Καμία επέκταση υφαλοκρηπίδας για τη Νικαράγουα στα νησιά της Κολομβίας, σύμφωνα με απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου…

Η κρίση της Νικαράγουα εναντίον της Κολομβίας για την υφαλοκρηπίδα: σύντομη αλλά σημαντική

Εισαγωγή 

Στις 13 Ιουλίου 2023, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ανακοίνωσε την απόφασή του στην υπόθεση οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας Νικαράγουα κατά Κολομβίας . [1] Η απόφαση είναι πιθανώς η τελευταία σε μια σειρά θαλάσσιων διαφορών μεταξύ των δύο χωρών που χρονολογούνται εδώ και δύο δεκαετίες. Στην απόφαση, το Δικαστήριο διευκρίνισε έναν τομέα επίμονης ασάφειας στο δίκαιο της θάλασσας.

Σύμφωνα με τη συνθήκη και το εθιμικό διεθνές δίκαιο, τα κράτη δικαιούνται να εκμεταλλεύονται πόρους στην υφαλοκρηπίδα (βυθός και υπέδαφος) στη φυσική επέκταση της χερσαίας επικράτειάς τους μέχρι το άκρο του ηπειρωτικού περιθωρίου ή έως και 200 ​​ναυτικά μίλια από τις γραμμές βάσης τους . η φυσική παράταση δεν εκτείνεται τόσο μακριά. [2] Ωστόσο, μέχρι τώρα, δεν ήταν σαφές τι συμβαίνει όταν τα κράτη διεκδικούν αλληλεπικαλυπτόμενα δικαιώματα βάσει των δύο μεθόδων οριοθέτησης.

Εδώ, το Δικαστήριο αποφάσισε να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα: σύμφωνα με το εθιμικό διεθνές δίκαιο, μπορεί το δικαίωμα ενός κράτους σε υφαλοκρηπίδα πέραν των 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης αυτού του κράτους (μια «εξωτερική υφαλοκρηπίδα») να εκτείνεται εντός 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης ενός άλλου κατάσταση? Το Δικαστήριο απάντησε κατηγορηματικά όχι. [3] Με άλλα λόγια, τα δικαιώματα υφαλοκρηπίδας εντός 200 ναυτικών μιλίων υπερισχύουν των δικαιωμάτων στη θάλασσα.

Αν και σύντομες —δώδεκα λειτουργικές παράγραφοι, μία από τις οποίες περιέχει το μεγαλύτερο μέρος της συλλογιστικής του Δικαστηρίου— και λογικά απλή, η απόφαση είναι σημαντική. Ο τρόπος με τον οποίο το Δικαστήριο προσδιόρισε τον σχετικό εθιμικό κανόνα, που φαίνεται να βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην κρατική πρακτική, ρίχνει φως στη σύγχρονη προσέγγισή του στον τομέα αυτό. Και ο κανόνας της φωτεινής γραμμής που διακήρυξε το Δικαστήριο θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τις θαλάσσιες διαφορές και να αναζωπυρώσει παλιά σημεία ανάφλεξης. Αυτό το Insight βασίζεται σε υπάρχοντα σχόλια για την υπόθεση για να διερευνήσει αυτές τις πτυχές της απόφασης.

 Η απόφαση:

Ανακοίνωση ενός νέου κανόνα

Αυτή η υπόθεση ξεκίνησε το 2013, όταν η Νικαράγουα υπέβαλε αίτηση κατά της Κολομβίας, ζητώντας από το Δικαστήριο να καθορίσει τα όρια της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο χωρών. Ένα χρόνο πριν, το Δικαστήριο είχε εκδώσει μια απόφαση σε μια σχετική υπόθεση μεταξύ των χωρών που είχε ξεκινήσει το 2001. [4] Στην απόφαση αυτή, το Δικαστήριο εντόπισε τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των χωρών, αλλά αρνήθηκε να εξετάσει το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας που ισχυρίστηκε η Νικαράγουα. [5]

Αιτιολόγησε ότι η Νικαράγουα δεν είχε υποβάλει την αξίωσή της στην Επιτροπή για τα όρια της υφαλοκρηπίδας (Commission on the Limits of the Continental Shelf, CLCS) όπως απαιτείται από το άρθρο 76 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και επομένως δεν είχε αποδείξει ότι είχε έναν εύλογο ισχυρισμό. [6] Έτσι, η Νικαράγουα έστειλε μια πλήρη υποβολή στο CLCS αργότερα το ίδιο έτος και στη συνέχεια υπέβαλε εκ νέου την υπόθεσή της στο Δικαστήριο.

