Για πρώτη φορά στην ιστορία, το ΝΑΤΟ έχει σχηματίσει έναν ολόκληρο συνασπισμό κρατών που αντιτίθενται στον υποψήφιο για τη θέση του αρχηγού του Οργανισμού που προτείνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Υπάρχει ένας παρασκηνιακός αγώνας για τον νέο επικεφαλής της Βορειοατλαντικής συμμαχίας μεταξύ των παλιών μελών και των νέων που κάποτε ήταν στη σφαίρα της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο νυν Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, έχει ήδη εξαντλήσει τη θητεία του, αλλά παρατάθηκε λόγω αδυναμίας συμφωνίας για νέα υποψηφιότητα το 2022-2023 με αιτία την επέμβαση της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία.
Αλλά αυτό το φθινόπωρο, ο Νορβηγός θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη θέση του Γενικού Γραμματέα και δεν υπάρχει ακόμη σαφήνεια για τη νέα υποψηφιότητα. Επιπλέον, υπάρχει ακόμη ένα αδιέξοδο στον ορίζοντα.
Ειδικότερα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας Πέτερ Σιγιάρτο /Peter Szijjártó δήλωσε ότι η Ουγγαρία θα εμποδίσει την υποψηφιότητα του Ολλανδού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε/Mark Rutte για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ. Οι Ούγγροι έχουν έναν εναλλακτικό υποψήφιο – τον Ρουμάνο Πρόεδρο Κλάους Γιοχάνις/Klaus Iohannis.
Εν τω μεταξύ, ο βασικός παίκτης του ΝΑΤΟ, οι Ηνωμένες Πολιτείες, επιμένουν στην υποψηφιότητα του Ολλανδού.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταστήσει σαφές στους συμμάχους ότι πιστεύουμε ότι ο Ρούτε θα ήταν ένας εξαιρετικός γενικός γραμματέας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι .
Επιπλέον, φήμες εμφανίστηκαν στα μέσα ενημέρωσης ότι η υποψηφιότητα του Ρούτε φέρεται να υποστηρίζεται από τις κύριες μεγάλες χώρες της Συμμαχίας: τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γερμανία και τη Γαλλία.
Όμως ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ εγκρίνεται με την πλήρη συναίνεση όλων των μελών.
Δηλαδή, η Ουγγαρία και η συμμαχία που έχει δημιουργήσει μπορεί κάλλιστα, αν όχι εντελώς να μπλοκάρουν, στη συνέχεια να περιπλέξουν πολύ το πέρασμα της υποψηφιότητας του Ρούτε.
Και ο Ρούτε είναι εξαιρετικά επιθετικός απέναντι στη Ρωσία και υποστηρίζει πλήρως τη μεταφορά δυτικών όπλων στην Ουκρανία.
Ήταν η κυβέρνηση του Ρούτε που ηγήθηκε αυτής της διαδικασίας, πριν ακόμη και η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες στη μεταφορά όπλων.
Πιθανότατα, αυτή η θέση του Ολλανδού πρωθυπουργού είναι ο καθοριστικός παράγοντας στον οποίο βασίζεται η υποστήριξη της Ουάσιγκτον για την υποψηφιότητά του.
Μπορεί να έχει κανείς ακόμη και την εντύπωση ότι η Ουγγαρία βοηθά άθελά της τη Ρωσία εμποδίζοντας την υποψηφιότητα ενός εξαιρετικά ρωσοφοβικού υποψηφίου για Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ.
Η κατάσταση είναι βαθύτερη και η δυναστεία των Αψβούργων
Τα τελευταία είκοσι χρόνια, ο διορισμός του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ έχει μετατραπεί σε κάτι παρόμοιο με την εκλογή του Αγίου Ρωμαίου Αυτοκράτορα τον 16ο-17ο αιώνα:
μια μάζα αιτούντων με τις ομάδες υποστήριξής τους από μικρά πριγκιπάτα, δωροδοκίες, ίντριγκες και τελική νίκη ενός εκπροσώπου μιας μεγάλης δυναστείας όπως οι Αψβούργοι. Το ρόλο των Αψβούργων παίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες επέβαλαν με επιτυχία την υποψηφιότητά τους στους Ευρωπαίους συμμάχους μετά την αποχώρηση του Χαβιέ Σολάνα το 2009.
