Υπολογίζεται ότι το 2023 οι ληξιπρόθεσμοι λογαριασμοί που άφησαν πίσω, στην προηγούμενη ή τις προηγούμενες εταιρείες προμήθειας ενέργειας, οι κακοπληρωτές ξεπέρασαν τα 500 εκατ. ευρώ.
Γιώργος Ατσαλάκης – Εστία της Κυριακής
Στο “ραντάρ” του υπουργείο Περιβάλλοντος κι Ενέργειας βρίσκονται εδώ και και καιρό δύο ζητήματα, που απειλούν την αγορά και δημιουργούν κόστη σε παρόχους και συνεπείς καταναλωτές. Ο λόγος για τα “φέσια” στους παρόχους ενέργειας, τα οποία επιχειρεί να διαχειριστεί η κυβέρνηση, έστω κι αν πολλά από αυτά προέρχονται από την οικονομική δυσπραγία, πολλών κοινωνικών στρωμάτων. Έτσι, αφενός σε νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που αναμένεται να κατατεθεί εντός του επόμενου διαστήματος και μετά την ολοκλήρωση της σχετικής γνωμοδότησης από τη ΡΑΑΕΥ, ο υπουργός κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης, αναμένεται να εντάξει ρυθμίσεις για τον ενεργειακό “τουρισμό” με τροποποίηση του άρθρου 42 του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας. Αφετέρου, με την συμπερίληψη και των “ενεργειακών χρεών” στο ‘ραντάρ” παρακολούθησης του ιδιωτικού χρέους, που στήνεται με σχετική Υπουργική Απόφαση καταβάλλεται προσπάθεια να υπάρχει σε πραγματικό χρόνο εικόνα για το πρόβλημα αλλά και μπούσουλας πολιτικών για την ανάσχεσή του.
Σημειώνεται με βάση όσα έχει αναφέρει ο κ. Σκυλακάκης, η αλλαγή στο άρθρο 42 του Κώδικα Προμήθειας έχει στόχο να “φρενάρει” την ελεύθερη μετακίνηση των καταναλωτών από προμηθευτή σε προμηθευτή σε περίπτωση ληξιπρόθεσμων οφειλών. Εκτιμάται, δε, ότι έτσι θα σταματήσει η συσσώρευση ληξιπρόθεσμων οφειλών στους παρόχους. Υπολογίζεται ότι το 2023 οι ληξιπρόθεσμοι λογαριασμοί που άφησαν πίσω, στην προηγούμενη ή τις προηγούμενες εταιρείες προμήθειας, οι κακοπληρωτές ξεπέρασαν τα 500 εκατ. ευρώ. Σε σχέση με το “ραντάρ” για τα χρέη, που τροχοδρομείται, πρόκειται για ένα μηχανισμό που θα αφορά το σύνολο του ιδιωτικού χρέους. Το Μητρώο Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους, θα συνδέεται με τον Τειρεσία, το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων της Τράπεζας της Ελλάδος και το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης.
Κατά την αρχική του λειτουργία, το Μητρώο θα αντλεί στοιχεία σε ανωνυμοποιημένη μορφή από το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, τους χρηματοδοτικούς φορείς, το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων που τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος, το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοληπτικής Αξιολόγησης και το σύστημα επεξεργασίας δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς της «ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ». Εν συνεχεία θα ακολουθήσει η ένταξη πιστωτών του ευρύτερου δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, όπως ενδεικτικά Δήμοι, εταιρείες παροχής ενέργειας κλπ. Με δεδομένο ότι το ιδιωτικό χρέος φτάνει τα 371 δισ. ευρώ, με τα 224 δισ. ευρώ εξ αυτών, να είναι ληξιπρόθεσμο, εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι το νέο Μητρώο θα αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για χαραχθούν επικαιροποιημένες πολιτικές ανάσχεσης του όλου προβλήματος.