Μετά από εννέα χρόνια διαδικαστικής διαμάχης και υποβολών, το 2022 το Δικαστήριο ζήτησε από τα μέρη να απαντήσουν σε δύο νομικά ερωτήματα: βάσει του εθιμικού διεθνούς δικαίου,

(1) εάν τα κράτη δικαιούνται μια εξωτερική υφαλοκρηπίδα εντός 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης άλλου κράτους και

(2) ποιοι είναι οι κανόνες για τον καθορισμό των ορίων της εξωτερικής υφαλοκρηπίδας. [7]

Όσον αφορά το πρώτο ερώτημα, το Δικαστήριο ξεκίνησε σημειώνοντας τη στενή σχέση μεταξύ των νομικών καθεστώτων που διέπουν την αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) και τα δικαιώματα υφαλοκρηπίδας εντός 200 ναυτικών μιλίων βάσει της UNCLOS. [8] Αναγνώρισε την πιθανότητα «γκρίζων περιοχών»—περιοχές όπου ένα κράτος δικαιούται την υφαλοκρηπίδα ενώ ένα άλλο έχει δικαιώματα ΑΟΖ πάνω από τη στήλη νερού παραπάνω—όπως διαπιστώθηκε στις υποθέσεις του Κόλπου της Βεγγάλης και της Σομαλία κατά Κένυας , αλλά διέκρινε τα γεγονότα σε αυτές τις περιπτώσεις. [9]

Στη συνέχεια στράφηκε στην ιστορία και τη λογική του καθεστώτος της Συνθήκης του άρθρου 76 της UNCLOS που διέπει τον ορισμό της υφαλοκρηπίδας.

Το Δικαστήριο σημείωσε ότι το κείμενο του άρθρου και η υποχρέωση κατάθεσης πληροφοριών στο CLCS απέδειξαν την υπόθεση ότι οι αξιώσεις για την εξωτερική υφαλοκρηπίδα θα επεκτείνονταν μόνο σε περιοχές πέραν της εθνικής δικαιοδοσίας (η «περιοχή» ή η «κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας»), όχι εντός του 200 ναυτικά μίλια των γραμμών βάσης άλλων κρατών. Διαφορετικά, το άρθρο 82 της UNCLOS, που προβλέπει πληρωμές στη Διεθνή Αρχή για τον Βυθό της Θάλασσας για την εκμετάλλευση των πόρων στην «Περιοχή», δεν θα εξυπηρετούσε τον επιδιωκόμενο σκοπό. [10] Με το στάδιο που τέθηκε έτσι, το Δικαστήριο στράφηκε στην ουσία του θέματος: κρατική πρακτική και opinio juris .

Στην κρίσιμη παράγραφο της απόφασης, παράγραφος 77, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η «συντριπτική πλειοψηφία» των κρατών που υπέβαλαν παρατηρήσεις στο CLCS απέφυγαν να διεκδικήσουν δικαιώματα υφαλοκρηπίδας εντός 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης άλλων κρατών. Και, ενώ αναγνώρισε ότι «η πρακτική αυτή μπορεί να υποκινήθηκε εν μέρει από λόγους άλλους από την αίσθηση νομικής υποχρέωσης», το Δικαστήριο έκρινε ότι η πρακτική ήταν αρκετά εκτεταμένη «για μεγάλο χρονικό διάστημα» ώστε να συνιστά opinio juris .

Το Δικαστήριο αρνήθηκε να απαντήσει στο δεύτερο ερώτημα δίνοντας την απάντησή του στο πρώτο. Και παρά το γεγονός ότι ανέβαλε την εξέταση των θαλάσσιων αξιώσεων της Νικαράγουα σε μεταγενέστερη φάση, απέρριψε αυτούς τους ισχυρισμούς με βάση το συμπέρασμά της ότι η Νικαράγουα δεν είχε δικαίωμα σε μια εξωτερική υφαλοκρηπίδα. [11] Έτσι, το Δικαστήριο απάντησε τελικά στην τελευταία ερώτηση σε αυτήν την 22ετή ναυτική διαμάχη.

