Είναι ο Ελληνικός πολιτισμός ο πιο παλιός;
Πόσες φορές τα “φυσικά φαινόμενα” κατέστρεψαν την Ελλάδα απο την προϊστορία μέχρι την ιστορία και τα αρχαία χρόνια ; Τι μας λένε οι Αιγύπτιοι❗️
Κριτίας : “Σωκράτη, άκου μια πολύ παράδοξη παράδοση αλλά βέβαια απόλυτα αληθινή, όπως τη διηγήθηκε κάποτε ο Σόλωνας, ο σοφότερος απ’ τους επτά σοφούς. Ο Σόλωνας ήταν συγγενής και πολύ στενός φίλος του προπάππου μου Δρωπίδη, όπως λέει ο ίδιος σε πολλά ποήματα του. Στον παππού μου τον Κριτία είπε, όπως με τη σειρά του ο γέροντας έλεγε σε μας, ότι παλαιά κατορθώματα αυτής της πολής, σημαντικά και αξιοθαύμαστα, έχουν ξεχαστεί, επειδή πέρασε πάρα πολύς καιρός και πέθαναν οι άνθρωποι. Απ’ όλα σημαντικότερο ήταν ένα που , αφου το θυμηθούμε, πρέπει σε σένα να το προσφέρουμε σαν αναταπόδοση και συνάμα προς τη θεά την πανήγυρη δίκαια κι αληθινά, σαν ακριβώς να της ψέλναμε το εγκώμιο.”
Σωκράτης : “Σωστά μιλάς. Αλλά ποιο είναι αυτό το κατόρθωμα που διηγήθηκε ο Κριτίας, όπως το άκουσε απο τον Σόλωνα, όχι σαν απλή παράδοση αλλά σαν πραγματικό γεγονός, που το έκανε η πόλη αυτή πριν απο πολύ καιρό;”
Κριτίας : Θα σας πω παλιά ιστορία που την άκουσα όχι απο νέο άνθρωπο, αφού τότε ο Κριτίας, όπως είπε, ήταν σχεδόν ενενήντα χρονών, ενώ εγώ ήμουν δέκα. Έτυχε να έχουμε τότε την Κουρεώτιδα ημέρα των Απατουρίων και απαγγέλθηκαν ποιήματα και ιστορίες. Ο Αμύνανδρος τον ρώτησε “Ποια είναι αυτή η παράδοση Κριτία (παππούς του Κριτία που μιλάει) για το πολύ μεγάλο και ονομαστό κατόρθωμα που έχει κάνει αυτή η πολιτεία, αλλά απο τον πολύ χρόνο που πέρασε και τον θάνατο εκείνων που το πραγματοποίησαν δεν διατηρήθηκε στη μνήμη μας μέχρι σήμερα; Πες μας απο την αρχή απο ποιους το άκουσε ο Σόλωνας και το έλεγε αληθινό;”
Τους απαντάει ο Κριτίας : “Υπάρχει στην Αίγυπτο, στο Δέλτα, εκεί που χωρίζεται στην κορυφή του το ρεύμα του Νείλου, μια περιοχή που λέγεται Σαϊτική. Μεγαλύτερη πολιτεία αυτής της περιοχής είναι η Σάις, απο την οποία καταγόταν ο βασιλιάς ‘Αμασις. Σύμφωνα με εκείνους, ιδρυτής της πόλης ήταν μια θεά που στα Αιγυπτιακά ονομάζεται Νήιθ, και όπως λένε οι ίδιοι, Αθηνά στα Ελληνικά. Οι κάτοικοι της αγαπούν πολύ τους Αθηναίους και ισχυρίζονται ότι, κατά κάποιο τρόπο, είναι συγγενείς τους. Όταν λοιπόν πήγε εκεί ο Σόλωνας, τον τίμησαν, είπε, εξαιρετικά. Όταν ζήτησε πληροφορίες για την αρχαία ιστορία τους απο τους ιερείς, που κατ’ εξοχήν γνώριζαν αυτά τα