶ
συνειδητῆς χειραγώγησης τῆς βούλησης τῶν Πολιτῶν,
ἐναντίον κάθε διαχρονικῆς Ἀξίας καὶ Ἀλήθειας, ὥστε
νὰ ἀποδεχθοῦν καὶ νὰ συνηγορήσουν γιὰ πράξεις καὶ
παραλείψεις τῆς Ἐξουσίας, ποὺ προδήλως βλάπτουν
τοὺς Πολίτες καὶ τὴν Πολιτεία, ἀναπαράγουν ὅμως τὴν
Ἐξουσία. Ἡ Σοφιστία εἶναι ἡ μέθοδος ἐκείνη ποὺ κάνει
τοὺς Πολίτες νὰ ἀποδεχθοῦν τὶς ἐναντίον τους πράξεις
τῆς Ἐξουσίας ὡς ἀπαραίτητες, ἔτσι ὥστε ὄχι μόνο νὰ τὶς
ἀποδεχθοῦν ἀναντίρρητα, ἀλλὰ καὶ νὰ τὶς στηρίξουν.
Ἡ Ἀπάτη, ἡ Δημαγωγία, Ὁ Λαϊκισμός, ἡ Σοφι-
στία, ἐναλλάσσοντο στὶς διάφορες ἐποχὲς ὡς ἐργαλεῖα
ἀναπαραγωγῆς τῆς Ἐξουσίας. Ὁ Σωκράτης στὴν ἐποχή
του πολέμησε τοὺς Σοφιστὲς (ποὺ ἐμφανίζοντο ὡς
«ἐκσυγχρονιστὲς» καὶ «μεταρρυθμιστές»), καὶ ἐκεῖνοι
φρόντισαν νὰ τὸν ἐξολοθρεύσουν. Τὸ χαρακτηριστικὸ
τῆς δικῆς μας ἐποχῆς, εἶναι ὅτι στὸ μηχανισμὸ
ἀναπαραγωγῆς τῆς ἐξουσίας ποὺ φέρει τὸ εὐφημιστικὸ
ὄνομα «παγκοσμιοποίηση», τὸ κυρίαρχο ἐργαλεῖο εἶναι
ἡ Σοφιστία…
Καθηγητὴς Ἀνδρέας Ἀθηναῖος
University of Pennsylvania
Lindback Award (1987) Villanova University