Το επίκεντρο της προσοχής από την έκδοση της απόφασης ήταν η προσέγγιση του Δικαστηρίου στο εθιμικό διεθνές δίκαιο. Ο δικαστής Τόμκα έγραψε ίσως την πιο οξεία κριτική διαφωνία. Σε αυτό, ξεκίνησε ρωτώντας γιατί το Δικαστήριο δεν απέρριψε τους ισχυρισμούς της Νικαράγουα για την εξωτερική υφαλοκρηπίδα το 2012 με βάση τον εθιμικό κανόνα που προσδιορίζει τώρα. [12] Άλλωστε, σύμφωνα με το δόγμα της iura novit curia , το Δικαστήριο υποτίθεται ότι γνωρίζει το νόμο και ο εθιμικός κανόνας που προσδιόρισε το Δικαστήριο, με βάση τα αποδεικτικά στοιχεία της κρατικής πρακτικής, πιθανότατα υπήρχε ήδη πριν από μια δεκαετία.

Αυτό το επιχείρημα, αν και τεχνικά ορθό, είναι κάπως άδικο για το Δικαστήριο. Τα περισσότερα δικαστήρια, τόσο διεθνή όσο και εγχώρια, προτιμούν να αποφεύγουν δύσκολα νομικά ζητήματα όπου είναι δυνατόν για να περιορίσουν τα λάθη, να αποτρέψουν την υπερβολή και να διατηρήσουν τους δικαστικούς πόρους. Αυτές οι σκέψεις είναι ιδιαίτερα ισχυρές για ένα διεθνές δικαστήριο που καλείται να γνωμοδοτήσει σχετικά με την ύπαρξη εθιμικού κανόνα. Σε αντίθεση με τις διατάξεις της Συνθήκης, το έθιμο πρέπει να «ανακαλυφθεί» μέσω μιας εμπειρικής διαδικασίας που είναι χρονοβόρα και εγγενώς επιρρεπής σε σφάλματα. Το Iura novit curia , μια έννοια από το αστικό δίκαιο, αποκαλύπτει αυτές τις πολυπλοκότητες. Ήταν κατανοητό —και ίσως ακόμη και συνετό— για το Δικαστήριο να αναβάλει την επί της ουσίας κρίση του για όσο διάστημα το έκανε.

Ωστόσο, αναγνώρισε ότι αυτή η αντίθετη πρακτική «δεν είναι απαραίτητα θανατηφόρα», ειδικά καθώς δεν δίνεται σε όλες τις κρατικές πρακτικές το ίδιο βάρος. Παρά τα ελαττώματα της κρατικής πρακτικής, είναι η άποψη του Δικαστηρίου σχετικά με το opinio juris που έχει αποδειχθεί η πιο αμφιλεγόμενη από όλες.

Κατόπιν προσεκτικότερης εξέτασης, το Δικαστήριο φαίνεται ότι εφάρμοσε εδώ ακριβώς μια τέτοια υβριδική προσέγγιση επαγωγής και εξαγωγής. Πριν από την ενιαία παράγραφο για την κρατική πρακτική και την άποψη του δικαίου , αφιέρωσε εννέα παραγράφους συζητώντας τη σχέση μεταξύ των καθεστώτων της UNCLOS για τις ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα, την «ενιαία υφαλοκρηπίδα» σύμφωνα με το εθιμικό διεθνές δίκαιο και την ιστορία και τη λογική πίσω από το καθεστώς που διέπει τo εξωτερικό όριο.

Οι μελλοντικές υποθέσεις θα δείξουν εάν το Δικαστήριο κινείται προς μια υβριδική προσέγγιση του εθιμικού διεθνούς δικαίου ή εάν αυτή ήταν μια μεμονωμένη υπόθεση της πλειοψηφίας των δικαστών που είναι πρόθυμοι να ξεσκεπάσουν μια πτυχή opinio juris .

 Πιθανές επιπτώσεις:

Αύξηση του προηγουμένου για ορισμένες θαλάσσιες αξιώσεις…

Πέρα από τις δογματικές εκτιμήσεις, η κρίση μπορεί επίσης να έχει πρακτικά αποτελέσματα. Η απόφαση είναι πιθανό να αναζωπυρώσει παλιές συζητήσεις δεδομένων των νέων διακυβεύσεων που συνδέονται με ορισμένες θαλάσσιες διεκδικήσεις.

Είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί εάν αυτές οι νέες εκτιμήσεις θα ωθήσουν τα παράκτια κράτη να αναβιώσουν παλιές θαλάσσιες διεκδικήσεις ή ακόμα και να κάνουν νέες. Όμως, δεδομένων των πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων που διακυβεύονται, δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν αυτό συμβεί τους επόμενους μήνες και χρόνια.

Το βασικό πρόβλημα που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τώρα είναι «200 nm από τι»; Το Δικαστήριο λέει «από την ακτή της Νικαράγουας», δεδομένου ότι αυτή είναι η (κακώς διατυπωμένη) ερώτηση στην οποία επρόκειτο να απαντήσει.