πράγματα, διαπίστωσε πως ούτε ο ίδιος ούτε κανένας άλλος Έλληνας, όπως λέγεται, γνώριζε τίποτα σχετικά μ’ αυτά. Κι όταν σε κάποια περίπτωση θέλησε να τους παρασύρει σε συζήτηση σχετικά με την αρχαία ιστορία , τους μίλησε για τις παλιές Αθηναϊκές παραδόσεις, για τον Φορωνέα που θεωρείται ο πρώτος άνθρωπος, για τη Νιόβη, για τον Δευκαλίωνα επίσης και την Πύρρα, για τον τρόπο που σώθηκαν απο τον κατακλυσμό και για τη γενεαλογία των απογόνων τους, και προσπάθησε να υπολογίσει το χρονικό διάστημα που πέρασε απο τότε μετρώντας τα χρόνια. Τότε ένας πολύ ηλικιωμένος ιερέας του είπε : “Σόλωνα, Σόλωνα, εσείς οι Έλληνες παραμένετε αιωνίως παιδιά. Δεν υπάρχει γέρος Έλληνας.” Ακούγοντας αυτό λοιπόν ρώτησε : “Πώς; Τι εννοείς με αυτά που είπες;” “Είστε όλοι νέοι στην ψυχή”, είπε, “γιατί δεν έχετε μέσα σας παλαιές αντιλήψεις απο την αρχαία παράδοση ούτε και καμιά διδασκαλία που να πάλιωσε με το πέρασμα του χρόνου. Η αιτία όλων αυτών είναι η εξής: Συνέβησαν και θα συμβούν πολλές και διάφορες καταστροφές στο ανθρώπινο γένος. Οι σημαντικότερες προήλθαν απο φωτιές και πλημμύρες, ενώ οι μικρότερες απο αμέτρητες αιτίες. Η παράδοση σας ότι κάποτες ο Φαέθων, ο γιος του Ήλιου, αφού έζεψε το άρμα του πατέρα του, επειδή δεν κατάφερε να το οδηγήσει στη διαδρομή του πατέρα του, κατέκαψε οτιδήποτε βρισκόταν πάνω στη γη και τελικά σκοτώθηκε απο κεραυνό, αναφέρεται σαν απλός μύθος. Η πραγματικότητα όμως είναι η μεταβολή της κίνησης των ουράνιων σωμάτων γύρω απο τη γη και η καταστροφή όλων όσων βρίσκονται στην επιφάνεια της απο τεράστιες φωτιές ανάμεσα σε μεγάλα χρονικά διαστήματα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, όλοι όσοι κατοικούν στα βουνά ή σε ψηλούς και άνυδρους παθαίνουν μεγαλύτερες καταστροφές απο εκείνους που ζουν κοντά σε ποτάμια ή στη θάλασσα. Σε μας ο Νείλος, που είναι και σε άλλες περιπτώσεις ο σωτήρας μας, ξεχειλίζει και μας σώζει απο αυτή τη δύσκολη κατάσταση. Όταν πάλι, απο την άλλη μεριά, οι θεοί καθαρίζουν τη γη πλημμυρίζοντας τη με νερά, γλιτώνουν οι βοσκοί και οι βουκόλοι που βρίσκονται στα βουνά, ενώ εκείνοι που ζουν στις πόλεις σας παρασύρονται στη θάλασσα. Σ’ αυτήν εδώ όμως τη χώρα ούτε τότε ούτε άλλη φορά πέφτει απο πάνω το νερό στο έδαφος, αντίθετα ξεπετιέται με φυσικό τρόπο απο τη γη. Γι ‘ αυτούς λοιπόν τους λόγους οι τοπικές παραδόσεις θεωρούντα ότι είναι πολύ παλιές. Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι σε κάθε τόπο που η ζέστη ή το κρύο δεν είναι υπερβολικά, υπάρχει πάντα το ανθρώπινο γένος, άλλοτε πιο πολυάριθμο και άλλοτε πιο ολιγάριθμο. Όσα έχουν γίνει μεγάλα ή όμορφα ή με κάποιο τρόπο αξιοθαύμαστα στη δική σας ή στη δική μας χώρα ή και οπουδήποτε αλλού, που εξ’ ακοής τα γνωρίζουμε, όλα αυτά είναι καταχωρημένα και διατηρημένα στους ναούς μας απο τα παλιά χρόνια. Στη χώρα σας όμως, αλλά και σε αρκετές άλλες, έρχεται κάθε τόσο το ρεύμα του ουρανού σαν φοβερή αρρώστια και καταστρέφει όλα όσα έχουν αναπτυχθεί με τα γράμματα και όλα όσα χρειάζονται οι πόλεις, αφήνοντας ζωντανούς μόνο τους αγράμματους και τους ακαλλιέργητους απο εσάς, ώστε γίνεστε σαν νέοι απο την αρχή χωρίς να γνωρίζετε τίποτα απο εκείνα που έγιναν τον παλιό καιρό τόσο στη δική μας χώρα όσο και στη δική σας. Αυτά λοιπόν που ανέφερες μόλις τώρα, Σόλωνα, για τις παραδόσεις σας σχετικά με τις γενεαλογίες έχουν πολύ μικρή διαφορά απο τα παιδικά παραμύθια. Εσείς θυμάστε μόνο έναν κατακλυσμό, όμως προηγουμένως έγιναν πολλοί. Δεν ξέρετε, επίσης, ότι στη δική σας χώρα γεννήθηκε το πιο όμορφο και ευγενικό ανθρώπινο γένος, απο το οποίο κατάγεσαι κι εσύ και όλοι οι συμπολίτες σου, επειδή βέβαια διασώθηκε λίγο σπέρμα. Αυτό όμως το αγνοείτε, γιατί επί πολλές γενιές οι επιζήσαντες πέθαναν χωρίς να γνωρίζουν να γράφουν. Κάποτε, Σόλωνα, πριν γίνει ο μεγάλος κατακλυσμός, αυτή που σήμερα είναι η πολιτεία των Αθηναίων ήταν πολύ γενναία στον πόλεμο και εξαιρειτικά ευνομούμενη απο κάθε άποψη. Λέγεται μάλιστα ότι εκεί έγιναν τα πιο σημαντικά έργα και τα καλλίτερα πολιτεύματα απ’ όσα έχουμε ακούσει πως υπήρξαν στον κόσμο.”
Όταν τα άκουσε αυτά ο Σόλωνας, απόρησε, όπως μου είπε, και γεμάτος ενδιαφέρον ζήτησε απο τους ιερείς να του διηγηθούν με όλες τις λεπτομέρειες τα γεγονότα σχετικά με τους αρχαίους συμπολίτες του. Ο Ιερέας λοιπόν του είπε : “Δεν θα σου το ανηθώ, Σόλωνα. Θα σου τα πω όλα, τόσο για χάρη σου όσο και για χάρη της πολιτείας σου, αλλά κυρίως για χάρη της θεάς που προστάτευσε και ανέθρεψε κι εκπαίδευσε και τον δικό σας και μετά τον δικό μας τόπο , αρχίζοντας απο σας χίλια χρόνια πιο πρίν, όταν πήρε το σπέρμα για χάρη σας απο τη Γη και τον Ήφαιστο. Η διάρκεια του πολιτισμού μας, όπως λένε τα ιερά μας βιβλία, είναι οκτώ χιλιάδες χρόνια. Θα σου μιλήσω λοιπόν με συντομία για τους νόμους και τα υπέροχα έργα των συμπολιτών σου, που έχησαν πριν απο