Ο Iρλανδός συγγραφέας Πολ Λιντς, ο οποίος κέρδισε το περίβλεπτο βρετανικό λογοτεχνικό βραβείο Booker για το μυθιστόρημά του Prophet Song, για μια δυστοπική Ιρλανδία που βρίσκεται υπό τον έλεγχο του φασισμού, δήλωσε ότι η εξέγερση στο Δουβλίνο με αφορμή την επίθεση έξω από ένα σχολείο τον “εξέπληξε”. “Ταυτόχρονα αναγνωρίζω την αλήθεια ότι αυτού του είδους η ένταση υπάρχει πάντα κάτω από την επιφάνεια”. Δεν έγραψε το μυθιστόρημα ειδικά για να απευθύνει προειδοποίηση, δήλωσε μετά τη βράβευσή του. “Έγραψα το βιβλίο για να διατυπώσω το μήνυμα ότι τα όσα υπάρχουν σε αυτό το βιβλίο συμβαίνουν διαχρονικά σε όλους τους αιώνες”.
Οι ταραχές στο Δουβλίνο συγκλόνισαν πολλούς σε μια χώρα που φαινομενικά ήταν ανέγγιχτη από την μεταναστευτική κρίση. Όμως τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Tα συστημικά κόμματα στέκονται ανήμπορα να δώσουν απαντήσεις σε κρίσιμα ζητήματα των κοινωνιών τους. Και όταν συμβαίνει κάτι αναπάντεχο οι ψηφοφόροι καταφεύγουν σε κόμματα που έχουν χαρακτηριστεί αντισυστημικά ή φαίνεται να είναι πρόθυμοι να συνταχθούν με την αγέλη και να ανοίξουν το καπάκι της χύτρας…
Όλα όσα συνέβησαν στην καρδιά της ιρλανδικής πρωτεύουσας τις τελευταίες ημέρες με αφορμή την επίθεση σε σχολείο υπενθυμίζουν πόσο εκρηκτική είναι η κατάσταση. Η αντίληψη ότι οι ξένοι -και ιδίως οι αιτούντες άσυλο- οδηγούν σε κύμα εγκληματικότητας και επιδεινώνουν την κρίση στέγασης είναι η δυσάρεστη αλήθεια που αναδύθηκε μέσα από μια κρίση που αιφνιδίασε τους πάντες. Η Ιρλανδία που για τόσο καιρό φαινόταν να αντιστέκεται στην αντιμεταναστευτική τάση της Ευρώπης και να υποδέχεται τους ξένους που αναδιαμόρφωσαν την οικονομία, την κοινωνία και τη δημογραφία της – η Ιρλανδία που φαινόταν να έχει ανοσία στην ξενοφοβία, τη δημαγωγία και τις αντιδράσεις – δεν ήταν τελικά τόσο διαφορετική.
Ενώ το αντιμεταναστευτικό συναίσθημα διογκωνόταν στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ουγγαρία και άλλες χώρες και έδωσε ώθηση στο Brexit, η Ιρλανδία φαινόταν απρόσβλητη σχολιάζει ο Guardian. Η μετανάστευση μόλις και μετά βίας εμφανιζόταν στις εκλογές ή στις κοινοβουλευτικές συζητήσεις ή στα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης. Οι θεωρίες για την εξαίρεση της Ιρλανδίας ήταν πολλές. Ίσως οι αιώνες μετανάστευσης και αποικιοκρατίας έκαναν τους Ιρλανδούς να κατανοούν με συμπάθεια τις αφίξεις αυτών που αναζητούσαν μια νέα ζωή. Ίσως έφταιγε η πείνα της οικονομίας για εργατικό δυναμικό, έστω και αν αυτή διακόπηκε από το κραχ και τη λιτότητα. Όταν όμως ένας άνδρας μαχαίρωσε τρία παιδιά και μια γυναίκα έξω από ένα δημοτικό σχολείο στην πλατεία Parnell στο κεντρικό Δουβλίνο, τραυματίζοντας σοβαρά δύο από τα θύματα, αυτό ήταν αρκετό για να ξεσπάσει θύελλα.