Γιάννης Ιωαννίδης, Διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Πρόληψης του Stanford:«Ένα βιβλίο είναι σαν ένας ζωντανός άνθρωπος»
Ο Γιάννης Ιωαννίδης είναι Διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Πρόληψης του Stanford και κάτοχος της έδρας C.F. Rehnborg για την Πρόληψη Νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο Stanford. Είναι επίσης καθηγητής Στατιστικής στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Stanford, ένας εκ των 2 Διευθυντών στο Κέντρο Μετα-ερευνητικής Καινοτομίας του Stanford, μέλος του Αντικαρκινικού Ινστιτούτου του Stanford και του Καρδιαγγειακού Ινστιτούτου.
Εκτός από την επιστημονική του ιδιότητα είναι ένας καταπληκτικός συγγραφέας που καταφέρνει και συγκεράζει με αριστοτεχνικό τρόπο την επιστήμη με την λογοτεχνία. Ο λόγος του απλός κατανοητός χωρίς περίτεχνες εκφράσεις και εξειδικευμένες λέξεις… Σαν ένα τραγούδι που ρέει πάνω στο χαρτί, ποίηση, έρωτας, γνώση άρρηκτα συνδεδεμένα από ένα νοερό δυνατό σχοινί. Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του την Τετάρτη 19/3/25 στην Πάτρα ο καθηγητής Ιωάννης Π.Α. Ιωαννίδης παραθέτει μία άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη στην δημοσιογράφο Ευτυχία Λαμπροπούλου και το πανελλαδικό περιοδικό «πατρινόραμα-hellenic».
Πως καταφέρνετε και συνδυάζετε την επιστήμη με την λογοτεχνία; Ποιό είναι εκείνο το συστατικό στοιχείο που συνδέει τις δύο σας μεγάλες αγάπες σας την επιστήμη και την συγγραφή;
Νομίζω ότι δεν είναι σπάνιο να συνδυάζει κάποιος αυτές τις δύο ενασχολήσεις. Δεν ξέρω αν το παράδειγμά μου είναι επιτυχημένο, αλλά σίγουρα υπάρχουν πολλά επιτυχημένα παραδείγματα και στην Ελλάδα και σε διεθνές επίπεδο. Ήδη στις απαρχές της η επιστήμη ξεκίνησε από ανθρώπους που είχαν δεξιότητα στον λόγο. Στην Αναγέννηση ειδικά, λογοτεχνία και επιστήμη συνυπάρχουν πολύ συχνά, μαζί με φιλοσοφία και με την πρόθεση να ερμηνευτεί ο κόσμος σαν σύνολο. Έχουμε να κάνουμε με μια συντονισμένη ουτοπική προσπάθεια μέσα σε έναν μαγικό κήπο όπου όλα μπορούν να συμβούν και να εκπληρωθούν, ποίηση, έρωτας και γνώση να συνυπάρξουν. Για να μην πάω πολύ πιο πίσω, στην αρχαία Ελλάδα, όπου οι πρωτο-επιστημονικές ανησυχίες στους προσωκρατικούς εκφράζονται άμεσα με ποίηση και φιλοσοφία, αλληλένδετα και αδιαχώριστα.
Βέβαια με την αυξανόμενη τεχνική εξειδίκευση, έχει επιβληθεί συχνά πλέον μια στείρωση των επιστημόνων-ειδικών ως προς τα του λόγου. Οπότε προκύπτουν οι γνωστοί φαινότυποι: μορφές μονοδιάστατης χρησιμοθηρικής, καθεστωτικής ή και ευτελώς αργυρώνητης ακαδημαϊκής καρικατούρας. Και ανάλογα, και οιαποστάσεις μεγαλώνουν πλέον μεταξύ λογοτεχνίας και επιστήμης. Και πάλι όμως, η υγιής επιστήμη πάντα χρειάζεται σοβαρό γραπτό λόγο για να εκφραστεί με ακρίβεια και διαύγεια. Επίσης τόσο η επιστήμη όσο και η λογοτεχνία έχουν (ή τουλάχιστον μπορεί να έχουν ή θα έπρεπε να έχουν) επίκεντρο τον άνθρωπο, να δίνουν αξία στην ανθρώπινη παρουσία, απορία και αγωνία, να διασώζουν τον άνθρωπο. Το έχω ξαναπεί αυτό και επιμένω ακόμα σε αυτή την απόπειρα διάσωσης από το ολικό μπάζωμα των καιρών. Υπάρχουν δυστυχώς πλέον πολλοί πρόθυμοι να μπαζώσουν επί ανταμοιβή ή και δωρέαν ακόμα. Άρα χρειαζόμαστε και περισσότερους και πιο ικανούς διασώστες.
