Την παραλαβή του προσχεδίου της επιστολής προσφοράς και αποδοχής (LOA: Letter of Offer and Acceptance) για την πώληση μέσω διακρατικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ των μαχητικών 5ης γενεάς F-35 Lightning II γνωστοποίησε χθες το μεσημέρι ο Νίκος Δένδιας στις δηλώσεις που ακολούθησαν τη συνάντηση του με τον Βασίλη Πάλμα, υπουργό Αμυνας της Δημοκρατίας της Κύπρου, που πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα.
- Από τον Περικλή Ζορζοβίλη
Είχε προηγηθεί, τις πρώτες πρωινές ώρες του Σαββάτου 27 Ιανουαρίου, η ανάρτηση στον διαδικτυακό τόπο της υπηρεσίας συνεργασίας Αμυνας και Ασφάλειας (DSCA: Defense Security Cooperation Agency) του υπουργείου Αμυνας των ΗΠΑ της ανακοίνωσης για την έγκριση από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ της πιθανής στρατιωτικής πώλησης εξωτερικού (FMS: Foreign Military Sales) στην Ελλάδα συμβατικής απο-προσγείωσης (CTOL: Conventional Take Off and Landing) διακλαδικών μαχητικών κρούσης (JSF: Joint Strike Fighter) F-35 A Lightning II, εκτιμώμενου κόστους 8,6 δισ. δολαρίων ΗΠΑ (περίπου 7,9 δισ. ευρώ).
Οπως αναφέρεται, η έγκριση αφορά την πιθανή πώληση έως 40 μαχητικών F-35A και 42 κινητήρων Pratt & Whitney τύπου F135-PW-100 (40 επί των μαχητικών και δύο εφεδρικοί) και κύριοι ανάδοχοι είναι οι Lockheed Martin Aeronautics Company στο Fort Worth του Τέξας και Pratt & Whitney Military Engines στο East Hartford του Κονέκτικατ.
Περίπου ταυτόχρονα αναρτήθηκε στον διαδικτυακό τόπο της DSCA και η ανακοίνωση για την έγκριση της πιθανής στρατιωτικής πώλησης εξωτερικού (FMS: Foreign Military Sales) στην Τουρκία μαχητικών αεροσκαφών F-16, συστημάτων εκσυγχρονισμού τους και συναφούς εξοπλισμού εκτιμώμενου κόστους 23 δισ. δολαρίων ΗΠΑ (περίπου 21,17 δισ. ευρώ). Συγκεκριμένα, η έγκριση αφορά την πώληση 40 νέας κατασκευής μαχητικών F-16 της διαμόρφωσης Viper (Block 70), 32 μονοθέσιων F-16C και οκτώ διθέσιων F-16D, καθώς και 48 κινητήρων F110-GE-129D (40 επί των μαχητικών και οκτώ εφεδρικοί).
Επίσης, περιλαμβάνει τα απαιτούμενα για τον εκσυγχρονισμό 79 μαχητικών F-16 παλαιότερων εκδόσεων που επιχειρεί η Τουρκία στην ίδια διαμόρφωση V (Viper). Και στις δύο περιπτώσεις ο κύριος ανάδοχος είναι η Lockheed Martin στο Greenville της Νότιας Καρολίνας.
Η ταυτόχρονη ανακοίνωση επιβεβαίωσε με τον πιο ηχηρό τρόπο ότι στο πλαίσιο της πολιτικής τους ως υπερδύναμης οι ΗΠΑ, από αμυντικής άποψης, θεωρούν Ελλάδα και Τουρκία ενιαίο γεωγραφικό χώρο και ότι η θεώρηση της Τουρκίας ως «αναντικαταστάτριας» συνεχίζει να παραμένει πολύ ισχυρή παρά τις έντονες τριβές που έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας. Ομως, παρότι οι δύο ανακοινώσεις αφορούν διαφορετικά οπλικά συστήματα, οι διαφορές μεταξύ τους αποτελούν ισχυρή ένδειξη για τη διαφορετική προσέγγιση που ακολουθούν Ελλάδα και Τουρκία.
