Μπρόκολο, ένα από τα πιο νόστιμα και υγιεινά λαχανικά που φυτεύουμε την εποχή του φθινοπώρου και απολαμβάνουμε μέσα στον χειμώνα. Αν και πρόκειται για διετές φυτό, το μπρόκολο καλλιεργείται ως ετήσιο, όπως και το κουνουπίδι με το οποίο έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά και παρόμοιο τρόπο καλλιέργειας.
Το μπρόκολο έχει υψηλή διατροφική αξία, καθώς είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, σε ασβέστιο, μαγνήσιο, κάλιο, σε αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες. Επιπλέον, το μπρόκολο έχει λίγες θερμίδες, γεγονός που το κάνει ιδιαίτερα δημοφιλές σε προγράμματα διατροφής που στοχεύουν στην απώλεια βάρους.
Αξίζει να αναφέρουμε πως αυτό που τρώμε ως “μπρόκολο” δεν είναι ο καρπός του φυτού, αλλά πρόκειται ουσιαστικά για το λουλούδι του. Συγκεκριμένα, οι ταξιανθίες του φυτού μαζί με τους υπανάπτυκτους οφθαλμούς σχηματίζουν την ανθοκεφαλή του μπρόκολου που έχει διάμετρο 10-15 εκατοστών και αποτελούν το γνωστό λαχανικό που τρώμε.
Η καλλιέργεια του μπρόκολου δεν έχει πολλές απαιτήσεις και μπορούμε να έχουμε παραγωγή από μπρόκολα ακόμα και σε γλάστρα στο μπαλκόνι. Ας δούμε αναλυτικά παρακάτω ποιες ποικιλίες μπρόκολου επιλέγουμε, καθώς και συμβουλές για να απολαμβάνουμε ολόφρεσκα και γευστικά μπρόκολα για τα πιο ωραία μαγειρέματα μας.
1. Ποιες ποικιλίες μπρόκολου επιλέγουμε για να καλλιεργήσουμε;
Υπάρχουν πολλές ντόπιες και παραδοσιακές ποικιλίες μπρόκολου για να φυτέψουμε, καθώς επίσης εισαγόμενες ποικιλίες και υβρίδια με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Οι ποικιλίες του μπρόκολου ομαδοποιούνται ανάλογα την εποχή συγκομιδής, τον αριθμό των μπρόκολων που παράγουν και το χρώμα της ανθοκεφαλής. Μία βασική κατηγοριοποίηση των ποικιλιών μπρόκολου που μπορούμε να καλλιεργήσουμε είναι οι εξής:
Πρώιμες ποικιλίες μπρόκολου: Οι πρώιμες ποικιλίες μπρόκολου δίνουν παραγωγή σε 2 μήνες, και συγκομίζονται νωρίς, ακόμα και στα τέλη του φθινοπώρου.
Όψιμες ποικιλίες μπρόκολου: Οι όψιμες ποικιλίες μπρόκολου δίνουν παραγωγή σε 3-4 μήνες και συγκομίζονται από τους καλλιεργητές κυρίως την περίοδο του χειμώνα.
Μπρόκολα με παραπούλια: Οι συγκεκριμένες ποικιλίες που επιλέγονται κυρίως από ερασιτέχνες καλλιεργητές δίνουν εκτός από την κεντρική ανθοκεφαλή μπρόκολου, 3-4 πλευρικά μπρόκολα, τα οποία αν και είναι μικρότερες σε μέγεθος μας αυξάνουν την συνολική παραγωγή της καλλιέργειας.
Μπρόκολα μίας ανθοκεφαλής: Ποικιλίες μπρόκολου που δίνουν μία μόνο μεγάλη κεντρική ανθοκεφαλή κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας. Αυτό εκτιμάται ιδιαίτερα από τους επαγγελματίες καλλιεργητές λόγω του μεγαλύτερου μπρόκολου αλλά και της συγκεντρωμένης παραγωγής που μειώνει το κόστος της συγκομιδής.
