ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
«Εξ άλλου η σχέση με την Ελλάδα είναι μια Ερωτική σχέση με υπαρκτή οντότητα»
ΣΩΣΤΟ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΥΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΤΗΣ ΑΥΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
Γράφει ο Καθηγητής Ανδρέας Αθηναιος*
«Μα ήρθαμε στην Ελλάδα για να νοιώσουμε τον Ελληνικό Πολιτισμό, αμερικανική μουσική ακούμε καθημερινά στην Αμερική, στο αυτοκίνητο, στο Εστιατόριο, στις ταινίες.»
Αυτή ήταν η έντονη απορία και ΕΝΟΧΛΗΣΗ φίλων και συναδέλφων πανεπιστημιακών που είχαν τρελαθεί να με ακούνε να τους μιλάω για την Ελλάδα. Αλλά και «φουρνιές» φοιτητών που ακολούθησαν εκφράσανε την ίδια ΔΥΣΑΡΕΣΚΕΙΑ : Δεν ταξιδέψαμε χιλιάδες μίλια να έρθουμε στην Ελλάδα, για να έχουμε τα ιδία ακούσματα με τον τόπο μας. Θέλουμε «Ελληνικά Ερεθίσματα¨.
Αυτή υπηρξε πάντα κι η δική μου αίσθηση , (μέχρι αποστροφή) , αλλά την θεώρησα ως προσωπική μου αντίδραση ως «ξενιτεμένου» που κάθε φορά που γυρίζει στην Ελλάδα θέλει να την νοιώθει, να την βλέπει, να την ακούει. Εξ άλλου η σχέση με την Ελλάδα είναι μια Ερωτική σχέση με υπαρκτή οντότητα.
Ως Στατιστικός και Οικονομετρης διεξήγαγα με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές μου μια μελέτη με μετρήσιμη τεκμηρίωση που απέδειξε περίτρανα οτι «είναι τραγικό λάθος να ‘σερβίρουμε’ στους ξένους επισκέπτες της Ελλάδας, την ατμόσφαιρα και την νοοτροπία (κουλτούρα) που ζουν στο σπίτι τους.»
Θα συμφωνούσα οτι είναι αυτονόητο να κάνουμε τους επισκέπτες μας να αισθάνονται «σαν σπίτι τους» ΑΛΛΑ με την έννοια οτι μιλάμε ξένες γλώσσες και επικοινωνούν άνετα μαζί μας (αυτό το έχουμε), οτι παρέχουμε υπηρεσίες ποιότητας -Υποδομές, Εκπαίδευση, ευγένεια, εντιμοτης- (και αυτό το έχουμε), ΑΛΛΑ σε …σκηνικό, σκηνογραφία, σκηνοθεσία, χορογραφία ΕΛΛΗΝΙΚΗ. Αλλιώς το έργο χάνει το μήνυμα του.
Είναι αυτό που λεμέ στο Θέατρο, οτι ένα «Έργο» έχει τον κώδικα του. Αν βιασθεί αυτός ο κώδικας, τότε το οντολογικό μήνυμα χάνεται. Τότε με απλά λόγια το μήνυμα (αυτό που έχει να πει – να προσφέρει- το Έργο) χάνεται.
Και για να αναφερθούμε και σε όσους κρίνουν τα πάντα με την «θεωρία του πορτοφολιού» (pocketbook Theory): Σε γλώσσα της αγοράς «παιδιά χάνετε πελάτες». Αλήθεια γιατί σε μια παραλία στην ξαπλώστρα μου, να ακούω μουσική που θυμίζει το βροχερό Λονδίνο, η Αμερικάνικο αυτοκινητόδρομο (Easy 101 με Mariah Carey, Lionel Ricie, -(που κάνουν και σε εμένα όμορφη συντροφιά στο Αμερικάνικο Highway) ή μουσική νυχτερινού club).
Αυτό είναι μια πολύ κακή μουσική επένδυση του έργου «Ελλάδα». Όπως θα ήταν άσχετη μουσική επένδυση να ακούγεται το τραγούδι Κέρκυρα Κέρκυρα με το ποντικονησι σε Χριστουγεννιάτικο σκηνικό.
Το Πρώτο συμπέρασμα είναι ότι υπάρχει ένα «ΑΣΥΝΔΕΤΟ» μεταξύ του Ελληνικού Βιώματος –και ταυτόχρονα του διαφορετικού- που αναζητούν διψασμένοι οι επισκέπτες μας , και αυτού που (α) νομίζεται ότι τους ικανοποιεί η/και (β) θεωρείται κερδοφόρο. Ενώ ταυτόχρονα ζητούμενο είναι η μουσική επένδυση που εκφράζει Ελλάδα.
