Απόστολος Αποστόλου
«Πετάξτε στα παλιοσίδερα όλη τη διαλεκτική της ιστορίας, τη μυθολογία σας αλλά και τις φυλές σας, τις τάξεις και τους διεθνισμούς σας. Μην κρύβεστε πια πίσω από αυτές τις μάσκες, βρείτε το θάρρος να μην προφυλάγεστε πίσω από αυτές τις αναρίθμητες λαθεμένες ιστορικές δικαιολογίες, η ιστορία ανήκει σ΄ όποιον τη δημιουργεί και αν θέλετε να κτίσετε μια καινούργια ευτυχία σ’ αυτή τη ζωή που δε σας δόθηκε παρά μια φορά, είναι μεγάλη αβελτηρία να ζητάτε να τη βολέψετε σε περασμένες ζωές, σε μελλοντικές ζωές, γενικά σε πράγματα που δεν υπάρχουν! Πείτε καλύτερα εκείνον το μοναδικό λόγο που έχει σημασία στον προσδιορισμό της ιστορία: Θέλω». Αυτά μας έλεγε ο Νίστε στο έργο του «Παράκαιροι στοχασμοί».
Αυτό το θέλω που υπερβαίνει τα κριτήρια ελέγχου, τις υπαρξιακές αναζητήσεις, τα εννοιολογικά φορτία, τις ναρκισσευόμενες στάσεις, τα «τεχνολογικά» επιχειρήματα, αυτό είναι που αναζητούμε για να βγούμε από το λούνα πάρκ του τρόμου.
Το θέλω έχει πλέον μεταβάλει την πρόθεση του και αυτό γιατί προϋποθέτει την απάρνηση της πρόθεσης του, γίνεται ένα κάνω πως θέλω,ή ακόμη θα λέγαμε καταντά ένα θα ήθελα να θέλω το θέλω και κρύβεται μέσα στις επιτηδεύσεις, στις δικαιολογίες και τους πλασματικούς ισχυρισμούς.
Μήπως τελικά λειτουργούμε περισσότερο σαν τον Αίαντα έτσι όπως μας δίνει την περιγραφή ο Σοφοκλής δηλαδή μήπως ζούμε μέσα στην τρέλα και τον θάνατο. Ο Άρνολντ Τόινμπιν μας έχει προειδοποιήσει. «Η ιστορία της ανθρωπότητας αποτελεί μια Οδύσσεια. Έτσι θα διαπράτταμε ασυγχώρητο λάθος απέναντι στις αναρίθμητες γενιές του μέλλοντος αν ενεργούμε όχι σαν τον Οδυσσέα, αλλά σαν τον Αίαντα».
Και όμως μ’ ένα πείσμα αδιάλυτο ενεργούμε σαν τον Αίαντα, επί ποινή μιας πρόσκαιρης ευκαιρίας χανόμαστε μέσα στους αγωνιστικούς αφρούς μια φλυαρίας, που προκύπτει από ένα θυμικό προοδευτισμό και αναποδογυρίζουμε όλες τις όψεις της ζωής, όλες τις πνευματικές κατακτήσεις, κάνοντας αυτή τη μετατροπή κοσμοαντίληψη. Έτσι όλα πρέπει να μετασχηματιστούν. Ο άνθρωπος δεν θα είναι ο άνθρωπος που ξέραμε, η φύση δε θα είναι η φύση που γνωρίσαμε, οι σχέσεις μας δεν θα είναι εκείνες που κατακτήσαμε από το παρελθόν. Όλα αυτά αποτελούν στο εξής παλαιά μοντέλα ζωής, παλαιά παραδείγματα τρόπου συμβίωσης «παλαιοίς πράγμασιν ελέγχειν».
Η ζωή μας τώρα πια βρίσκεται κάτω από διαπερατά σύνορα παντού, στη γη, στις ιδέες, στις επιθυμίες, στις εικόνες, στα συναισθήματά κλπ. Οι συνθήκες μετάλλαξης είναι η νέα μας κληρονομιά. Θέλουμε δεν το θέλουμε ένας είναι ο ορίζοντάς μας, η νόθα προοδευτικότητα. Οι παλιές ηθικές καταγγέλθηκαν ως επικίνδυνες γιατί προκαλούσαν την αγαθότητα, οι νέες μετα-ηθικές από τους υπερυψωμένους θώκους τους, κηρύττουν την αμεριμνησία. Σε καλούν να ζήσει για ένα τώρα χωρίς αναφορές, χωρίς στάσεις, χωρίς όνειρα με διάρκεια, χωρίς συμβιβασμούς και ελπίδες. Και αυτό γιατί όλα καλύπτονται από μια προοδευτικότητα του άλλοθι μιας υστερόβουλης επιδίωξης.
Έτσι δε λειτουργεί και η πολιτική; Καλύπτεται από άλλοθι, γιατί όλα γίνονται άλλοθι στη ζωή, δηλαδή όλα υπάρχουν πέρα από την αξιοπρέπεια και την ελευθερία όπως έγραφε ο Σκίννερ. Πολιτική και κοινωνία σου προσφέρουν σήμερα περισσότερες επιλογές οι οποίες όμως αν τις αναζητήσεις στην ουσίας τους διαπιστώνεις ότι σταθερά μειώνονται και γίνονται λιγότερες επιλογές στο να τις διοικείς και να τις χειρίζεσαι.
Τι μένει στο εξής; Μια κουλτούρα της εγωιστικής ναρκισσιστικής ζωής. Εξάλλου η Άυν Ραντ μας είχε μιλήσει για την κουλτούρα της ιδιοτέλειας η οποία έχει όλα τα πλεονεκτήματα μια αρετής με κριτήρια που διαμορφώνουν μια στάση ζωής. Καλώς ήρθαμε λοιπόν στη νέα πραγματικότητα που πάει πέρα και από τη βιοηθική και εισάγει ανεπαισθήτως τη σχιζοφρένεια. Σχιζοφρένεια και μιζεραμπιλισμός (έτσι όπως αναλύει τον μιζεραμπιλισμό ο Πιερ- Αντρέ Ταγκιέφ) είναι λοιπόν το ζοφερό μας μέλλον.
Απόστολος Αποστόλου. Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας