Η επική Μάχη στη Σκυλλούρα, Κύπρος 1974: “Εδω να δεις τι σημαίνει ψυχή! Αντιμετώπισαν μια ολόκληρη επιλαρχεία αρμάτων τούρκικων!”
Η επική Μάχη στη Σκυλλούρα, Κύπρος 1974: "Εδω να δεις τι σημαίνει ψυχή! Αντιμετώπισαν μια ολόκληρη επιλαρχεία αρμάτων τούρκικων!"
Telegram: https://t.co/a1waKPDMhf pic.twitter.com/Ro7mrBUwaF
— Καθίκι (@KYTKYTKYTKYTKYT) June 15, 2024
Βασίλης Πέτρου*
Στις 15 Αυγούστου 1974 έλαβε χώρα η μοναδική αρματομαχία σε Ελλάδα και Κύπρο μεταξύ μαχητών της Εθνικής Φρουράς και του Τούρκου εισβολέα. Παραθέτουμε απόσπασμα της συγκλονιστικής μάχης από το βιβλίο “Μαύρα Μπερέ-Μαύρος Ιούλης” σε περιγραφή του συγγραφέα του βιβλίου Βασίλη Πέτρου και με την γεωχρονική τεκμηρίωση σε animation από τον Οδυσσέα Χρίστου (πατήστε εδώγια να περισσότερες πληροφορίες για το έργο του).
Την Πέμπτη 15 Αυγούστου η τουρκική επίθεση στο δυτικό τομέα, άρχισε νωρίς το πρωί, με πυρά όλμων στις θέσεις της Ε.Φ, στο χωριό Σκυλλούρα. Στις 13.30 μια Ίλη 13 αρμάτων Μ-47, ξεκίνησε από το χωριό Φόττα. Πίσω τους ακολουθούσαν το 4ο Τάγμα αλεξιπτωτιστών και ένας λόχος της Ταξιαρχίας Αλεξιπτωτιστών, καθώς και το 1ο και 3ο Τάγμα Καταδρομών. Τρία Μ-47 κινήθηκαν προς το χωριό Άγιος Βασίλειος και τα άλλα προς τη Σκυλλούρα. Περί τις 15.00 τα δέκα άρματα εμφανίστηκαν αιφνιδίως πολύ κοντά στις θέσεις των ανδρών της Ε.Φ
Το Μ-47 που καταλήφθηκε (τις προηγούμενες ημέρες) διατηρώντας τα τουρκικά διακριτικά και με το πενταμελές πλήρωμά του, τρεις ελλαδίτες και δυο ελληνοκύπριους, θα εμπλακεί στη μοναδική αρματομαχία, που συνέβη στην Ιστορία του Όπλου των Ελληνικών Τεθωρακισμένων. Σήμερα υπάρχουν τρεις δημοσιευμένες μαρτυρίες, μια του Αρχηγού Πληρώματος Λοχία Δρόσου Κωνσταντίνου, του Πυροβολητή έφεδρου στρατιώτη Κουδουνά Ανδρέα και του Γεμιστή Λοχία Κριθάρη Ανδρέα.
Το κυριευθέν από άνδρες της Ε.Φ Τουρκικό Μ47
Ο Υποδιοικητής της Τουρκικής Ταξιαρχίας Καταδρομών, Συνταγματάρχης Σαλίχ Γκιουλέργιουζ, αναφέρει τα εξής: «Ενώ τα τανκς μας περνούσαν από την Σκυλούρα, τανκς ελληνοκυπρίων που υπολογίζεται ότι ήταν μέχρι τα 60 και τα οποία ήθελαν να πάνε στον Αγ. Βασίλειο, προκάλεσαν τον τραυματισμό δυο στρατιωτών μας». Η λανθασμένη αυτή αναφορά του Τούρκου Συνταγματάρχη δείχνει τον πανικό των Τούρκων, καθώς και την προσπάθειά τους, να δικαιολογήσουν τις πολλές απώλειες που υπέστησαν. Τα πραγματικά γεγονότα έχουν ως εξής: γύρω στις 15.00 της 15ης Αυγούστου, το πλήρωμα βρισκόταν δίπλα από το Μ-47 και ξεκουραζόταν, αφού από το πρωί, καμία κίνηση του τουρκικού στρατού, δεν παρατηρήθηκε να πλησιάζει τις θέσεις τους.