εννέα χιλιάδες χρόνια. Αργότερα, όταν θα βρούμε περισσότερο χρόνο, θα τα συζητήσουμε με λεπτομέρειες, έχοντας στα χέρια μας και τα γραμμένα. Για να πάρεις μια ιδέα των νόμων τους, πρέπει να τους συγκρίνεις με τους νόμους που έχουμε εδώ, γιατί έτσι θα δεις ότι στη χώρα μας έχουμε πολλά παραδείγματα απ’ όσα ίσχυαν τότε εκεί. Θα δεις, πρώτα πρώτα, πως η τάξη των ιερέων είναι εντελώς χωριστή απο τις υπόλοιπες, το ίδιο συμβαίνει και με την τάξη των τεχνιτών, που εργάζεται απομονωμένη και δεν έχει σχέση με τις άλλες τάξεις. Ακολουθούν οι τάξεις των βοσκών, των κυνηγών και των γεωργών, που καθεμιά είναι τελείως ανεξάρτητη απο τις υπόλοιπες. Ακόμα, η τάξη των πολεμιστών εδώ είναι χωριστή απο τις άλλες, όπως θα έχεις ακούσει, αφού ο νόμος της επιτρέπει ν’ ασχολείται μόνο με την πολεμική εκπαίδευση και με τίποτα άλλο. Θα πρόσεξες ίσως ακόμα ότι οι πολεμιστές είναι οπλισμένοι με ασπίδες και κοντάρια, τα οποία χρησιμοποιήσαμε πρώτοι εμείς οι Ασιάτες σύμφωνα με τις οδηγίες της θεάς που πριν απ’ όλους δίδαξε εσάς σ’ εκείνους τους τόπους. Σχετικά τώρα με την πνευματική καλλιέργεια, θα παρατήρησες χωρίς αμφιβολία ότι ο νόμος έχει δείξει εδώ απο την αρχή μεγάλη φροντίδα για την τακτοποίηση όλων των επιστημών που ασχολούνται με την κοσμική τάξη, μέχρι την μαντική και την ιατρική, που έχει αντικείμενο την υγεία, αποκαλύπτοντας τις θείες αυτές επιστήμες στους ανθρώπους και συστηματοποιώντας όλες τις γνώσεις που προέρχονται απο αυτές. Η θεά λοιπόν ίδρυσε πρώτα τη δική σας πολιτεία και της χάρισε αυτό το οργανωμένο και τακτικό σύστημα, διαλέγοντας τον τόπο όπου έχετε γεννηθεί, αφού πρόσεξε ότι το καλό κλίμα των εποχών που επικρατεί εκεί θα δημιουργούσε ανθρώπους με εξαιρετική σωφροσύνη. Ως φιλοπόλεμη αλλά και φιλόσοφος, η θεά (για την Αθηνά μιλάει ναι) διάλεξε και κατοίκησε πρώτο τον τόπο που είχε πολλές πιθανότητες να βηάλει ανθρώπους οι οποίοι θα της έμοιαζαν. Ζήσατε λοιπόν σύμφωνα με τους νόμους αυτούς και με ακόμα περισσότερη ευνομία, ξεπερνώντας σε αρετή όλους τους άλλους, μια και ήσασταν γέννημα και θρέμμα των θεών. Πολλά είναι στ’αλήθεια τα κατορθώματα της πολιτείας σας, καταγραμμένα εδώ, τα οποία θαυμάζονται, ένα όμως υπερέχει απ’ όλα τ ‘ άλλα σε μεγαλείο και αρετή.
—————
Θα συνεχίσω αύριο με τον “Τίμαιο” του Πλάτωνος.
Μόλις τελειώσω θα σας πω για τον Αιγύπτιο ιστορικό Μανέθωνα που έγραψε στα Ελληνικά την ιστορία της Αιγύπτου.