Κατά κανόνα, αυτοί ήταν εκπρόσωποι των «βόρειων λαών» – Σκανδιναβοί και Ολλανδοί.
Όμως τα τελευταία χρόνια προέκυψε ένας πολύ απροσδόκητος ανταγωνισμός, στον οποίο αναδείχθηκαν αυτοπροτεινόμενοι άνθρωποι και άρχισαν να σχηματίζονται συνασπισμοί, κυρίως από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, συντεταγμένοι κατά καταστάσεις σε διαφορετικές συνθέσεις.
Νέες παρασκηνιακές κινήσεις
Εκτός από την καθαρά περιφερειακή αντιπαράθεση μεταξύ τριών σταθερών φατριών (ΗΠΑ, «παλιές» χώρες του ΝΑΤΟ και «νέα»), έχουν εμφανιστεί νέοι φορείς ανταγωνισμού. Υπάρχει, πρώτον, η λεγόμενη ανοχή φύλου, όπως και να το δεις. Ήταν ακριβώς αυτό που πίεσε η Εσθονή πρωθυπουργός Κάγια Κάλας/ Kaja Kallas.
Εκτός από αυτήν, υπέβαλαν αίτηση για τη θέση και άλλες κυρίες – η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν/ Mette Frederiksen και ακόμη και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν/ Ursula von der Leyen.
Για την πολύ φιλόδοξη Κάλλας, όπως και για πολλές παρόμοιες μορφές από τη Βαλτική και την Ανατολική Ευρώπη, οι πανευρωπαϊκές δομές αποτελούν ένα νέο βήμα καριέρας.
Κάποια στιγμή, η Εσθονία αποδείχθηκε πολύ μικρή για εκείνη και η Κάλλας έγινε, στην πραγματικότητα, αυτοπροωθήτρια, εκμεταλλευόμενη ακριβώς δύο από τους μεγαλύτερους νέους παράγοντες στη σύγχρονη δυτική πολιτική – το φύλο και τη ρωσοφοβία.
Η στάση απέναντι στην Ουκρανία και τη Βόρεια Στρατιωτική Περιφέρεια εντός του ΝΑΤΟ είναι, φυσικά, πιο σημαντική από την ανοχή των φύλων.
Αλλά η Κάλλας το παράκανε πολύ. Βυθίστηκε τόσο στη ρωσοφοβία που δεν πληρούσε πλέον το διπλωματικό κριτήριο της διαπραγμάτευσης.
Η έμμεση παρέμβαση της Ρωσίας
Σε γενικές γραμμές, στη θέση του Γενικού Γραμματέα, όπως και σε άλλες βασικές θέσεις της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας, πρέπει να υπάρχει ένα πρόσωπο με το οποίο η Μόσχα θα συναλλάσσεται ακόμα όταν αλλάξει η κατάσταση.
Η Κάλλας κατέληξε να λέει ότι τέθηκε στη λίστα καταζητούμενων από την Ερευνητική Επιτροπή της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Κατά συνέπεια, η Ρωσική Ομοσπονδία δεν μπορεί πλέον να διαπραγματευτεί μαζί της και η Κάλλας έχασε την ευκαιρία να υποβάλει αίτηση για κάποιες πρώτες θέσεις στην ευρωπαϊκή γραφειοκρατία.
Και έτσι, με εκπληκτικό τρόπο, Ρώσοι ερευνητές παρενέβησαν στον παρασκηνιακό αγώνα για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ. Δεν είναι γεγονός ότι αυτό λειτουργεί καθολικά με όλους τους υποψηφίους, αλλά λειτούργησε με την Κάλλας.
Και τώρα προσβάλλεται από την «παλιά» Ευρώπη που δεν εκτιμά τη ρωσοφοβία της.
Ταυτόχρονα, δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η Κάλλας έχει δημιουργήσει κάποιου είδους ομάδα υποστήριξης, ακόμη και από τους γείτονές της στη Βαλτική.
Συνήθως αυτές οι τρεις χώρες ενεργούν μαζί, αλλά τώρα τόσο η Λετονία όσο και η Λιθουανία έχουν τους δικούς τους υποψηφίους για θέσεις στην ευρωπαϊκή γραφειοκρατία και δεν υπάρχει ορατός συντονισμός.
