Υποστηριζόμενος από τους ισλαμιστές τους οποίους εξόπλισε και την εξτρεμιστική οργάνωση ΗΤS, ο Ερντογάν επιχειρεί να καταλάβει τώρα τη θέση των Ρώσων στη Συρία και σκοπεύει να εκμεταλλευτεί στο έπακρο την απουσία τους.
Από τη Μαρία Δεναξά
Άλλωστε ήταν εκείνος που άναψε το πράσινο φως στους Σύρους τζιχαντιστές αντάρτες για να ανατρέψουν την κυβέρνηση του Μπασάρ αλ Άσαντ σε λιγότερο από δώδεκα ημέρες. Ο Ερντογάν εδώ και χρόνια έπαιζε σε πολλά ταμπλό με τους Σύρους τζιχαντιστές, τους αντάρτες του Ελεύθερου Συριακού Στρατού και τους ισλαμιστές της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), που ο ηγέτης της Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζουλάνι κυβερνά με σιδηρά πυγμή την περιοχή Ιντλίμπ από το τέλος των μαχών στη Συρία το 2018.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου τούς είχε ήδη στείλει να πολεμήσουν στην Τζαραμπλούς και την Αφρίν, στη βόρεια Συρία, για να εκδιώξουν τους Κούρδους και να τους απομακρύνουν όσο το δυνατόν περισσότερο από τα σύνορα της Τουρκίας.
Ο Ερντογάν, όταν μιλάει για «τρομοκράτες», εννοεί τους Κούρδους. Αρχικά το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν PKK και στη συνέχεια τη συριακή κουρδική πολιτοφυλακή YPG. Στα μάτια του αυτές οι κουρδικές οργανώσεις ήταν πάντα πιο επικίνδυνες από την τρομοκρατική οργάνωση ISIS, στους μαχητές της οποίας ο Τούρκος πρόεδρος επέτρεψε σε μεγάλο βαθμό να περάσουν από το έδαφός του για να ενταχθούν στο Χαλιφάτο και, με τη σειρά τους, να εκτελέσουν τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη. Όταν το ISIS άρχισε να επιτίθεται στην Τουρκία, δαγκώνοντας ξαφνικά το χέρι που το τάιζε, κατάλαβε την επικινδυνότητα των πράξεών του και άρχισε να το πολεμά, μαζί με τους Ρώσους, τους παλιούς του φίλους.
Λυκοφιλία
Η Ρωσία και η Τουρκία έχουν μακρά ιστορία αντιπαραθέσεων. Από τα Βαλκάνια μέχρι την Κριμαία, οι Σλάβοι και οι Οθωμανοί δεν λυπήθηκαν ποτέ ο ένας τον άλλον. Ωστόσο κατάφεραν να βρουν κοινό έδαφος. Παγιδευμένη ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία, από τότε που η Ε.Ε. αρνήθηκε την ένταξη της, η Τουρκία στράφηκε προς τη Μόσχα, ενώ καλλιεργεί το παράδοξο να είναι μέλος του ΝΑΤΟ και, πρόσφατα, να ζητά να ενταχθεί στους BRICS. Με λίγα λόγια, η χώρα βρίσκεται μέσα σε έναν ενδιάμεσο κόσμο που ο Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά.
Ο μόνος άνθρωπος στον κόσμο που ο Ερντογάν φαίνεται να υπάκουε μέχρι πρότινος, όταν θύμωνε μαζί του, βρίσκεται στη Μόσχα και δεν είναι άλλος από τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Όταν η Τουρκία στις 24 Νοεμβρίου 2015 κατέρριψε ρωσικό αεροπλάνο χωρίς να εκδώσει καμία προειδοποίηση στη βόρεια Συρία, απέστειλε αμέσως επιστολή στην οικογένεια του πιλότου, από την οποία ζητούσε συγχώρεση.
Στη συνέχεια έγινε η απόπειρα πραξικοπήματος κατά του Τούρκου προέδρου τον Ιούλιο του 2016. Η Ουάσινγκτον, το Βερολίνο και το Παρίσι άργησαν να το καταδικάσουν. Ο Πούτιν σήκωσε το τηλέφωνο και καθησύχασε την Άγκυρα. Οι φήμες λένε ότι ο Πούτιν ήταν αυτός που προειδοποίησε την Άγκυρα για το πραξικόπημα. Ο Ερντογάν δήλωσε τότε ότι δεν περίμενε πλέον τίποτα από την Ευρώπη. Ο Πούτιν είχε κερδίσει πόντους. Οι δύο άνδρες παρότι δεν τα πηγαίνουν πολύ καλά, η σχέση τους χαρακτηρίζεται «realpolitik» από την αρχή μέχρι το τέλος. Πίσω από τη λυκοφιλία του Ερντογάν βρίσκεται το σχέδιο του αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream, που συνδέει την Τουρκία με τη Ρωσία μέσω της Μαύρης Θάλασσας…
Εξ ου και το αίσθημα των Ρώσων ότι προδόθηκαν από τους Τούρκους στη Συρία. Αντιλαμβάνονται τις τουρκικές επιχειρήσεις στο συριακό έδαφος ως «εγκατάλειψη» του κεμαλικού σχεδίου υπεράσπισης της Τουρκίας εντός των συνόρων της.