Μωβ μπρόκολα: Εκτός από τα κλασικά πρασινωπά μπρόκολα, θα συναντήσουμε διαφορετικές ποικιλίες μωβ μπρόκολου καθώς το χρώμα της ανθοκεφαλής κυμαίνεται σε διάφορες αποχρώσεις του μωβ. Οι ποικιλίες με μωβ κεφαλές είναι ανθεκτικότερες σε διακυμάνσεις θερμοκρασιών κατά την περίοδο της καλλιέργειας.
2. Τι συνθήκες χρειάζεται η καλλιέργεια του μπρόκολου;
Το μπρόκολο είναι φυτό ψυχρής εποχής και θέλει δροσερό περιβάλλον για να ευδοκιμήσει. Ιδανική θερμοκρασία για την ανάπτυξη της ανθοκεφαλής του μπρόκολου είναι μεταξύ 15-20 βαθμών Κελσίου.
Το μπρόκολο αναπτύσσεται καλύτερα σε ηλιοφανείς θέσεις και μας δίνει πλούσια παραγωγή. Αν φυτέψουμε μπρόκολα σε ημισκιερή θέση, η ωρίμανσή τους καθυστερεί σημαντικά.
Σχετικά με το έδαφος, το μπρόκολο αναπτύσσεται καλύτερα σε δροσερά και γόνιμα εδάφη με καλή αποστράγγιση, ενώ δεν ευδοκιμεί σε πολύ όξινα και αλκαλικά χώματα.
Πριν τη φύτευση του μπρόκολου, μπορούμε να βελτιώσουμε τη γονιμότητα του εδάφους με προσθήκη οργανικής ουσίας ενσωματώνοντας στο χώμα κοπριά και κομπόστ.
3. Πότε φυτεύουμε τα μπρόκολα και σε τι αποστάσεις;
Η φύτευση του μπρόκολου γίνεται από τις αρχές Αυγούστου μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου, ανάλογα την ποικιλία και τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής που καλλιεργούμε.
Για να δημιουργήσουμε καινούργια φυτά μπρόκολου από σπόρο, χρειαζόμαστε 6-7 βδομάδες μέχρι τη μεταφύτευσή τους στις οριστικές θέσεις καλλιέργειας. Ιδανικές θερμοκρασίες για το φύτρωμα του σπόρου και την ανάπτυξη των φυτών είναι μεταξύ 20-25 βαθμών Κελσίου.
Μπορούμε, βέβαια, να προμηθευτούμε έτοιμα φυτά μπρόκολου από φυτώρια ή από γεωπονικά καταστήματα. Κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης για τα μπρόκολα είναι σε σειρές που απέχουν μεταξύ τους 70-80 εκατοστά και με απόσταση μεταξύ των φυτών 40-50 εκατοστών.
Κατά την φύτευση του μπρόκολου, μπορούμε να καλύπτουμε το χώμα με διάφορα υλικά εδαφοκάλυψης όπως ροκανίδια, άχυρο, ή πευκόφλουδα για τη διατήρηση της υγρασίας και την αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων χόρτων.
4. Πώς μπορούμε να φυτέψουμε μπρόκολο σε γλάστρα;
Tο μπρόκολο μπορεί να καλλιεργηθεί σε γλάστρα στο μπαλκόνι ή στην αυλή και να μας δώσει πολύ καλή παραγωγή. Καθώς το μπρόκολο αγαπάει τον ήλιο, φροντίζουμε να τοποθετούμε τη γλάστρα σε ηλιοφανές σημείο με νότιο ή δυτικό προσανατολισμό, προκειμένου να έχουμε καλύτερη ανάπτυξη και καρποφορία.
Για τη μεταφύτευση του μπρόκολου σε γλάστρα προτιμάμε σχετικά βαθιές και μεγάλες γλάστρες διαμέτρου και βάθους 25-30 εκατοστών.