Ύστερα θα πιάσουμε τον Πλούταρχο με το “Περί Ίσιδος και Οσίριδος”μαζί με ένα κομμάτι απο τα Αργοναυτικά του Ορφέα και το “Μετεωρολογικά” του Αριστοτέλη, για να δούμε τι γίνεται επιτέλους.
https://twitter.com/pavloskanenas/status/1707343851541643493?s=61&t=69qM24fvfz5o3nkoW_wjtw
Αρχαίο κείμενο❗️
Συγγραφέας: Πλάτων
“Τίμαιος”
Κριτίας
ἄκουε δή, ὦ Σώκρατες, λόγου μάλα μὲν ἀτόπου, παντάπασί γε μὴν ἀληθοῦς, ὡς ὁ τῶν ἑπτὰ σοφώτατος
[20ε] Σόλων ποτ’ ἔφη. ἦν μὲν οὖν οἰκεῖος καὶ σφόδρα φίλος ἡμῖν Δρωπίδου τοῦ προπάππου, καθάπερ λέγει πολλαχοῦ καὶ αὐτὸς ἐν τῇ ποιήσει: πρὸς δὲ Κριτίαν τὸν ἡμέτερον πάππον εἶπεν, ὡς ἀπεμνημόνευεν αὖ πρὸς ἡμᾶς ὁ γέρων, ὅτι μεγάλα καὶ θαυμαστὰ τῆσδ’ εἴη παλαιὰ ἔργα τῆς πόλεως ὑπὸ χρόνου καὶ φθορᾶς ἀνθρώπων ἠφανισμένα, πάντων δὲ ἓν μέγιστον,
[21α] οὗ νῦν ἐπιμνησθεῖσιν πρέπον ἂν ἡμῖν εἴη σοί τε ἀποδοῦναι χάριν καὶ τὴν θεὸν ἅμα ἐν τῇ πανηγύρει δικαίως τε καὶ ἀληθῶς οἷόνπερ ὑμνοῦντας ἐγκωμιάζειν.
Σωκράτης
εὖ λέγεις. ἀλλὰ δὴ ποῖον ἔργον τοῦτο Κριτίας οὐ λεγόμενον μέν, ὡς δὲ πραχθὲν ὄντως ὑπὸ τῆσδε τῆς πόλεως ἀρχαῖον διηγεῖτο κατὰ τὴν Σόλωνος ἀκοήν;
Κριτίας
ἐγὼ φράσω, παλαιὸν ἀκηκοὼς λόγον οὐ νέου ἀνδρός. ἦν μὲν γὰρ δὴ τότε Κριτίας, ὡς ἔφη, σχεδὸν ἐγγὺς
[21β] ἤδη τῶν ἐνενήκοντα ἐτῶν, ἐγὼ δέ πῃ μάλιστα δεκέτης: ἡ δὲ Κουρεῶτις ἡμῖν οὖσα ἐτύγχανεν Ἀπατουρίων. Τὸ δὴ τῆς ἑορτῆς σύνηθες ἑκάστοτε καὶ τότε συνέβη τοῖς παισίν: ἆθλα γὰρ ἡμῖν οἱ πατέρες ἔθεσαν ῥαψῳδίας. πολλῶν μὲν οὖν δὴ καὶ πολλὰ ἐλέχθη ποιητῶν ποιήματα, ἅτε δὲ νέα κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον ὄντα τὰ Σόλωνος πολλοὶ τῶν παίδων ᾔσαμεν. εἶπεν οὖν τις τῶν φρατέρων, εἴτε δὴ δοκοῦν αὐτῷ τότε εἴτε καὶ χάριν τινὰ τῷ Κριτίᾳ φέρων, δοκεῖν οἱ τά τε
