Η δεύτερη μάχη του Ελ Αλαμέιν πραγματοποιήθηκε μεταξύ 23 Οκτωβρίου και 5 Νοεμβρίου 1942, στην τοποθεσία Ελ Αλαμέιν, δυτικά της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου.
Η μάχη υπήρξε σημείο καμπής των επιχειρήσεων του Άξονα και σήμανε την έναρξη της υποχώρησης των ιταλογερμανικών δυνάμεων στο βορειοαφρικανικό μέτωπο. Η επιτυχία των συμμαχικών δυνάμεων στη μάχη απέτρεψε οριστικά το ενδεχόμενο απώλειας της στρατηγικής σημασίας διώρυγας του Σουέζ και των πετρελαιοπαραγωγικών περιοχών της Μέσης Ανατολής.
Σχέδιο μάχης
Μετά την πρώτη μάχη του Ελ Αλαμέιν, η προέλαση των δυνάμεων του Άξονα ανακόπηκε και δημιουργήθηκε στασιμότητα στο μέτωπο. Αμέσως μετά ο Άγγλος στρατηγός Μπέρναρντ Μοντγκόμερυ ανέλαβε τη διοίκηση των συμμαχικών δυνάμεων και οργάνωσε την αντεπίθεση που θα οδηγήσει στην οριστική υποχώρηση του εχθρού.
Το σχέδιο των Συμμάχων απέβλεπε στην εξαπάτηση του εχθρού σχετικά με τις πραγματικές προθέσεις τους και στη συντριβή του αντιπάλου με επιθετικές ενέργειες στην τοποθεσία Ελ Αλαμέιν. Την επιχείρηση ανέλαβε η 8η βρετανική Στρατιά, υπό τον ίδιο τον Μοντγκόμερι, αποτελούμενη από το 30ό Σώμα Στρατού στον βόρειο τομέα και το 13ο Σώμα Στρατού στον νότιο τομέα.
Το σχέδιο των επιχειρήσεων των Γερμανών προέβλεπε άμυνα στην κατεχόμενη τοποθεσία Ελ Αλαμέιν, με ιδιαίτερη βαρύτητα στον βόρειο τομέα. Οι δυνάμεις του Άξονα διέθεταν στην περιοχή υπό τον στρατηγό Έρβιν Ρόμελ, το 21ο Σώμα Στρατού στον βόρειο τομέα και το 10ο στον νότιο τομέα.
Η επίθεση
Η συμμαχική επίθεση εκδηλώθηκε στις 22.00 το βράδυ της 23ης Οκτωβρίου 1942. Η αντίσταση των γερμανοϊταλικών στρατευμάτων ήταν ιδιαίτερα σθεναρή, αποτρέποντας τη δυνατότητα στους Συμμάχους να διασπάσουν την αμυντική τους γραμμή.
Τη νύχτα της 2ης προς 3ης Νοεμβρίου δημιουργήθηκε ρήγμα στον βόρειο τομέα και στον νότιο στις 3 Νοεμβρίου. Από την επόμενη μέρα, άρχισε η καταδίωξη των υποχωρούντων δυνάμεων του Άξονα. Οι ιταλικές μεραρχίες, εγκαταλελειμμένες στην έρημο χωρίς εφόδια και τροφή, είτε διαλύθηκαν είτε παραδόθηκαν στους Συμμάχους. Τα γερμανικά στρατεύματα συνέχισαν να υποχωρούν, εγκαταλείποντας την Κυρηναϊκή και τελικά εγκαταστάθηκαν στη γραμμή Μπάρετ στην Τυνησία.
Η ελληνική συμμετοχή
Στις επιχειρήσεις συμμετείχε και τμήμα του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος της Μέσης Ανατολής με την 1η Ταξιαρχία υπό τον συνταγματάρχη Παυσανία Κατσώτα, η οποία υπαγόταν στη βρετανική 50ή Μεραρχία. Από τις 19 ως τις 23 Οκτωβρίου συμμετείχε σε εικονικές επιθέσεις στον νότιο τομέα, εντεταγμένες στο σχέδιο παραπλάνησης του αντιπάλου. Επίσης, εκτέλεσε πολλές περιπολίες και νυχτερινές επιχειρήσεις προξενώντας σημαντικές απώλειες στον εχθρό.
Το διάστημα 23 Οκτωβρίου – 3 Νοεμβρίου εκτέλεσε πολλές επιδρομές εναντίον των εχθρικών γραμμών. Μετά την έναρξη της γερμανικής υποχώρησης, η 1η ελληνική Ταξιαρχία ανέλαβε την καταδίωξη του εχθρού στον τομέα της, προελαύνοντας σε βάθος 100 χιλιομέτρων.
Απολογισμός
Η μάχη του Ελ Αλαμέιν υπήρξε η πρώτη αποφασιστική νίκη των Συμμάχων και σημείωσε την αρχή της απομάκρυνσης των δυνάμεων του Άξονα από τη Βόρεια Αφρική.
Οι απώλειες των Συμμάχων ανήλθαν σε 3.500 νεκρούς και 10.000 τραυματίες. Οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων ανήλθαν σε 6 αξιωματικούς και 83 οπλίτες νεκρούς και 26 αξιωματικούς και 202 οπλίτες τραυματίες.
Επειδή η νίκη αυτή συνδέθηκε με το όνομα του Αγίου Μηνά, παραχωρήθηκε από τους Συμμάχους στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας ο τόπος όπου βρίσκονταν τα ερείπια αρχαίου Ναού του για επανοικοδόμηση του Ναού.