Η Αρμενία δήλωσε την Τρίτη ότι τέσσερις στρατιώτες έπεσαν νεκροί από πυρά του Αζερμπαϊτζάν κατά μήκος των βαριά στρατιωτικοποιημένων συνόρων- στο πρώτο θανατηφόρο περιστατικό από τότε που άρχισαν οι δύο πλευρές να διαπραγματεύονται ειρηνευτική συμφωνία για το τερματισμό ενός πολέμου που διαρκεί περισσότερα από 30 χρόνια.
Μετά το περιστατικό το υπουργείο Άμυνας της Αρμενίας ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι οι τέσσερις στρατιώτες σκοτώθηκαν και ένας άλλος τραυματίστηκε σε ένα φυλάκιο μάχης κοντά στο χωριό Nerkin Hand της νότιας Αρμενίας.
📌Armenia Is Under Attack 🇦🇲
Azerbaijan attacks the sovereign territory of the Republic of Armenia, killed 4 Armenian soldiers and occupied part of #Armenia's territory (+/- 22 square kilometres).@CIJ_ICJ @UN @UNHumanRights #StandWithArmenia pic.twitter.com/rqCfk0qOBV
— Liana Margaryan (@lio___m) February 13, 2024
«Επιχείρηση αντιποίνων»
Μονάδες της Κρατικής Συνοριακής Υπηρεσίας (SBS) του Αζερμπαϊτζάν πραγματοποίησαν «επιχείρηση αντιποίνων», καταστρέφοντας αρμενικό στρατιωτικό φυλάκιο στα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών, σε απάντηση στις ενέργειες των αρμενικών Ενόπλων Δυνάμεων, ανέφερε το Μπακού υπηρεσία Τύπου της Κρατικής Συνοριακής Υπηρεσίας.
«Στις 13 Φεβρουαρίου, μονάδες της SBS πραγματοποίησαν «επιχείρηση αντιποίνων», σε απάντηση της χθεσινής πρόκλησης των αρμενικών ενόπλων δυνάμεων, κοντά στον οικισμό Νερκίν-Αντ , στην περιοχή Γκαφάν, από όπου ένας στρατιώτης του Αζερμπαϊτζάν τραυματίστηκε από πυρά ελεύθερου σκοπευτή την προηγούμενη μέρα».
Το Μπακού προειδοποίησε ότι θα απαντήσει με «πιο σοβαρά και αποφασιστικά μέτρα» σε οποιεσδήποτε μελλοντικές προκλήσεις.
Σε δήλωσή του, ο πρέσβης της Αρμενίας Εντμόν Μαρουκιάν κατηγόρησε το Αζερμπαϊτζάν για «εγκληματική, επιθετική συμπεριφορά» και δήλωσε ότι το Μπακού ήθελε πρόσχημα για να επιτεθεί στις αρμενικές δυνάμεις.
Διαμεσολαβητής το Κρεμλίνο
Το Κρεμλίνο, το οποίο είναι επίσημα σύμμαχος της Αρμενίας αλλά έχει επίσης στενούς δεσμούς με το Αζερμπαϊτζάν, κάλεσε σε αυτοσυγκράτηση και τις δύο πλευρές.
Ένα ρωσικό ειρηνευτικό απόσπασμα παραμένει στο Καραμπάχ και οι συνοριοφύλακες του βοηθούν στην περιπολία των συνόρων της Αρμενίας.
Η περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ του Αζερμπαϊτζάν είχε ως επί το πλείστον αρμενικό πληθυσμό, ο οποίος κέρδισε de facto την ανεξαρτησία του μετά από έναν μακρόχρονο πόλεμο κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης.
Αλλά το Αζερμπαϊτζάν τον Σεπτέμβριο ανακατέλαβε το Καραμπάχ σε μια αστραπιαία επίθεση, προκαλώντας μια ταχεία έξοδο σχεδόν όλων των 120.000 Αρμενίων της περιοχής και μια νέα πίεση και από τις δύο πλευρές για μια συμφωνία για τον τερματισμό της σύγκρουσης.