[21γ] ἄλλα σοφώτατον γεγονέναι Σόλωνα καὶ κατὰ τὴν ποίησιν αὖ τῶν ποιητῶν πάντων ἐλευθεριώτατον. ὁ δὴ γέρων—σφόδρα γὰρ οὖν μέμνημαι—μάλα τε ἥσθη καὶ διαμειδιάσας εἶπεν: “εἴγε, ὦ Ἀμύνανδρε, μὴ παρέργῳ τῇ ποιήσει κατεχρήσατο, ἀλλ’ ἐσπουδάκει καθάπερ ἄλλοι, τον τε λόγον ὃν ἀπ’ Αἰγύπτου δεῦρο ἠνέγκατο ἀπετέλεσεν, καὶ μὴ διὰ τὰς στάσεις ὑπὸ κακῶν τε ἄλλων ὅσα ηὗρεν ἐνθάδε ἥκων ἠναγκάσθη
[21δ] καταμελῆσαι, κατά γε ἐμὴν δόξαν οὔτε Ἡσίοδος οὔτε Ὅμηρος οὔτε ἄλλος οὐδεὶς ποιητὴς εὐδοκιμώτερος ἐγένετο ἄν ποτε αὐτοῦ” “τις δ’ ἦν ὁ λόγος,” ἦ δ’ ὅς, “ὦ Κριτία;” “ἦ περὶ μεγίστης,” ἔφη, “καὶ ὀνομαστοτάτης πασῶν δικαιότατ’ ἂν πράξεως οὔσης, ἣν ἥδε ἡ πόλις ἔπραξε μέν, διὰ δὲ χρόνον καὶ φθορὰν τῶν ἐργασαμένων οὐ διήρκεσε δεῦρο ὁ λόγος.” “λέγε ἐξ ἀρχῆς,” ἦ δ’ ὅς, “τι τε καὶ πῶς καὶ παρὰ τίνων ὡς ἀληθῆ διακηκοὼς ἔλεγεν ὁ Σόλων.”
[21ε] “ἔστιν τις κατ’ Αἴγυπτον,” ἦ δ’ ὅς, “ἐν τῷ Δέλτα, περὶ ὃν κατὰ κορυφὴν σχίζεται τὸ τοῦ Νείλου ῥεῦμα Σαϊτικὸς ἐπικαλούμενος νομός, τούτου δὲ τοῦ νομοῦ μεγίστη πόλις Σάις– ὅθεν δὴ καὶ Ἄμασις ἦν ὁ βασιλεύς—οἷς τῆς πόλεως θεὸς ἀρχηγός τις ἐστιν, Αἰγυπτιστὶ μὲν τοὔνομα Νηίθ, Ἑλληνιστὶ δε, ὡς ὁ ἐκείνων λόγος, Ἀθηνᾶ: μάλα δὲ φιλαθήναιοι καί τινα τρόπον οἰκεῖοι τῶνδ’ εἶναί φασιν. οἷ δὴ Σόλων ἔφη πορευθεὶς σφόδρα τε γενέσθαι παρ’ αὐτοῖς ἔντιμος,
[22α] καὶ δὴ καὶ τὰ παλαιὰ ἀνερωτῶν ποτε τοὺς μάλιστα περὶ ταῦτα τῶν ἱερέων ἐμπείρους, σχεδὸν οὔτε αὑτὸν οὔτε ἄλλον Ἕλληνα οὐδένα οὐδὲν ὡς ἔπος εἰπεῖν εἰδότα περὶ τῶν τοιούτων ἀνευρεῖν. καί ποτε προαγαγεῖν βουληθεὶς αὐτοὺς περὶ τῶν ἀρχαίων εἰς λόγους, τῶν τῇδε τὰ ἀρχαιότατα λέγειν ἐπιχειρεῖν, περὶ Φορωνέως τε τοῦ πρώτου λεχθέντος καὶ Νιόβης, καὶ μετὰ τὸν κατακλυσμὸν αὖ περὶ Δευκαλίωνος