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατονόμασαν τον δράστη ως αλλοδαπό -στην πραγματικότητα είναι πολιτογραφημένος Ιρλανδός πολίτης, ο οποίος φέρεται να κατάγεται από την Αλγερία- και κάλεσαν σε βίαιες διαμαρτυρίες. “Δεν μπορούν να μας ελέγξουν όλους”, ανέφερε ένα φωνητικό μήνυμα από έναν λογαριασμό με την ονομασία “Σκοτώστε όλους τους μετανάστες”. ” Οι ταραχές που ξέσπασαν ήταν πρωτοφανείς. Ομάδες μεταναστών εξέφρασαν την ανησυχία τους για την ασφάλειά τους. Η οργάνωση Muslim Sisters of Éire, η οποία διαχειρίζεται ένα συσσίτιο στο Δουβλίνο, ανέστειλε τις υπηρεσίες της. Το Κίνημα Αιτούντων Άσυλο στην Ιρλανδία δήλωσε ότι ανεξάρτητα από το τι έκανε ένα άτομο, καμία εθνικότητα δεν πρέπει να ταυτίζεται: “Κανένας άνθρωπος δεν είναι υπεύθυνος για τις πράξεις κάποιου άλλου, ακόμη και αν είναι δίδυμος αδελφός του”. Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Λίο Βαράντκαρ, επικαλέστηκε μια Ιρλανδία της ανεκτικότητας. “Το να είσαι Ιρλανδός σημαίνει κάτι περισσότερο από το να χαιρετάς την τρικολόρ, να χτυπάς το στήθος σου και να δείχνεις πού γεννήθηκες”, είπε. “Σημαίνει να ζεις σύμφωνα με τα ιδανικά που αντιπροσωπεύει η σημαία μας, σημαίνει να είσαι αληθινός στην ιστορία μας, σημαίνει να ενεργείς με συμπόνια για τους άλλους. Σήμερα μας καλώ όλους να θυμηθούμε ποιοι πραγματικά είμαστε”.
Όμως η εξέγερση έκαψε την ιδέα μιας προοδευτικής κέλτικης νιρβάνας στον Ατλαντικό και ο κεραυνός που χτύπησε το Δουβλίνο δεν ήρθε από το πουθενά. Η ανησυχία για τη μετανάστευση και τους αιτούντες άσυλο προβληματίζει εδώ και χρόνια. Το 2019, ένα ξενοδοχείο στην κομητεία Leitrim που επρόκειτο να φιλοξενήσει αιτούντες άσυλο πυρπολήθηκε – δύο φορές. Ύποπτοι εμπρηστές έχουν βάλει στο στόχαστρο και άλλα κέντρα προσφύγων. Θορυβώδεις διαμαρτυρίες έχουν αποκλείσει δρόμους και, τον Σεπτέμβριο, ακόμη και το κοινοβούλιο, εγκλωβίζοντας για λίγο τους βουλευτές στο εσωτερικό του. Ειρηνικές διαμαρτυρίες κατά των κέντρων φιλοξενίας λαμβάνουν χώρα σχεδόν κάθε εβδομάδα, συχνά υπό την ηγεσία κατοίκων της μεσαίας τάξης που ζητούν δικαστικές αποφάσεις. Λίγες ημέρες πριν από την εξέγερση, εκατοντάδες άνθρωποι στο Rosslare συγκεντρώθηκαν για να αντιταχθούν στα σχέδια μετατροπής ενός δεύτερου ξενοδοχείου στο χωριό της κομητείας Wexford σε χώρο φιλοξενίας προσφύγων. Οι βουλευτές εκφράζουν πλέον ανοιχτά τέτοιες ανησυχίες στο κοινοβούλιο. Ορισμένες διαμαρτυρίες επικεντρώνονται στους πόρους. Ο αριθμός των προσφύγων που φιλοξενούνται από το κράτος αυξήθηκε από 7.500 το 2021 σε 73.000 το 2022 εν μέσω έλλειψης στέγης και κρίσης του κόστους ζωής.
Ο Χέρμαν Κέλι, ιδρυτής του περιθωριακού ιρλανδικού κόμματος Freedom, καταδίκασε τη βία, αλλά δήλωσε ότι μια κατώτερη τάξη αισθάνεται αποκομμένη και αγνοημένη: “Είναι απλώς θυμωμένοι και δεν βλέπουν έναν μηχανισμό όπου μπορούν να ασκήσουν αλλαγή”. Ο Κέλι, ο οποίος εργάζεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τον συντηρητικό Ρουμάνο ευρωβουλευτή Κρίστιαν Τερές, δήλωσε ότι σχεδιάζει να κατεβάσει τρεις υποψηφίους στις ευρωεκλογές του επόμενου έτους. Μένει να δούμε αν η ακροδεξιά θα αποκτήσει εκλογικά ερείσματα στην Ιρλανδία.
Από τη Σλοβακία και την Ισπανία έως τη Γερμανία, την Πολωνία και την Ιταλία, κόμματα που τάσσονται κατά της μετανάστευσης έχουν θριαμβεύσει σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ. Ίσως χρειαστούν μήνες για να γίνει ο Βίλντερς πρωθυπουργός λόγω της παρατεταμένης διαδικασίας σχηματισμού κυβερνήσεως στην Ολλανδία, ωστόσο, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μπρούνο Λε Μερ, δήλωσε ότι η εκλογική νίκη του Ολλανδού υποψηφίου κατά της ΕΕ και του Ισλάμ ήταν συνέπεια “όλων των φόβων που αναδύονται στην Ευρώπη” σχετικά με τη μετανάστευση και την οικονομία.
Το παράδειγμα Μελόνι
Σε όλη την Ευρώπη, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι αντιμεταναστευτικές πολιτικές προσελκύουν ορισμένους ψηφοφόρους. Το ακροδεξιό κόμμα AfD στη Γερμανία αυτοανακηρύχθηκε σε “σημαντικό κόμμα για όλη τη Γερμανία” μετά την επιτυχία του στις περιφερειακές εκλογές στο κρατίδιο της Έσσης τον Οκτώβριο. Στην Ισπανία, το ακροδεξιό κόμμα Vox εισήλθε στην τοπική αυτοδιοίκηση σε αρκετές περιφέρειες τον Ιούνιο.
Η Τζόρτζια Μελόνι κατέλαβε την εξουσία στην Ιταλία πέρυσι, χάρη σε αντιμεταναστευτικές πολιτικές. Παρά την αποστροφή που αισθάνονται πολλοί στην ΕΕ, είναι σήμερα από τα πιο ισχυρά πρόσωπα στις Συνόδους Κορυφής. Την εξυμνούν ηγέτες, όπως η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε, ο οποίος τη συνόδευσε δύο φορές σε ένα ταξίδι μεταναστευτικής πολιτικής στην Τυνησία. Ακόμη και ο Εμανουέλ Μακρόν εντάχθηκε στο κλαμπ τον περασμένο μήνα, αφού συμμετείχε σε συνάντηση του Ρίσι Σουνάκ και της Μελόνι για το μεταναστευτικό. “Ο κίνδυνος είναι ότι, αν η Μελόνι μπορεί να γίνει κεντρικό πρόσωπο της ευρωπαϊκής πολιτικής και οι ψηφοφόροι δουν ότι ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος δεν έχει ξεκινήσει μόνο και μόνο επειδή ένας λαϊκιστής ηγέτης είναι στην εξουσία, μπορεί να πουν “γιατί όχι;” στη Γαλλία και να δώσουν μια ευκαιρία στη Μαρίν Λεπέν”, δήλωσε ένας διπλωμάτης στις Βρυξέλλες. Ο ίδιος προέβλεψε ότι το μεταναστευτικό θα παραμείνει στην κορυφή της ατζέντας, προετοιμάζοντας μια στροφή προς τα δεξιά στις ευρωεκλογές. Η προσκόλληση στην ιδέα ότι η Ιρλανδία είναι διαφορετική πλέον δεν ευσταθεί, έγραψε ο Πατ Λέιχι, πολιτικός συντάκτης των Irish Times: “Είτε πιστεύετε ότι αυτές οι ανησυχίες είναι θεμιτές είτε όχι, είναι πραγματικές και αποτελούν πλέον μέρος της πολιτικής μας”.
Σύμφωνα με έρευνα του Democracy Perception Index 2023, οι Ευρωπαίοι θέλουν συνολικά να μειωθεί η μετανάστευση περισσότερο από ό,τι ο υπόλοιπος κόσμος. Ενώ μόνο το 12% των ερωτηθέντων παγκοσμίως κατέταξε τη μείωση της μετανάστευσης μεταξύ των τριών κορυφαίων θεμάτων στα οποία θα έπρεπε να επικεντρωθεί περισσότερο η κυβέρνησή τους, στην Ευρώπη το ποσοστό αυτό ήταν 19%. Τα υψηλότερα ποσοστά από όλες τις 53 χώρες που αναλύθηκαν ήταν στην Αυστρία (34%), τη Γερμανία (31%), την Ολλανδία (30%), τη Γαλλία (28%) και τη Σουηδία (27%).
Σταύρος Θεόδωρού – Εστία της Κυριακής