Απόστολος Αποστόλου
Η παλαιά πολιτική κουλτούρα ήθελε ισχυρές πλειοψηφίες για τη διακυβέρνηση των χωρών γιατί έτσι διασφαλιζόταν η ομαλότητα και η σταθερότητα. Με τα χρόνια η παραπάνω αντίληψη υποχώρησε δεδομένου ότι ο κόσμος μέσω της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή μέσω της πλανητικής διακυβέρνησης με δικτυωμένα κέντρα εξουσίας και οικονομικές εστίες που υπέρκεινται των κρατών αναζητούσε ευκίνητα πολιτικά κυβερνητικά σχήματα. Η πολυμεροποίηση των κομμάτων εξουσία λειτουργει στις απαιτήσεις των νέων δεδομένων για να μη δημιουργούνται αδιέξοδα ή εσωκομματικοί εκβιασμοί και μέσω των ανανεωμένων κομματικών σχημάτων να ολοκληρώνεται η τετραετία διακυβέρνησης.
Το συγκεκριμένο μοντέλο λειτούργησε στην Ιταλία για χρόνια (πριν τις παγκοσμιοποιημένες οδηγίες) και απέδειξε ότι μπορεί να καλύψει πολιτικές και οικονομικές κρίσεις. Αποτελεί ένα μοντέλο διακυβέρνησης προσαρμοσμένο στη διαδικασία μιας «κατάστασης ανάγκης» ώστε να επιβάλλονται πολιτικές απαιτήσεις προσαρμοσμένες σε καταναγκαστικές πειθαρχήσεις από τη συμμαχία των κομμάτων εξουσίας. Στην παρούσα φάση αυτή η συμμαχία των κομμάτων εξουσίας βολεύει την ιδιότυπη πλανητική κυριαρχία.
Η Ελλάδα έχει αποδείξει και μάλιστα σε κατάσταση κρίσης (μνημονιακή περίοδος) όπου η χώρα εισήλθε σε καθεστώς «εξαίρεσης» ότι μπορεί να λειτουργήσει με κομματικές συμμαχίες έστω και αν αυτές είναι ατελέσφορες. Έτσι και αλλιώς τα πολιτικά κόμματα παραμένουν σήμερα έξω και πέρα από πρωτοβουλίες, δεν επιδρούν στην κοινωνία γιατί παραμένουν κλειστές λέσχες, απουσιάζουν από νέες μορφές πολιτικής ζωής και έχοντας παρκάρει στους βαρόνους της ενημέρωσης δηλαδή στα τηλεοπτικά δίκτυα, προσφέροντας φτηνό τηλεοπτικό θέαμα.
Ακινητοποιημένα χωρίς προοπτική εξέλιξης, μορφωτικά, ιδεολογικά και αγωνιστικά σε αποσύνθεση δεν τους απομένει τίποτε άλλο από το να συναινέσουν με όρους καιροσκοπισμού ώστε να διαχειριστούν την εξουσία. Οι συνθέσεις μεταξύ τους φαίνεται να είναι ο μοναδικός και τελικός σκοπός τους. Το βλέπουμε στις μέρες μας με τις ανακατατάξεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης που με προθυμία ετοιμάζουν το νέο τοπίο και τη νέα πολιτική αντίληψη.
Έτσι οι κομματικές συμμαχίες αποφεύγουν τις προκλήσεις και τις πολιτικές επίνοιες γιατί λειτουργούν με τον αυτόματο πιλότο που λέγεται γνωστικός χάρτης των προκαθορισμένων αποφάσεων της πολιτικής. Το σκηνικό που απεικονίζεται με τις κομματικές συμμαχίες είναι η αδράνεια, η παθητικότητα, η επανάληψη. Μέσα από τις κομματικές διακυβερνήσεις η πολιτική παρουσιάζεται ως τεχνοκρατικό γεγονός και απόφαση ή καλύτερα ως τεχνοκρατική πράξη διαχείρισης.
Οι πολιτικές των κομμάτων που συμμαχούν στη εξουσία αποτελούν ένα πρότυπο διακυβέρνησης το οποίο συχνά απομακρύνεται από τη δημοκρατική διαδικασία και προσεγγίζει πολιτικές ολιγαρχίας ή μια υφιστάμενη σχέση με τα υπερεθνικά κέντρα εξουσίας. Για να το πούμε και αλλιώς στην εφαρμογή της πολιτικής εξουσίας τους, ασκούν μια ετεροκατευθυνόμενη πολιτική στις γραμμές των συμφερόντων που επιθυμούν να απομειώσουν την υφιστάμενη σχέση πολίτη και πολιτικής.
Όμως τα πολιτικά κόμματα με τη συνεργατική πολιτική τους στη διαχείριση της εξουσίας, χάνουν τα πολιτικά χαρακτηριστικά τους αποχρωματίζονται και γίνονται ένας πολτός σύνδεσης πολυκομματικής λειτουργίας της εξουσίας. Το αποτέλεσμα βέβαια είναι να διαλύεται ο δεσμός των πεποιθήσεων των πολιτών με τα κόμματα και εν συνεχεία να καταπίνει το μεγαλύτερο συνεργαζόμενο πολιτικό κόμμα το μικρότερο για να διασπαστεί και εκείνο σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτή η εξέλιξη αποτελεί τον προορισμό της κομματικής συνεργασίας. Το είδαμε στη χώρα μας με τα μικρότερα κόμματα που συνεργάστηκαν με τα μεγαλύτερα κατά τη διάρκεια των μνημονίων. Εκείνο που γνωρίζουμε καλά είναι ότι στη συνεργασία των πολιτικών κομμάτων η ρευστότητα είναι μεγάλη και η προβλέψιμη εξέλιξης τους είναι πάντα αβέβαιη.
Ωστόσο σήμερα παρά το γεγονός ότι η συνεργατική πολιτική των κομμάτων εκφράζει μια παθητική συστημικότητα, αποτελεί μια πολιτική αρχιτεκτονική που προμηνύει τη νέα μορφή εξουσίας η οποία ανταποκρίνεται στις παγκοσμιοποιημένες επιδιώξεις. Έτσι λοιπόν και τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να υπακούσουν στα νέα ερμηνευτικά σχήματα, στο νέο κύκλο του πολιτικού παιχνιδιού στη συνάντηση τους με την ιδιότυπη πλανητική κυριαρχία της «Αυτοκρατορίας» όπως θα έλεγε ο Τόνι Νέγκρι.
Απόστολος Αποστόλου. Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας