Οι αρχαίοι μας πρόγονοι δημιουργούσαν διάφορες κατασκευές προκειμένου να οχυρώσουν τις πόλεις από την ενδεχόμενη εισβολή του εχθρού. Η τάφρος και τα ψηλά, απόρθητα τείχη ήταν κάποιες από τις πιο γνωστές αμυντικές κατασκευές. Μια από τις πηγές έμπνευσης για τους προγόνους μας υπήρξε η μέλισσα, της οποίας οι…αρχιτεκτονικές τεχνοτροπίες συνιστούσαν σημείο αναφοράς.
Η παρατήρηση της -εκπληκτικής σε δομή και συνοχή- κυψέλης δεν αφήνει αμφιβολία ότι η φύση έχει προικίσει τη μέλισσα με εντυπωσιακά χαρίσματα. Μάλιστα, με μια πιο ενδελεχή ματιά σε μια κυψέλη, εύκολα θα διαπιστώναμε πως οι μέλισσες χρησιμοποιούν μια ιδιαίτερη ουσία υπό μορφή επικάλυψης, ως γενική μορφή προστασίας. Η ουσία αυτή λέγεται πρόπολη («προ της πόλεως» των μελισσών) και εξυπηρετεί την κάλυψη των κενών της κυψέλης, ενώ παράλληλα μειώνει κατά το δοκούν το μέγεθος της εισόδου της, περιορίζοντας έτσι την πρόσβαση του κρύου ή της έντονης ζέστης και, φυσικά, των «εν δυνάμει» εχθρών της κυψέλης.
Η πρόπολη όμως αποτελεί για τις μέλισσες και μια ασφαλιστική δικλείδα στη δράση ιών και βακτηρίων, τα οποία πολύ εύκολα μπορούν να προσβάλλουν μια κοινότητα δεκάδων χιλιάδων μελισσών που ζουν σε ένα μελίσσι και, μάλιστα, σε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες.
Οι μέλισσες παράγουν αυτή την πολύτιμη ουσία από φυσικές ρητίνες που συλλέγουν από διάφορα φυτά αλλά και φλοιούς ορισμένων μεγάλων δέντρων (π.χ. λεύκες, καστανιές, βελανιδιές) και τις αναμιγνύουν με δικά τους εκκρίματα. Υπολογίζεται πως ένα μελίσσι μπορεί να παράγει 100-300γρ. πρόπολη το χρόνο.
Χρήση και ιδιότητες της πρόπολης
Η πρόπολη χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική από το 3000 π.Χ. στην Αίγυπτο, ενώ τον 11ο αιώνα ο διάσημος ιατροφιλόσοφος Αβικέννας είχε παρατηρήσει ότι η πρόπολη δρα αποτελεσματικά στους τραυματισμούς από βέλη τόξων κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων!
Η ουσία αυτή εμπεριέχει 50-55% ρητίνες, 20-35% κερί (ένα μίγμα από πράσινο κερί φυτικής προέλευσης και το προστιθέμενο κερί των μελισσών), 5-10% αιθέρια έλαια, γύρη, περισσότερα από 40 φλαβονοειδή, αλειφατικά οξέα, αρωματικές αλδεΰδες, ένζυμα, αμινοξέα, σάκχαρα και βιταμίνες. Ορισμένα συστατικά της, όπως η χρυσίνη και η τοταρόλη, παρουσιάζουν δράση εφάμιλλη γνωστών αντιμικροβιακών φαρμάκων.
Χαρακτηριστική είναι η δράση της πρόπολης στα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας, καθώς και έναντι της Listeria monocytogenes, ενός ζωοπαθογόνου βακτηρίου υπεύθυνου για τροφολοιμώξεις. Αυτή ακριβώς η ιδιότητά της θα μπορούσε να συνεπάγεται και χρήση της πρόπολης ως φυσικού συντηρητικού τροφίμων.
Παράλληλα, η πρόπολη εμφανίζει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, ενώ από τα πλέον σημαντικά στοιχεία που προκύπτουν από κλινικές μελέτες είναι πως συστατικά της πρόπολης εμφανίζουν κυτταροτοξικότητα έναντι καρκινικών κυττάρων, την ίδια στιγμή που είναι αδρανή έναντι των φυσιολογικών.
Επιπρόσθετα, η φυσική αυτή ουσία αποδεικνύεται αποτελεσματική εναντίον των επιθέσεων που δέχεται η επιδερμίδα μας από διάφορους παθογόνους μύκητες, μειώνοντας τους πληθυσμούς της Candida και του Microsporum.
Στην Ελλάδα υπάρχει εξαιρετική πρόπολη σε σύσταση και αξίες, εφάμιλλη -κατά πολλούς ερευνητές- της πρόπολης από τη Βραζιλία, που λόγω της ιδιαίτερης χλωρίδας αποτελεί σημείο αναφοράς.
Κωνσταντίνος Ξένος
olivemagazine