Για παράδειγμα, στην ανακοίνωση για τα ελληνικά F-35A απουσιάζει παντελώς οποιαδήποτε αναφορά σε όπλα που θα εξοπλίσουν τα νέα μαχητικά. Εκτιμάται ότι η έλλειψη αναφοράς οφείλεται στη μη αίτησή τους από την ελληνική πλευρά, στην προσπάθεια μείωσης του συνολικού κόστους του προγράμματος. Οπως, παρά την πλέον παγιωμένη ελληνική τάση για απόδοση χαμηλής προτεραιότητας στην προμήθεια όπλων τα οποία καθιστούν οποιαδήποτε, ασχέτως τεχνολογίας και ηλικίας, πλατφόρμα φονική, αλλά και ασχέτως των υψηλών επιδόσεων του μαχητικού 5ης γενεάς, ο εξοπλισμός του με όπλα που μπορούν να προσβάλουν στόχους αέρος και εδάφους – επιφανείας δεν αποτελεί επιλογή που ενεργοποιείται κατά το δοκούν, αλλά το κύριο μέσο προβολής της ισχύος του. Με άλλα λόγια, η έλλειψη όπλων υποβαθμίζει ή ακόμα και ακυρώνει σε κάποιο βαθμό την επένδυση.
Επίσης, η έλλειψη αναφοράς σε όπλα μπορεί να θεωρηθεί σαφής ένδειξη ότι το F-35 αντιμετωπίζεται από την ελληνική πλευρά όχι ως ολοκληρωμένο οπλικό σύστημα τεχνολογίας αιχμής, υψηλών δυνατοτήτων αλλά και απαιτήσεων, αλλά πρωτίστως ως γεωπολιτικό πλεονέκτημα που αναδεικνύει τη «βαρύτητα» της χώρας ως στρατηγικού εταίρου των ΗΠΑ αλλά και γενικότερα στο διεθνές σύστημα. Γι’ αυτό εξάλλου η έκδοση της ανακοίνωσης για την έγκριση της πώλησης και η ταυτόχρονη δημοσιοποίηση της επιστολής του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν, που περιελάμβανε αναφορά στην παραχώρηση πλεονάζοντος αμυντικού υλικού, χαιρετίστηκαν με γραπτή δήλωση αλλά και τηλεοπτικό μήνυμα από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ως «σημαντική ημέρα για την εθνική μας άμυνα και για την ελληνική διπλωματία» και ως επισφράγιση του στρατηγικού βάθους των ελληνοαμερικανικών σχέσεων.
Τεράστιο το νέο εξοπλιστικό πακέτο του Ερντογάν
Η ανακοίνωση για τα τουρκικά αεροσκάφη περιλαμβάνει εντυπωσιακές ποσότητες, σύγχρονων κατευθυνόμενων όπλων κατά στόχων αέρος και εδάφους – επιφανείας, που υποδεικνύει ότι η κύρια προσέγγιση αφορά την προμήθεια ενός ολοκληρωμένου οπλικού συστήματος χωρίς γεωπολιτικούς συμβολισμούς. Για να γίνει αντιληπτή η «ισχύς πυρός» που περιλαμβάνει η ανακοίνωση για το τουρκικό πρόγραμμα, παραδειγματικά αναφέρονται:
- 952 κατευθυνόμενα βλήματα Advanced Medium Range Air-to-Air Missiles (AMRAAM) AIM-120C-8 ή ισοδύναμα,
- 864 βόμβες GBU-39/B Small Diameter Bombs Increment 1 (SDB-1),
- 96 βλήματα αντι-ραντάρ AGM-88B High-Speed Anti-Radiation Missiles (HARM),
- 96 βλήματα αντι-ραντάρ AGM-88E Advanced Anti-Radiation Guided Missiles (AARGM) και 10 εκπαιδευτικά βλήματα AARGM Captive Air Training Missiles (CATM),
- 401 κατευθυνόμενα βλήματα AIM-9X Block II Sidewinder και 12 εκπαιδευτικά βλήματα AIM-9X Block II Sidewinder Captive Air Training Missiles (CATMs)
- περισσότερες από 1.400 συλλογές ουράς (tail kits) για διάφορες εκδόσεις της οικογενείας των κατευθυνόμενων πυρομαχικών (JDAM) κατά στόχων εδάφους και επιφανείας και 1.050 πυροσωλήνες FMU-152.