Ένα καλό βιβλίο μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη ποιότητα της ζωής;
Εξαρτάται από το τι μετράει για την ποιότητα ζωής του καθενός. Δυστυχώς, φοβάμαι ότι έχουμε χάσει ακόμα και την ικανότητα να καταλαβαίνουμε τι σημαίνει ποιότητα ζωής. Είμαστεβομβαρδισμένοι από σκουπίδια που προωθούνται ως ο νέος χρυσός κανόνας ποιότητας. Ακόμα και η δίκαιη αντίδραση σε αυτόν τον βομβαρδισμό ρυθμίζεται με ελαφρά ανοίγματα της βαλβίδας αγανάκτησης στη χύτρα ταχύτητας όπου βράζει η απούσα ποιότητα της ζωής μας σαν ξεπουπουλιασμένο κοτόπουλο. Έτσι η πρωτοκαθεδρεύουσα αναλήθεια βεβαιώνεται ότι η κακοποίηση της όποιας ποιότητας δεν θα έχει τέλος. Προσωπικά πάντως θεωρώ ότι ένα καλό βιβλίο είναι μια αναντικατάστατη παρηγοριά, ένας παράκλητος. Νιώθεις ότι δεν είσαι μόνος μέσα στο απόλυτο υστέρημα της μιζέριας που ζούμε σε κοινωνίες και εξουσίες κυνικής βαρβαρότητας και μισαλλόδοξης καυχησιάς.
Τι αποτέλεσε έναυσμα για εσάς έτσι ώστε να γράψετε ένα καλό βιβλίο ;
Δεν ξέρω αν έγραψα ένα καλό βιβλίο. Προσπαθώ απλώς. Ο χρόνος θα δείξει αν κάτι θα διασωθεί. Γράφω περισσότερο με συνέχεια και εμμονή, παρά με έναυσμα. Ο κόσμος που μας περικυκλώνει είναι γεμάτος μετριότητα, μοχθηρότητα, αλαζονεία και διαφθορά. Η ζωή μάς διδάσκει με εντατικά μαθήματα και με καθημερινά πανάκριβα φροντιστήρια τον πόνο, την αρρώστια και τον θάνατο. Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να υπερακοντίσουμε με τη θέληση, τη νόηση, τη φαντασία, τον παλμό της ψυχής, τη γραφή πάνω και πέρα από αυτόν τον ασφυκτικό κλειόπολιορκίας. Να μείνει κάτι.
Τι ήταν εκείνο που σας ενεπνευσε να συγγράψετε το βιβλίο “ΑΝΤΙΚΡΙΣΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ”;
Οι Αντικριστές Πολιτείες με απασχόλησαν τα τελευταία 7 χρόνια. Πολλά θλιβερά και ανάρμοστα συνέβησαν μέσα σε αυτά τα επτά χρόνια. Ο κόσμος ήρθε τα πάνω κάτω και για μένα και για πολλούς. Έπρεπε να βρω τρόπο να απαντήσω. Γνωρίζοντας καλά ότι το παιχνίδι είναι από πριν ξεπουλημένο, ένα καλά συγκαλυμμένο όνειδος. Προσπάθησα να απαντήσω όμως χωρίς να αφήσω κανένα ονομαστικό ίχνος από τους ενόχους, ή τα τραύματα που προκάλεσαν οι όποιοι ολετήρες. Όχι γιατί φοβάμαι να ονομάσω ή να καταδώσω. Αλλά γιατί δεν θέλω να τους κάνω καν τη χάρη να πάρουν έστω και μια λέξη από το κείμενό μου με τα τρισάθλια ονόματά τους και τα εκτρωματικά τους προϊόντα. Μας τα έχουν πάρει όλα τα άλλα, αλλά εδώ, σε μια τελευταία ανεξάρτηση και αδούλωτη ουτοπία, στον κόσμο του πουθενά και ποτέ, του ονειρικού παντού και πάντοτε, εδώ no pasarán. Έδωσα λοιπόν στον ποιητή και στη μούσα του εκατοντάδες πρόσωπα για να ζήσουν εκατοντάδες πολιτείες, για να μένουν ασύλληπτοι από όσους θα θελήσουν να τους εγκλωβίσουν σε μια πραγματικότητα-κλουβί. Τους έδωσα πολλές πραγματικότητες για να μείνουν ελεύθεροι, αντικριστά ελεύθεροι.