Επιλέγουμε καλής ποιότητας φυτόχωμα, ειδικό για κηπευτικά που να εξασφαλίζει καλή αποστράγγιση για την απομάκρυνση του νερού από το χώμα. Εναλλακτικά, μπορούμε να δημιουργήσουμε δικό μας μίγμα φύτευσης ανακατεύοντας αφράτο επιφανειακό χώμα του κήπου, κοπριά, κομπόστ και περλίτη σε αναλογία 6:2:1:1.
5. Πόσο συχνά χρειάζεται πότισμα η καλλιέργεια του μπρόκολου;
Το μπρόκολο είναι λιγότερο απαιτητικό από το κουνουπίδι και το λάχανο ως προς το πότισμα. Ενδεικτικά, την περίοδο του φθινοπώρου, ποτίζουμε 2-3 φορές την εβδομάδα, ανάλογα βέβαια και τις βροχοπτώσεις που έχουμε αυτή την περίοδο. Για μπρόκολα που έχουμε φυτέψει σε γλάστρα, επαναλαμβάνουμε το πότισμα μόνο όταν στεγνώνει το χώμα.
Πρέπει να αναφέρουμε ότι σε συνθήκες υπερβολική υγρασίας του εδάφους, το μπρόκολο είναι ευαίσθητο σε μυκητολογικές ασθένειες που δημιουργούν σαπίσματα και μαυρίσματα στο φυτό. Αντίθετα, όταν το πότισμα του μπρόκολου δεν επαρκεί, η ανθοκεφαλή γίνεται μικρότερη και η ποιότητα της παραγωγής υποβαθμίζεται σημαντικά.
6. Κάθε πότε βάζουμε λίπασμα στην καλλιέργεια του μπρόκολου;
Η καλλιέργεια του μπρόκολου έχει μικρές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία και δεν χρειάζεται μεγάλες ποσότητες λιπάσματος για να πετύχουμε μία καλή παραγωγή. Κατά τη φύτευση του μπρόκολου, συνιστούμε την προσθήκη κοπριάς και κομπόστ στο χώμα που βοηθούν στην ανάπτυξη του φυτού.
Κατά την διάρκεια της καλλιέργειας του μπρόκολου, βάζουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα που περιέχει άζωτο, φώσφορο και κάλιο μία φορά τον μήνα. Αποφεύγουμε να προσθέτουμε πολύ λίπασμα αζώτου, καθώς η υπερβολική ποσότητα αζώτου συντελεί στο μαλάκωμα και την ποιοτική υποβάθμιση της ανθοκεφαλής του μπρόκολου.
7. Ποια έντομα και ποιες ασθένειες προσβάλλουν την καλλιέργεια του μπρόκολου;
Η καλλιέργεια του μπρόκολου έχει τα ίδια προβλήματα με ασθένειες και έντομα που προσβάλλουν την καλλιέργεια του λάχανου και την καλλιέργεια του κουνουπιδιού. Συγκεκριμένα, η καλλιέργεια του μπρόκολου προσβάλλεται συχνά από την κάμπια του λάχανου που τρώει τα φύλλα του. Επίσης, από το έντομο της μελίγκρας, του αλευρώδη, τις βρωμούσες, καθώς και από τον τετράνυχο.
Για την οικολογική αντιμετώπιση των εντόμων που προσβάλλουν το μπρόκολο, χρησιμοποιούμε βιολογικά εντομοκτόνα που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα, όπως ο βάκιλος Θουριγγίας, τα άλατα καλίου και το φυσικό πύρεθρο.
Εναλλακτικά, για την προληπτική αντιμετώπιση των εντόμων μπορούμε να φτιάξουμε μία αυτοσχέδια συνταγή με σκόρδο και πιπεριά, όπως αναφέρουμε αναλυτικά στο άρθρο για την προστασία των φυτών με φυσικά υλικά.
Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας, η καλλιέργεια του μπρόκολου προσβάλλεται από διάφορες μυκητολογικές ασθένειες που προκαλούν κιτρινίσματα ή μαυρίσματα στο φύλλωμα και τους βλαστούς, όπως ο περονόσπορος, η αλτερνάρια, το φουζάριο και η ριζοκτόνια.
Για την αντιμετώπιση τους, χρησιμοποιούμε βιολογικά σκευάσματα χαλκού που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα. Εναλλακτικά, για την προληπτική προστασία από τις ασθένειες, μπορούμε να ψεκάσουμε το φύλλωμα του μπρόκολου με αυτοσχέδιο διάλυμα που φτιάχνουμε διαλύοντας 1 κουταλιά του γλυκού μαγειρική σόδα σε δύο λίτρα νερό.
Ένας από τους σημαντικούς εχθρούς της καλλιέργειας του μπρόκολου είναι και τα σαλιγκάρια που τρώνε τα φύλλα του. Για την αντιμετώπιση των σαλιγκαριών στα μπρόκολα, τοποθετούμε στάχτη γύρω από τα φυτά του ή χρησιμοποιούμε μπύρα σε κεσεδάκια που έχουμε παραχώσει στο έδαφος για να παγιδεύουμε τα σαλιγκάρια.
8. Πότε είναι εποχή για να συγκομίσουμε τα μπρόκολα;
Τα μπρόκολα είναι έτοιμα για συγκομιδή συνήθως 2-3 μήνες μετά τη μεταφύτευση τους στο χωράφι, όταν οι ανθοκεφαλές είναι σφικτές, έχουν μέγεθος με διάμετρο 9-13 εκατοστών και το βάρος τους πλησιάζει τα 500 γραμμάρια.
Στις ποικιλίες με τα παραπούλια, έχουμε μεγαλύτερη διάρκεια συγκομιδής, περιπου 1-2 μήνες περισσότερο, καθώς όπως είπαμε, μετά το κόψιμο του κεντρικού μπρόκολου, αναπτύσσονται μικροί πλάγιοι βλαστοί που θα δώσουν κι άλλα μικρότερα μπρόκολα που θα συγκομίσουμε αργότερα.
9. Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε περισσότερο καιρό τα μπρόκολα;
Για να διατηρήσουμε φρέσκα τα μπρόκολα είναι σημαντικό κατά την συγκομιδή να κόβουμε μαζί με την ανθοκεφαλή κι ένα τμήμα του κεντρικού βλαστού με φύλλα. Τα μπρόκολα πρέπει να κόβονται νωρίς το πρωί και στη συνέχεια να τοποθετούνται σε ναύλον σακούλα μέσα στο ψυγείο για να μπορέσουν να διατηρηθούν αρκετές μέρες.
Αν θέλουμε να αποθηκεύσουμε τα μπρόκολα για μεγαλύτερο διάστημα, ακολουθούμε την εξής διαδικασία:
Κόβουμε τις τούφες του μπρόκολου και τις βάζουμε σε βραστό νερό για 2 λεπτά.
Αφήνουμε το μπρόκολο να στεγνώσει και να επανέλθει σε θερμοκρασία δωματίου
Τοποθετούμε το μπρόκολο στην κατάψυξη, όπου μπορεί να διατηρηθεί για διάρκεια 12 μηνών.
10. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια του μπρόκολου
Αν δεν έχουμε μεγάλο χώρο στον κήπο μας, το μπρόκολο μπορεί να φυτευτεί πιο πυκνά και να αναπτυχθεί αρμονικά μαζί με καλλιέργεια πατάτας, καλλιέργεια κρεμμυδιού, καλλιέργεια σκόρδου, καλλιέργεια πράσου, καλλιέργεια άνηθου και καλλιέργεια μάραθου. Η συγκαλλιέργεια των λαχανικών εκτός από εξοικονόμηση χώρου, βοηθά στην καλύτερη αξιοποίηση του νερού από τη ρίζα των φυτών, των θρεπτικών συστατικών του εδάφους και του λιπάσματος που προσθέτουμε.