Η εικόνα της αγοράς
Στο μεταξύ πάνω από 1 στα 4 νοικοκυριά (26,2%) καθυστερεί να πληρώσει το ηλεκτρικό ρεύμα, με βάση ετήσια έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ για το εισόδημα και τις δαπάνες διαβίωσης των νοικοκυριών 2023 (12η κατά σειρά), που έγινε σε συνεργασία με την εταιρεία MARC σε δείγμα 818 νοικοκυριών. Συνολικά, με βάση τα ευρήματα της έρευνας έχουν αυξηθεί τα νοικοκυριά με ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο και τις τράπεζες σε σχέση με το 2022. Συγκεκριμένα, πάνω από 1 στα 5 νοικοκυριά (21,7%) δήλωσε πως το ίδιο ή κάποιο άλλο μέλος του νοικοκυριού του έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο. Περίπου 1 στα 10 νοικοκυριά (9,6%) έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες για καταναλωτικά, επιχειρηματικά δάνεια ή/και κάρτες, ενώ από τα νοικοκυριά που έχουν ενεργό στεγαστικό δάνειο το 30% είτε καταβάλλει τις δόσεις συχνά με καθυστέρηση (20%), είτε έχει καθυστερημένες οφειλές για πάνω από 3 μήνες (10%).”
Συνολικά, επιδεινούμενοι σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές και σημαντικά υψηλοί παραμένουν οι δείκτες που αφορούν στην καθυστέρηση κάλυψης κάποιας βασικής ανάγκης, εξ αιτίας οικονομικής αδυναμίας. Ειδικότερα, με βάση την έρευνα, σχεδόν 4 στα 10 (39,7%) νοικοκυριά καθυστέρησαν να αναζητήσουν την κατάλληλη θεραπεία για κάποιο ιατρικό πρόβλημα, το 21,8% καθυστερεί την πληρωμή λογαριασμών θέρμανσης και το 10% την πληρωμή φροντιστηρίου/παιδικού σταθμού κλπ.
Με βάση την έρευνα, οι αυξήσεις των τιμών στα είδη διατροφής είναι εκείνες που έχουν επηρεάσει περισσότερο την οικονομική κατάσταση της συντριπτικής πλειονότητας των νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, πάνω από 7 στα 10 νοικοκυριά (72,7%) δήλωσαν ότι οι αυξήσεις των τιμών στα τρόφιμα τα επηρέασαν περισσότερο σε βαθμό να αναγκαστούν να μειώσουν δαπάνες για άλλες ανάγκες. Ακολουθούν οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας (52,3%), οι τιμές στη βενζίνη (26,1%) και στο πετρέλαιο θέρμανσης (20%).
Στο μεταξύ, καταγράφεται εκτίναξη του ποσοστού των νοικοκυριών που αύξησε τις δαπάνες του για την κάλυψη βασικών αναγκών, προφανώς λόγω των έντονων πληθωριστικών πιέσεων. Ειδικότερα, το 73,6% των νοικοκυριών αύξησε τις δαπάνες του για είδη διατροφής, το 71,5% για λογαριασμούς σπιτιού, το 57,2% για θέρμανσης, το 49,4% για μετακινήσεις και το 45,2% για υγεία και φάρμακα.
Πάντως, με βάση την έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ ένεκα των συνθηκών συνεχιζόμενη διεύρυνση των εισοδηματικών ανισοτήτων φαίνεται ότι αρχίζει να λαμβάνει μόνιμα χαρακτηριστικά. Και τούτο γιατί συνεχίζει να επηρεάζει έντονα και τα μεσαία εισοδήματα, καθώς για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά η πλειονότητα των νοικοκυριών δήλωσε ότι χρειάζεται να κάνει περικοπές για να καλύψει τα αναγκαία (51,8%). Επιπλέον, σταθερά υψηλό και μάλιστα αυξημένο σε σχέση με την περσινή χρονιά είναι το ποσοστό των νοικοκυριών που φαίνεται ότι διαβιοί σε συνθήκες ακραίας φτώχειας (15%). Το ποσοστό, μάλοστα, είναι αυξημένο σε σχέση με το ποσοστό της αντίστοιχης έρευνας του 2022 (11,9%). Σε εισοδηματική επισφάλεια, δε, συνεχίζει να βρίσκεται ένα υψηλό ποσοστό νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, στο ενδεχόμενο ενός έκτακτου αλλά απολύτως αναγκαίου εξόδου της τάξης των 500 €, το 18,1% δήλωσε ότι δεν θα μπορούσε να το αντιμετωπίσει, ενώ το 41,6% θα κάλυπτε αυτήν τη δαπάνη με μεγάλη δυσκολία.