Κατά πόσο τα έντονα συναισθήματα που βιώνουν οι ήρωες του βιβλίου σας αποτελούν κινητήριο δύναμη στη ζωή τους;
Τα συναισθήματα πρέπει να είναι έντονα και συντριπτικά, αλλιώς τι στο καλό συναισθήματα είναι. Πρέπει να μας συντρίβουν, αλλιώς τι στο καλό κάθονται και μας ταλαιπωρούν και μας τριβελίζουν χωρίς λόγο για μικροποσά ψυχής. Η συντριβή είναι κινητήριος δύναμη.
Τέλος, τι είναι εκείνο που θα εισπραξει ο αναγνώστης μέσα από την περιήγηση σε εμπειρίες και συναισθήματα;
Δεν θέλω να το προεξοφλήσω, ούτε να το υποδείξω. Ένα βιβλίο είναι σας ένας ζωντανός άνθρωπος. Πρέπει να ξέρεις να τον πλησιάσεις, να καθίσεις στο ίδιο τραπέζι χωρίς προκατάληψη, να τον ψυχολογήσεις και να σε ψυχολογήσει. Τα βιβλία μάς ψυχολογούν κι αυτά, όταν τα διαβάζουμε. Πρέπει μετά να ξέρεις πότε να μιλήσεις μαζί του, τη σωστή στιγμή, τι να ρωτήσεις, τη σωστή ερώτηση. Πρέπει να δεις τι (και αν) θα σου απαντήσει, να συνεχίσεις το διάλογο (ή τα διαστήματα σιωπής), όταν πέφτει η νύχτα με ή χωρίς φεγγάρι, όταν μπορεί ίσως να σε εμπιστευτεί και να ανοιχτεί καλύτερα. Ίσως. Δεν είναι βέβαιο, τίποτε δεν είναι βέβαιο. Ίσως το μόνο βέβαιο, είναι ότι δεν έχει νόημα να του κρεμάσεις μια εύκολη ταμπέλα εκ των προτέρων.
Οι εκδόσεις “Κέδρος” σε συνεργασία με το περιοδικό “Πατρινόραμα” και τον Σύλλογο Νέων Καλλιτεχνών παρουσιάζουν το πρόσφατο βιβλίο του διακεκριμένου Ελληνοαμερικάνου καθηγητή Ιωάννη Π.Α. Ιωαννίδη : “Αντικριστές πολιτείες”, την Τετάρτη 19 Μαρτίου 2025, στις 18:30, στην αίθουσα του Εμπορικού Συλλόγου (Πλ. Γεωργίου Α’ 25, Πάτρα).
Για το βιβλίο θα μιλήσουν :
Ο Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Φωκίων Ζαϊμης
Ο συγγραφέας καθηγητής Ιωάννης Π.Α. Ιωαννίδης
Μετά το πέρας των ομιλιών θα έχουν την ευκαιρία οι παρευρισκόμενοι να θέσουν ερωτήσεις στον συγγραφέα.
Την εκδήλωση θα συντονίζει ο Αχιλλέας Παπαδιονυσίου.
Το βιβλίο θα διαθέσει στην εκδήλωση το Βιβλιοπωλείο Discover.