(α) Το διαστρεβλωτικό κριτήριο του Κέρδους : Η δυνατή μουσική που δεν αφήνει τους Ανθρώπους να μιλήσουν μεταξύ τους έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση στην κατανάλωση στα μαγαζιά. Επίσης υπάρχει και ένας ρυθμός μουσικής που επιτυγχάνει ταυτόχρονα με το δυνατό ήχο το ίδιο. Αυτή η σκοπιμότητα δημιουργεί την επιλογή (συγκεκριμένης) Ξένης Μουσικής, αδιαφορώντας πλήρως για το ότι δεν έχει καμία σχέση με έκφραση Ελλάδας. ΟΜΩΣ αυτό δεν είναι το ζητούμενο από τούς επισκέπτες μας που έρχονται αναζητώντας την Ελλάδα, ενώ ταυτόχρονα χάνονται τα Ελληνικά ακούσματα με μεγάλη αξία σε νοήματα και κοινωνικά μηνύματα ανθρωποκεντρικού πολιτισμού, που αποτελούν διαχρονικά ερεθίσματα για την Ελληνική Κοινωνία. Είναι απαράδεκτο να μην ακούγονται Έλληνες Συνθέτες όπως ο Θεοδωράκης, Ο Χατζηδάκης και τόσοι άλλοι που διδάξαν ανθρωπιά, έρωτα, αγάπη, δημοκρατία….. σε πολλές γενιές νέων Ελλήνων.
(β) Η Ξενομανία : Η ανάπτυξη ξενομανίας είναι ένας διαχρονικός γεωπολιτικός στόχος. Είναι «καλό» να μεγαλώσεις ένα λαό, με το αίσθημα κατωτερότητας της ψωροκώσταινας, με την πεποίθηση ότι το «ξένο» είναι καλύτερο. Πάνω σε αυτό το «υποκείμενο νόσημα», δημιουργείται και η δυναμική ότι το ξένο είναι προτιμότερα από το Ελληνικό, δυναμική που εξαφανίζει την Ελληνική Μουσική και φθάνει στο σημείο του «Μόνο Ξένα». «Μόνο Ξένα» ακόμα και σε τηλεοπτικές εκπομπές –και δη ταξιδιωτικές εκπομπές ποιότητας- που παρουσιάζουν Ελλάδα, και επιδιώκουν να προσφέρουν την τηλεοπτική της έκφραση.
Ένα ταξίδι στο Μαρόκο (και τηλεοπτικό) αναμένεται να έχει Μαροκινά ακούσματα. Το να βλέπεις τις Πυραμίδες της Αιγύπτου και να ακούς την Μουσική επένδυση από τις «θαλασσιές τις χάντρες» του Φίλου του Περσεα Μιμη Πλεσσα, είναι ιεροσυλία – παραφωνία και τις δυο θεματικές.
Έχουμε δει βεβαία και στην Επίδαυρο «Καταστροφή» των κωδικών του Αρχαίου Δράματος με την επίκληση σκηνοθετικής καινοτομίας, ενώ Θεατρική καινοτομία είναι η παραγωγή νέων κωδικών και όχι καταστροφή της υπάρχουσας περιουσίας κωδίκων…
Όμως εδώ δεν πρόκειται περί αυτού:.
Α) Πρόκειται για μια δυναμική που «επιβάλει» Μόνο το Ξένο άκουσμα, το οποίο είναι κάτι που δεν ενδιαφέρει τους ξένους επισκέπτες μας όταν είναι στην Ελλάδα. Κακώς αντιδρούν οι ξενοδόχοι και λοιποί «χρήστες» διότι με το «μόνο ξένο» χάνουν πελάτες και «λεφτά». Το Νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού για περισσότερο Ελληνικό Τραγούδι, τους δείχνει το δρόμο , έναν δρόμο που θα δουν στο τέλος –και γρήγορα- ότι αυξάνει την κερδοφορία τους.
Β) Πρόκειται για μια δυναμική που εξαφανίζει το Ελληνικό Τραγούδι από τον διαχρονικά κοσμοπολίτη και ανοιχτόμυαλο Έλληνα, εξαφανίζει ακούσματα –στοίχους και ενορχήστρωση- που διδάσκουν Δημοκρατία, που μεταφέρουν σε κάθε γενιά όλη την εμπειρία του Ανθρωποκεντρικού Πολιτισμού που κλείνει μέσα της και έχει την δύναμη να φέρει σε κάθε γενιά η αυλη πολιτισμική μας κληρονομιά.
*
Β.Α.,Μ.Α.,M.C.P., Ph.d., Post Doc
Case Western Reserve University
University of Pennsylvania
Αριστείο Ακαδημαϊκής Διδασκαλίας ΗΠΑ (1987)
Διετέλεσε Μέλος της Διοικούσας (Συγκλήτου) του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Πρόεδρος της Εταιρείας Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Σύμβουλος στο Δημοκριτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Νομάρχης Ρεθύμνης
Νομάρχης Θεσπρωτίας