Επίσης, η ανακοίνωση περιλαμβάνει συστήματα στοχοποίησης (16 ατρακτίδια στόχευσης AN/AAQ-33 Sniper Advanced Targeting Pods – ATP) που μεγιστοποιούν τις δυνατότητες προσβολής στόχων, αλλά και τον εξοπλισμό των νέας κατασκευής και των μαχητικών που θα εκσυγχρονιστούν με νέο, ολοκληρωμένο σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου (αυτοπροστασίας) τύπου Integrated Viper Electronic Warfare Suite (IVEWS) ή άλλου ισοδύναμου.
Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκεται η οριστική επίλυση των γνωστών και περίπλοκων προβλημάτων συμβατότητας και διαλειτουργικότητας που αντιμετωπίζουν παλαιότερα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου (αυτοπροστασίας), εγκατεστημένα σε μαχητικά στα οποία στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού εξοπλίζονται με ραντάρ διάταξης ενεργού ηλεκτρονικής σάρωσης, όπως το AN/APG-83 Active Electronically Scanned Array (AESA) Scalable Agile Beam Radars (SABR), που τοποθετείται στα ελληνικά και τα τουρκικά Viper.
Η ανακοίνωση για το τουρκικό πρόγραμμα είναι επίσης εντυπωσιακή λόγω του μεγάλου αριθμού εφεδρικών που περιλαμβάνει για κάθε κύριο σύστημα ή υποσύστημα. Για παράδειγμα, για τον ίδιο αριθμό μαχητικών νέας κατασκευής η Τουρκία προμηθεύεται τετραπλάσιο αριθμό εφεδρικών κινητήρων (οκτώ έναντι δύο της Ελλάδας).
Αναφορικά με το ολοκληρωμένο σύστημα Ηλεκτρονικού Πολέμου (αυτοπροστασίας), το IVEWS ή άλλο ισοδύναμο, η έγκριση περιλαμβάνει 168 συστήματα, εκ των οποίων 40 επί των νέας κατασκευής F-16 και 10 εφεδρικά και 118 για το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού (79 επί των μαχητικών, 39 εφεδρικά)! Το ίδιο ισχύει και για το ραντάρ AN/APG-83, που η έγκριση περιλαμβάνει την πώληση 149 μονάδων, εκ των οποίων 40 επί των νέας κατασκευής μαχητικών, 10 εφεδρικά και 99 για το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού (79 επί των μαχητικών, 20 εφεδρικά).
Με την προϋπόθεση ότι η διακρατική σύμβαση που τελικά θα υπογραφεί για την πώληση στην Τουρκία θα περιλαμβάνει, έστω και με περικοπές, τις ανωτέρω ποσότητες όπλων και εφεδρικών συστημάτων και υποσυστημάτων, ο ισχυρισμός ότι η Τουρκία προμηθεύεται ολοκληρωμένο οπλικό σύστημα με μεγάλη επάρκεια ανταλλακτικών για την κάλυψη του επιχειρησιακού βίου των 40 νέας κατασκευής μαχητικών και των 79 που θα εκσυγχρονιστών ή την αντιμετώπιση των συνεπειών πιθανού μελλοντικού εμπάργκο στην περίπτωση που τα στρατηγικά συμφέροντα και οι στοχεύσεις της γειτονικής χώρας αποκλίνουν των αμερικανικών κάθε άλλο παρά αβάσιμος ή υπερβολικός μπορεί να θεωρηθεί.
Θολή η ανακοίνωση για την Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες
Από την άλλη πλευρά, είναι αξιοπερίεργο που η ελληνική ανακοίνωση είναι λιγότερο σαφής σε λεπτομέρειες αναφορικά με συστήματα και υποσυστήματα σε σχέση με τις παρόμοιες ανακοινώσεις που έχουν εκδοθεί από τη DSDCA για άλλες χώρες που προμηθεύονται το F-35 όπως για παράδειγμα οι Γερμανία, Τσεχία, Ελβετία και Φινλανδία.