Στο άκουσμα της είδησης ότι τουρκικά άρματα πλησιάζουν, το πλήρωμα επιβιβάστηκε στο Μ-47 και αφού είδαν τα Μ/Η και τα BTR μαζί με το M-113 και τον Ίλαρχο να εκκενώνουν τη Σκυλλούρα, κινήθηκαν νοτίως στην άκρη του χωριού, μέσα από το γήπεδο ποδοσφαίρου και έλαβαν θέση αποκρύψεως, πίσω από μερικούς ευκαλύπτους, με μέτωπο προς τα νοτιοανατολικά. Εν τω μεταξύ, τα αλλά δέκα εχθρικά Μ-47 που προσέγγισαν τη Σκυλλούρα από βορειανατολικά, είχαν μπει στο χωριό, αλλά δεν κατάλαβαν ότι το Μ-47 που είδαν να περνά και έφερε τουρκικά διακριτικά, δεν ήταν τουρκικό.
Στον ασφαλτόδρομο που ένωνε το χωριό Σκυλλούρα με το χωριό Άγιος Βασίλειος κινούνταν τρία εχθρικά Μ-47 σε φάλαγγα. Όταν πλησίασαν τη γέφυρα που βρισκόταν πάνω από το ρέμα «Σκυλλούρα», μεταξύ των δύο χωριών έστριψαν νότια και επεχείρησαν να κατέβουν μέσα στο ρέμα. Βρίσκονταν σε απόσταση 300 μέτρων από το Μ-47, το οποίο τα περίμενε να περάσουν τη γέφυρα και να τα κτυπήσει πάνω σε αυτήν, όταν αυτά έστριψαν. Ο Αρχηγός δίνει εντολή να κτυπηθεί το τρίτο.
Το πρώτο διατρητικό βλήμα κινητικής ενεργείας κτυπά το τρίτο άρμα στη στεφάνη του πύργου και μετά από έκρηξη, ο πύργος εκτινάσσεται στον αέρα, χωρίς το άρμα να τυλιχτεί στις φλόγες. Το πλήρωμα πρώτη φορά βλέπει τα αποτελέσματα ενός τέτοιου βλήματος και διακατέχεται από ενθουσιασμό. Αμέσως μετά κτυπήσανε με ίδιου τύπου βλήμα, το πρώτο. Στη συνέχεια, το μεσαίο το χτύπησαν με διατρητικό χημικής ενεργείας στη στεφάνη του πύργου, με αποτέλεσμα να τυλιχτεί στις φλόγες. Αμέσως το Μ-47 κινήθηκε προς τα πίσω μέσα στο χωριό, όπου βρίσκονταν τα τουρκικά Μ-47. Αυτά κινούσαν τους πύργους τους δεξιά και αριστερά, αργά, χειροκίνητα ή έστριβαν ολόκληρο τα άρμα, προσπαθώντας να εντοπίσουν από πού δέχονταν τα πυρά, αφού δεν υπήρχαν μέσα στο χωριό τμήματα της Ε.Φ.
Εν τω μεταξύ ο γεμιστής, Λοχίας Κριθάρης, συνειδητοποίησε ότι κατά τις προηγούμενες βολές εναντίον των τριών αρμάτων, είχαν ρίξει και τα πέντε διατρητικά. Τα υπόλοιπα βλήματα βρισκόταν κάτω από το πάτωμα του πύργου , έτσι γέμισε το πυροβόλο με εμπρηστικό-καπνογόνο βλήμα λευκού φωσφόρου (χρησιμοποιείται για προπέτασμα καπνού- για απόκρυψη).
Το Μ-47 έχει καθηλώσει τα τουρκικά άρματα και τους στρατιώτες στην περιοχή του γηπέδου και λίγο πιο πάνω, όταν ξαφνικά εμφανίστηκε στα 80 μέτρα ένα εχθρικό Μ-47. Το κτυπήσανε, το βλήμα έσκασε πάνω του, χύθηκε ο φώσφορος και το περίελουσε βάζοντάς, του φωτιά.