Όταν η ιμπεριαλιστική δίψα και οι νεοοθωμανικές βλέψεις χαράζουν πολιτική
Καθοδηγούμενος από πιο «νεοοθωμανικές» βλέψεις, ο Ερντογάν μετά τη φυγή του Μπασάρ αλ Άσαντ θα επιχειρήσει να επεκτείνει την επιρροή του με το πρόσχημα της «υπεράσπισης της Τουρκίας», εκδιώκοντας τους Κούρδους από τα εδάφη τους στη Συρία.
Στο εσωτερικό της Τουρκίας, η ιμπεριαλιστική δίψα του Τούρκου προέδρου «πουλάει». Πρόσφατα ένας τηλεοπτικός σταθμός πρόβαλε χάρτες της μελλοντικής Τουρκίας, που περιλαμβάνουν τη βόρεια Συρία, το Ιράκ, την Αρμενία, τη Γεωργία, την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Κύπρο.
Η κατάκτηση του Χαλεπίου, μιας πόλης που κάποτε ήταν οθωμανική, δίνει στον Ερντογάν την πρώτη του ικανοποίηση. Υπάρχει κι ένας άλλος λόγος που τον κάνει να αισθάνεται ικανοποιημένος: η παρουσία στο τουρκικό έδαφος τεσσάρων εκατομμυρίων Σύρων που διέφυγαν από τον πόλεμο και την καταστολή του καθεστώτος. Η Τουρκία βιώνει μια μεγάλη οικονομική κρίση και επιδιώκει να τους στείλει πίσω στη βόρεια Συρία. Οι Ρώσοι προσπαθούσαν εδώ και καιρό να κάνουν τον Μπασάρ να λυγίσει σε αυτό το θέμα, θεωρώντας το μέσο συμφιλίωσης των δύο χωρών. Αλλά ο ίδιος παρέμενε ανένδοτος σε σημείο που να εκνευρίζει τον Πούτιν…
Κανείς δεν περίμενε ότι το συριακό καθεστώς θα έπεφτε τόσο εύκολα. Ο Μπασάρ αλ Άσαντ και η φατρία του ηττήθηκαν πρώτα και κύρια από την παρακμάζουσα κατάσταση της χώρας. Με την κατάληψη της Συρίας, μέσω των ισλαμιστών εντολοδόχων του και της HTS, ο Ερντογάν παίρνει πλέον τη θέση των Ρώσων, οι οποίοι τελικά κατέστρωσαν μια πολύ κακή επιχείρηση το διάστημα μεταξύ 2015 και 2018 για τη διάσωση του Μπασάρ.
Για το Ιράν και τη σιιτική ημισέληνο, η πτώση του Άσαντ είναι μια σανίδα σωτηρίας που εξαφανίζεται: αυτή που προμήθευε με όπλα τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ. Το Ισραήλ τρίβει τα χέρια του. Ο στρατός του οδεύει προς τη Δαμασκό, αυξάνοντας την εδαφική του κυριαρχία στη Συρία από τα Υψίπεδα του Γκολάν, ενώ η αεροπορία του καταστρέφει το στρατιωτικό οπλοστάσιο της Συρίας για να μην πέσει υποτίθεται στα χέρια των ισλαμιστών. Οι ισλαμιστές γνωρίζουν τι οφείλουν στους «χορηγούς» που τους επέτρεψαν να κατακτήσουν τη Συρία. Αλλά η επιστροφή των πιο ριζοσπαστικών στοιχείων, με φόντο το ISIS, δεν προμηνύει τίποτα καλό για κανέναν στην περιοχή.
Οι Τούρκοι θα συνεχίσουν επίσης την επίθεσή τους εναντίον των Κούρδων στον βορρά, με κίνδυνο να θέσουν την Ευρώπη σε περαιτέρω κίνδυνο. Στις φυλακές της Συρίας ήταν φυλακισμένοι εκατοντάδες τζιχαντιστές, μεταξύ των οποίων και 150 Γάλλοι υπήκοοι. Τι θα συμβεί αν από τη μια μέρα στην άλλη «εξαφανιστούν»; Σύμφωνα με την εφημερίδα «Le Figaro», μεταξύ των τζιχαντιστών που συμμετείχαν στην επίθεση κατά της Δαμασκού ήταν και Γάλλοι φανατικοί ισλαμιστές.