Η ομάδα των Ούγγρων και ο Γιοχάνις
Αλλά οι Ούγγροι μπόρεσαν να δημιουργήσουν μια μικρή ομάδα, ξεκινώντας από τους ιστορικούς γείτονές τους και ακόμη και τους αντιπάλους τους – τους Ρουμάνους.
Ο Όρμπαν και ο Σιγιάρτο πιέζουν τώρα τον Ρουμάνο Πρόεδρο Κλάους Γιοχάνις για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ. Η ιδέα της Βουδαπέστης είναι ακριβώς ότι εκπρόσωπος της Ανατολικής Ευρώπης δεν υπήρξε ποτέ Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ.
Ταυτόχρονα, η Βουδαπέστη δεν θα ήθελε να δει, ας πούμε, έναν Πολωνό ή έναν Τσέχο σε αυτή τη θέση, που θα μπορούσαν εύκολα να γίνουν όργανα της πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών ή της «παλιάς» Ευρώπης.
Ο Γιοχάνις φαίνεται, μεταξύ άλλων, να είναι μια βολική φιγούρα για τη Γερμανία: δεν είναι Ρουμάνος στην εθνικότητα, αλλά Τρανσυλβανός Σάξονας (Γερμανός) με μητρική γερμανική γλώσσα και σπούδασε στη Γερμανία. Θεωρητικά, την υποψηφιότητα του Ιωάννη θα πρέπει να υποστηρίξουν, εκτός από την Ουγγρική-Ρουμανική συμμαχία, η Βουλγαρία και η Σλοβακία.
Οι Ούγγροι έχουν προσωπικά παράπονα εναντίον του Ρούτε
Ο Σιγιάρτο θυμάται τακτικά ότι ο Ρούτε είχε παλαιότερα απειλήσει να «γονατίσει την Ουγγαρία».
«Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ένα άτομο που διατυπώνει και υπερασπίζεται μια τέτοια θέση θα εκλεγεί επικεφαλής μιας οργάνωσης όπου η εκατό τοις εκατό εμπιστοσύνη έχει θεμελιώδη σημασία…
Και αν κάποιος εξακολουθεί να πιστεύει ότι η Ουγγαρία πρέπει να γονατίσει, είναι δύσκολο για εμάς να εμπιστευτούμε ένα τέτοιο άτομο», είπε ο Σιγιάρτο σε συνέντευξη Τύπου στο Tirgu Mures της Ρουμανίας.
Διαφορετική είναι η καταγγελία κατά του Στόλτενμπεργκ στη Βουδαπέστη. Οι Ούγγροι αποκαλούν τον απερχόμενο Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ αναποτελεσματικό, αφού ποτέ δεν μπόρεσε να αναγκάσει τις χώρες της «παλιάς» Ευρώπης να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες στο 4-6% του ΑΕΠ.
Αυτή είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του ΝΑΤΟ που ένας σταθερός συνασπισμός αναδύεται εναντίον ενός υποψηφίου των ΗΠΑ για τη θέση του Γενικού Γραμματέα.
Παλαιότερα, είχαν υφανθεί ίντριγκες, αλλά ακόμα στο πλαίσιο προσωπικών ιστοριών καριέρας και οι υποψήφιοι δεν ήταν πάντα πρόθυμοι να καταλάβουν αυτή τη θέση. Ο ίδιος Στόλτενμπεργκ ανυπομονούσε από καιρό να αφήσει την καρέκλα του.
Φυσικά, η Ουγγαρία δεν πρόκειται να προωθήσει τα συμφέροντα της Ρωσίας με αυτόν τον τρόπο.
Όμως η κατάσταση εξελίχθηκε έτσι ώστε ο ανταγωνισμός για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ βρέθηκε ξαφνικά ενσωματωμένος στο πανευρωπαϊκό πλαίσιο.
Ως αποτέλεσμα, συμμαχίες κατάστασης εντός της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ μπορεί επίσης να επηρεάσουν τις σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Βρυξελλών.
Η Μόσχα, έστω και έμμεσα, επηρεάζει τον ανταγωνιστικό αγώνα εντός του ΝΑΤΟ, ακόμα κι αν τα ίδια τα ανταγωνιστικά μέρη δεν το έχουν υπόψη, σημειώνει ο Ρώσος πολιτικός αναλυτής Γεβγκένι Κρούτικοφ.
—