Ασύμβατη με το Σύνταγμα που ορίζει ότι «οι βουλευτές έχουν απεριόριστο το δικαίωμα της γνώμης και ψήφου κατά συνείδηση» είναι η έννοια της κομματικής πειθαρχίας, η οποία ωστόσο έχει μακρά και… διακομματική παράδοση στο πολιτικό μας σύστημα.
του Ανδρέα Καψαμπέλη
Πριν από τον Κ. Μητσοτάκη για την εξαίρεση του Αντ. Σαμαρά ως πρώην πρωθυπουργού, πάντως, στη φόρμουλα αυτή είχε προηγηθεί ο Γ. Παπανδρέου με τον Κ. Σημίτη. Οταν το 2008 το ΠΑΣΟΚ ζήτησε διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τη Συνθήκη της Λισαβόνας (που ψηφιζόταν στη Βουλή), ο Σημίτης διαφώνησε και αντί διαγραφής ο Παπανδρέου με επιστολή τον έθεσε «εκτός Κοινοβουλευτικής Ομάδας» (λεπτομέρεια: εισηγητής εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ ήταν ο Ανδρ. Λοβέρδος).
Με την έλευση των Μνημονίων, η κομματική πειθαρχία μεταβλήθηκε de facto σε πολιτική κανονικότητα. Παρά την επιβολή της ωστόσο, κατά την ψήφιση του πρώτου μνημονίου το 2010, είχαμε και τις πρώτες διαγραφές, καθώς δεν συμμορφώθηκαν και βρέθηκαν εκτός ΠΑΣΟΚ οι Σακοράφα, Δημαράς και Οικονόμου. Κι από τη Ν.Δ. διεγράφη από τον κ. Σαμαρά η Ντ. Μπακογιάννη επειδή (αντιστρόφως) υπερψήφισε το Μνημόνιο.
Λίγο αργότερα, τον Νοέμβριο του 2011, διαγράφηκε από τη Ν.Δ. ο Π. Καμμένος όταν αρνήθηκε να δώσει ψήφο εμπιστοσύνης στην τρικομματική κυβέρνηση Παπαδήμου. Και τον επόμενο Φεβρουάριο άλλοι 22 «γαλάζιοι» βουλευτές είχαν την ίδια τύχη μετά την αρνητική τους ψήφο για το δεύτερο Μνημόνιο.
Θύμα της κομματικής πειθαρχίας έπεσε τον Μάρτιο του 2014 και ο Νικήτας Κακλαμάνης, όταν (τότε) αντί θετικής ψήφου είπε «παρών» στο άρθρο 1 του (μνημονιακού) πολυνομοσχεδίου για την περίφημη εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ και το πετσόκομμα του κοινωνικού μερίσματος. Η επιστροφή του στη Ν.Δ. έγινε τον Οκτώβριο κι αφού είχαν μεσολαβήσει οι δημοτικές εκλογές
Επί ΣΥΡΙΖΑ, το καλοκαίρι του 2015 δεν… πρόλαβε καν να τεθεί κομματική πειθαρχία για το τρίτο Μνημόνιο, καθώς οι 25 βουλευτές (υπό τον Π. Λαφαζάνη) ανεξαρτητοποιήθηκαν μη ψηφίζοντας και ακολούθησαν οι εκλογές του Σεπτεμβρίου.
Κομματική πειθαρχία είχαμε όμως τον Νοέμβριο στο νέο πολυνομοσχέδιο. Τότε την πλήρωσαν με διαγραφές από τον ΣΥΡΙΖΑ ο Στ. Παναγούλης και από τους ΑΝ.ΕΛ. ο Ν. Νικολόπουλος.
Η Συμφωνία των Πρεσπών, επίσης, είχε δημιουργήσει προβλήματα και στην τότε αντιπολίτευση. Αν και η Φ. Γεννηματά δεν είχε θέσει θέμα κομματικής πειθαρχίας στο ΠΑΣΟΚ, ο Θ. Θεοχαρόπουλος όταν υπερψήφισε διαγράφτηκε οδεύοντας προς τον ΣΥΡΙΖΑ.
Κι ακόμη, στο Ποτάμι δεν τέθηκε μεν κομματική πειθαρχία για τις Πρέσπες, αλλά την επέβαλε στους βουλευτές του ο Σταύρος Θεοδωράκης, τον Ιανουάριο του 2019, όταν ο Αλ. Τσίπρας ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης. Ο Σπ. Δανέλλης είπε «ναι» και διεγράφη επιστρέφοντας κι αυτός στον ΣΥΡΙΖΑ.