Επισημαίνεται ότι και στις τέσσερις περιπτώσεις οι ανακοινώσεις μαζί με τα μαχητικά, διάφορα περιφερειακά συστήματα και υπηρεσίες περιλαμβάνουν και όπλα κατά στόχων αέρος και εδάφους / επιφανείας. Υπάρχουν όμως και χώρες, όπως η Ιαπωνία, η Κορέα, η Πολωνία, το Βέλγιο, που η σχετική ανακοίνωση είναι παρόμοια αυτής που αφορά την Ελλάδα, και στη συνέχεια ζητήθηκε έγκριση για τα όπλα των μαχητικών.
Τέλος, αξιοσημείωτη είναι η παράγραφος για τα αντισταθμιστικά ωφελήματα που είναι κοινή και για τις δύο ανακοινώσεις: «Ο αγοραστής συνήθως ζητά αντισταθμιστικά ωφελήματα. Οποιαδήποτε συμφωνία αντισταθμιστικών ωφελημάτων θα καθοριστεί κατά τις διαπραγματεύσεις μεταξύ του αγοραστή και του αναδόχου». Αν και πρόκειται για τυποποιημένη αναφορά, η Ελλάδα και η Τουρκία πιθανόν θα ακολουθήσουν διαφορετικές προσεγγίσεις.
Υπενθυμίζεται ότι για λόγους περιορισμού του κόστους του προγράμματος η προηγούμενη πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Αμυνας είχε αποφασίσει να μην περιληφθούν προγράμματα ασφάλειας εφοδιασμού και πληροφοριών (SSI: Security of Supply and Information) στο πρόγραμμα των F-35, παρότι πολλές χώρες που έχουν προμηθευτεί το F-35 έχουν επιλέξει την υλοποίηση προγραμμάτων αντισταθμιστικών ωφελημάτων ή SSI ή ESI (Essential Security Interest: Βασικού Συμφέροντος Ασφαλείας), στο πλαίσιο των προβλέψεων του Αρθρου ΧΧΙ της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT: General Agreement on Tariffs and Trade), για τη διεκδίκηση βιομηχανικού έργου στην παραγωγή, την υποστήριξη, τη συντήρηση και την αναβάθμιση του μαχητικού κατά τη διάρκεια του επιχειρησιακού του βίου.
Τι αναφέρει η DSCA για τα F-35A
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της DSCA, «η Ελληνική Δημοκρατία αιτήθηκε την αγορά έως 40 συμβατικής από-προσγείωσης (CTOL: Conventional Take Off and Landing) διακλαδικών μαχητικών κρούσης (JSF: Joint Strike Fighter) F-35A Lightning II και 42 κινητήρων Pratt & Whitney F135-PW-100 (40 εγκατεστημένων επί των μαχητικών και δύο εφεδρικοί)».
Επίσης αιτήθηκε συστήματα, συσκευές και υπηρεσίες παρεχόμενες από την κυβέρνηση των ΗΠΑ και τους αναδόχους. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται πλήρεις εξομοιωτές αποστολής (FMS: Full Mission Simulators) και εκπαιδευτικές συσκευές, συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και υποστήριξη για τον επαναπρογραμματισμό τους, συστήματα διαχείρισης εφοδιαστικής υποστήριξης, συστήματα εντοπισμού, ιχνηλάτησης και στόχευσης απειλών, διαβαθμισμένο λογισμικό και υποστήριξη ανάπτυξης, παράδοσης και ολοκλήρωσης λογισμικού.
Επίσης περιλαμβάνονται κρυπτασφαλισμένες επικοινωνίες, συστήματα και εξοπλισμός ναυτιλίας ακριβείας και κρυπτογραφίας, εξοπλισμός αναγνώρισης φίλου ή εχθρού (IFF: Identification Friend or Foe (IFF), ανταλλακτικά, αναλώσιμα και υλικά επισκευών, διαβαθμισμένη και μη διαβαθμισμένη βιβλιογραφία και τεχνικά εγχειρίδια, εγγυήσεις και υπηρεσίες, μελέτες και επιθεωρήσεις μηχανικής, τεχνικής και υλικοτεχνικής υποστήριξης από την κυβέρνηση των ΗΠΑ και άλλα συναφή στοιχεία εφοδιαστικής και υποστήριξης προγραμμάτων.
*Πηγή: Εφημερίδα «δημοκρατία»