Στάσιμη η διαδικασία για ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ των μερών
Τόσο η Αρμενία όσο και το Αζερμπαϊτζάν έχουν δηλώσει ότι επιθυμούν να υπογράψουν συνθήκη ειρήνης, αλλά διαφωνούν σε θέματα όπως η ακριβής οριοθέτηση των συνόρων τους και ο έλεγχος πολλών μικρών εδαφικών θύλακων.
Το Αζερμπαϊτζάν επιθυμεί επίσης έναν διάδρομο μεταφορών χωρίς τελωνειακούς δασμούς μέσω του αρμενικού εδάφους, ο οποίος θα συνδέει την ηπειρωτική χώρα του Αζερμπαϊτζάν με τον αποκλεισμό του Ναχιτσεβάν. Η Αρμενία έχει δηλώσει ότι πρέπει να διατηρήσει τον έλεγχο οποιωνδήποτε μεταφορικών συνδέσεων στο έδαφός της.
Οι συνομιλίες τους τελευταίους μήνες φαίνεται να έχουν μείνει στάσιμες, με τις δύο πλευρές να κατηγορούν την άλλη ότι σαμποτάρει τη διπλωματική διαδικασία.
Συμφωνία μη επίθεσης
Ωστόσο το Γερεβάν ανησυχεί ότι ο Αλίεφ έχει και άλλες εδαφικές βλέψεις, κυρίως να θέσει υπό τον έλεγχό του την αρμένικη περιφέρεια Σιουνίκ ώστε να ενώσει τον αζέρικο θύλακα του Ναχιτσεβάν με το υπόλοιπο Αζερμπαϊτζάν.
Υπό αυτό το πρίσμα η Αρμενία έγινε μέλος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, που διεξάγει έρευνες και δικάζει ανθρώπους που κατηγορούνται για τα πιο σοβαρά εγκλήματα.
Το Αζερμπαϊτζάν διαψεύδει ότι επιδιώκει εδαφικά κέρδη.
Όμως η ισορροπία μεταξύ των δύο γειτόνων στον Καύκασο παραμένει εύθραυστη: τα περιστατικά με πυροβολισμούς, όπως το σημερινό, είναι συχνά στη μεθόριο.
Για τον λόγο αυτό πολλοί αναλυτές παραμένουν επιφυλακτικοί σε ό,τι αφορά την πρόοδο των διαπραγματεύσεων μεταξύ του Μπακού και του Γερεβάν, καθώς οι διαφωνίες και οι πηγές έντασης έχουν συσσωρευθεί τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Τους τελευταίους μήνες πολλοί γύροι διαπραγματεύσεων, υπό την αιγίδα της ΕΕ, των ΗΠΑ και της Ρωσίας ξεχωριστά, δεν έχουν αποδώσει καρπούς.
Στα τέλη Ιανουαρίου ο Αρμένιος πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν είχε δηλώσει ότι πρότεινε στο Αζερμπαϊτζάν να υπογράψουν «συμφωνία μη επίθεσης» εν αναμονή μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Λίγες εβδομάδες νωρίτερα ο Αλίεφ είχε διαβεβαιώσει ότι δεν επιθυμεί «νέο πόλεμο».
Στις αρχές Δεκεμβρίου 2023 οι δύο χώρες είχαν δεσμευθεί να λάβουν «συγκεκριμένα μέτρα» για να «εξομαλύνουν» τις σχέσεις τους. Λιγότερο από μία εβδομάδα αργότερα αντάλλαξαν αιχμαλώτους πολέμου.
Το μεγαλύτερο θανατηφόρο μετά τα επεισόδια του Σεπτέμβρη
Το επεισόδιο της Τρίτης είναι το μεγαλύτερο από τότε που εκατοντάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους όταν το Αζερμπαϊτζάν ανακατέλαβε το Καραμπάχ τον Σεπτέμβριο, προκαλώντας την έξοδο του αρμενικού πληθυσμού της περιοχής.
Οι θανατηφόρες ανταλλαγές ήταν συχνές κατά μήκος των κλειστών, περίπου 1.000 χιλιομέτρων (621 μιλίων) συνόρων από το 1988, όταν η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησαν για πρώτη φορά πόλεμο για την αποσχισθείσα περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλά η κατάσταση είχε ηρεμήσει εν μέσω ειρηνευτικών συνομιλιών τους τελευταίους μήνες.