Είχε περάσει άλλη μια ώρα, ήταν γύρω στις 17.00, πλέον όμως οι Τούρκοι είχαν αντιληφθεί ότι το Μ-47 ήταν αυτό που τους πολεμούσε. Τότε ο Αρχηγός, Λοχίας Δρόσος, διάταξε τον οδηγό Δεκανέα Τούντα να πάρει το Μ-47 στο ύψωμα που βρισκόταν ο Ίλαρχος, από ένα δρομολόγιο βατό για το άρμα, που από ώρα είχε εντοπίσει, ώστε να καλυφτούν και να συνεχίσουν εκεί τη μάχη.
Οι Τούρκοι στρατιώτες και τα εχθρικά Μ-47 καταδίωξαν το Μ-47, όμως κατά την έξοδό τους από το χωριό Σκυλλούρα, κινούμενοι δυτικά συνάντησαν το ρέμα «Πυργός», το οποίο ανέκοψε την ταχύτητα της πορεία τους, το Μ-47 πήρε θέση καλύψεως σκάφους, δίπλα από το Μ-113 και παρατηρούσε τα τουρκικά άρματα, που πλέον είχαν βγει από τη Σκυλλούρα και ήρθαν και σταμάτησαν σε απόσταση 1200 μέτρων από τη θέση του άρματος, άλλα είχαν τα πλευρά γυρισμένα προς το Μ-47.
Δημιούργησαν προπέτασμα καπνού, ρίχνοντας ένα εμπρηστικό-καπνογόνο βλήμα και μετά κτύπησαν το κοντινότερο εχθρικό Μ-47, με επίσης εμπρηστικό-καπνογόνο βλήμα, οπόταν άρχισε να καίγεται. Συνέχισαν να εκτελούν βολές και να εναλλάσσουν θέσεις, για να αποφεύγουν τα εχθρικά πυρά, που έπεφταν συνεχώς στο ύψωμα. Σε κάποια στιγμή ο γεμιστής, καθώς έριχνε τους κάλυκες έξω από το άρμα, είδε στα αριστερά του Μ-47, ένα εχθρικό Μ-47 στα 150 μέτρα, να έρχεται κατευθείαν πάνω τους και άρχισε να φωνάζει. Τότε ο αρχηγός πληρώματος φώναξε:
«Αριστερά, αριστερά, Τούντα πίσω» (αριστερά να γυρίσει τον πύργο ο πυροβολητής και ο οδηγός να κινηθεί πίσω). Το εχθρικό Μ-47 εκτέλεσε βολή εναντίον του και το βλήμα των 90χιλ πέρασε ξυστά από το Μ-47. Τότε ενστικτωδώς ο πυροβολητής έριξε όλα τα φυσίγγια του κιβωτίου του συζυγούς πολυβόλου πάνω στο εχθρικό Μ-47. Τα πυροβόλα των δυο Μ-47 είχαν βρεθεί σχεδόν απέναντι.
Καθώς το Μ-47 κινήθηκε προς τα πίσω ο πυροβολητής Κουδουνάς εκτέλεσε βολή με το πυροβόλο, όμως λόγω της μετακίνησης του άρματος, το βλήμα κτύπησε χαμηλά στην κοιλιά του άρματος και μετά στο χώμα, αφήνοντας το εχθρικό Μ-47 άθικτο. Ξαναγέμισαν και κινήθηκαν ξανά, μπροστά αυτή τη φορά. Το πέτυχαν, του έριξαν και δεύτερο βλήμα και το κατέστρεψαν ολοσχερώς. Στη συνέχεια είδαν τρία εχθρικά Μ-47 να κατευθύνονται προς τη θέση τους.
Στην περιοχή μεταξύ του χωριού Σκυλλούρα και του χωριού Αγ. Μαρίνας είχαν συγκεντρωθεί γύρω στα 15 τουρκικά άρματα Μ-47 καθώς και Μ-113 και αρκετοί τούρκοι στρατιώτες. Εκτελέστηκαν βολές εναντίον τους από την 183 Μ.Π.Π. Εκμεταλλευόμενοι τα πύρα του Π.Β. της Ε.Φ, συμπτύχθηκαν προς το χωριό Φιλιά.
*Υπίλαρχος, Μεταπτυχιακό στη Νεώτερη και Σύχρονη Ιστορία (Πανεπιστήμιο Κύπρου)