[22β] καὶ Πύρρας ὡς διεγένοντο μυθολογεῖν, καὶ τοὺς ἐξ αὐτῶν γενεαλογεῖν, καὶ τὰ τῶν ἐτῶν ὅσα ἦν οἷς ἔλεγεν πειρᾶσθαι διαμνημονεύων τοὺς χρόνους ἀριθμεῖν: καί τινα εἰπεῖν τῶν ἱερέων εὖ μάλα παλαιόν: “ὦ Σόλων, Σόλων, Ἕλληνες ἀεὶ παῖδές ἐστε, γέρων δὲ Ἕλλην οὐκ ἔστιν.” ἀκούσας οὖν, “πῶς τί τοῦτο λέγεις;” φάναι. “νέοι ἐστέ,” εἰπεῖν, “τὰς ψυχὰς πάντες: οὐδεμίαν γὰρ ἐν αὐταῖς ἔχετε δι’ ἀρχαίαν ἀκοὴν παλαιὰν δόξαν οὐδὲ μάθημα χρόνῳ πολιὸν οὐδέν. Τὸ
[22γ] δὲ τούτων αἴτιον τόδε. πολλαὶ κατὰ πολλὰ φθοραὶ γεγόνασιν ἀνθρώπων καὶ ἔσονται, πυρὶ μὲν καὶ ὕδατι μέγισται, μυρίοις δὲ ἄλλοις ἕτεραι βραχύτεραι. τὸ γὰρ οὖν καί παρ’ ὑμῖν λεγόμενον, ὥς ποτε Φαέθων Ἡλίου παῖς τὸ τοῦ πατρὸς ἅρμα ζεύξας διὰ τὸ μὴ δυνατὸς εἶναι κατὰ τὴν τοῦ πατρός ὁδὸν ἐλαύνειν τά τ’ ἐπὶ γῆς συνέκαυσεν καὶ αὐτὸς κεραυνωθεὶς διεφθάρη, τοῦτο μύθου μὲν σχῆμα ἔχον λέγεται, τὸ δὲ
[22δ] ἀληθές ἐστι τῶν περὶ γῆν κατ’ οὐρανὸν ἰόντων παράλλαξις καὶ διὰ μακρῶν χρόνων γιγνομένη ταῶν ἐπὶ γῆς πυρὶ πολλῷ φθορά. τότε οὖν ὅσοι κατ’ ὄρη καὶ ἐν ὑψηλοῖς τόποις καὶ ἐν ξηροῖς οἰκοῦσιν μᾶλλον διόλλυνται τῶν ποταμοῖς καὶ θαλάττῃ προσοικούντων: ἡμῖν δὲ ὁ Νεῖλος εἴς τε τἆλλα σωτὴρ καὶ τότε ἐκ ταύτης τῆς ἀπορίας σῴζει λυόμενος. ὅταν δ’ αὖ θεοὶ τὴν γῆν ὕδασιν καθαίροντες κατακλύζωσιν, οἱ μὲν ἐν τοῖς ὄρεσιν διασῴζονται βουκόλοι νομῆς τε, οἱ δ’ ἐν ταῖς
[22ε] παρ’ ὑμῖν πόλεσιν εἰς τὴν θάλατταν ὑπὸ τῶν ποταμῶν φέρονται: κατὰ δὲ τήνδε χώραν οὔτε τότε οὔτε ἄλλοτε ἄνωθεν ἐπὶ τὰς ἀρούρας ὕδωρ ἐπιρρεῖ, τὸ δ’ ἐναντίον κάτωθεν πᾶν ἐπανιέναι πέφυκεν. ὅθεν καὶ δι’ ἅς αἰτίας τἀνθάδε σῴζόμενα λέγεται παλαιότατα: τὸ δὲ ἀληθές, ἐν πᾶσιν τοῖς τόποις ὅπου μὴ χειμὼν ἐξαίσιος ἢ καῦμα ἀπείργει, πλέον,
[23α] τοτὲ δὲ ἔλαττον ἀεὶ γένος ἐστὶν ἀνθρώπων. ὅσα δὲ ἢ παρ’ ὑμῖν ἢ τῇδε ἢ καὶ κατ’ ἄλλον τόπον ὦν ἀκοῇ ἴσμεν, εἴ πού τι καλὸν ῂ μέγα γέγονεν ἢ καί τινα διαφοράν ἄλλην ἔχον, πάντα γεγραμμένα ἐκ παλαιοῦ τῇδ’ ἐστὶν ἐν τοῖς ἱεροῖς καὶ σεσωσμένα: τὰ δὲ παρ’ ὑμῖν καὶ τοῖς ἄλλοις ἄρτι κατεσκευασμένα ἑκάστοτε τυγχάνει γράμμασι καὶ ἅπασιν ὁπόσων πόλεις δέονται, καὶ πάλιν δι’ εἰωθότων ἐτῶν ὥσπερ νόσημα ἥκει φερόμενον αὐτοῖς ῥεῦμα οὐράνιον καὶ τοὺς ἀγραμμάτους
[23β] τε καὶ ἀμούσους ἔλιπεν ὑμῶν, ὥστε πάλιν ἐξ ἀρχῆς οἷον νέοι γίγνεσθε, οὐδὲν εἰδότες οὔτε τῶν τῇδε οὔτε τῶν παρ’ ὑμῖν, ὅσα ἦν ἐν τοῖς παλαιοῖς χρόνοις. τὰ γοῦν νυνδὴ γενεαλογηθέντα, ὦ Σόλων, περὶ τῶν παρ’ ὑμῖν ἅ διῆλθες, παίδων βραχύ τι διαφέρει μύθων, οἵ πρῶτον μὲν ἕνα γῆς κατακλυσμὸν μέμνησθε πολλῶν ἔμπροσθεν γεγονότων, ἔτι δὲ τὸ κάλλιστον καὶ ἄριστον γένος ἐπ’ ἀνθρώπους ἐν τῇ χώρᾳ παρ’ ὑμῖν οὐκ ἴστε γεγονός, ἐξ ὧν σύ τε καὶ πᾶσα ἡ
[23γ] πόλις ἔστιν τὰ νῦν”
[23c] πόλις ἔστιν τὰ νῦν ὑμῶν, περιλειφθέντος ποτὲ σπέρματος βραχέος, ἀλλ’ ὑμᾶς λέληθεν διὰ τὸ τοὺς περιγενομένους ἐπὶ πολλὰς γενεὰς γράμμασιν τελευτᾶν ἀφώνους. ἦν γὰρ δή ποτε, ὦ Σόλων, ὑπὲρ τὴν μεγίστην φθορὰν ὕδασιν ἡ νῦν Ἀθηναίων οὖσα πόλις ἀρίστη πρός τε τὸν πόλεμον καὶ κατὰ πάντα εὐνομωτάτη διαφερόντως: ᾗ κάλλιστα ἔργα καὶ πολιτεῖαι γενέσθαι λέγονται κάλλισται πασῶν ὁπόσων ὑπὸ
[23d] τὸν οὐρανὸν ἡμεῖς ἀκοὴν παρεδεξάμεθα.’ ἀκούσας οὖν ὁ Σόλων ἔφη θαυμάσαι καὶ πᾶσαν προθυμίαν σχεῖν δεόμενος τῶν ἱερέων πάντα δι’ ἀκριβείας οἱ τὰ περὶ τῶν πάλαι πολιτῶν ἑξῆς διελθεῖν. τὸν οὖν ἱερέα φάναι: ‘φθόνος οὐδείς, ὦ Σόλων, ἀλλὰ σοῦ τε ἕνεκα ἐρῶ καὶ τῆς πόλεως ὑμῶν, μάλιστα δὲ τῆς θεοῦ χάριν, ἣ τήν τε ὑμετέραν καὶ τήνδε ἔλαχεν καὶ ἔθρεψεν καὶ ἐπαίδευσεν, προτέραν μὲν τὴν παρ’
[23e] ὑμῖν ἔτεσιν χιλίοις, ἐκ Γῆς τε καὶ Ἡφαίστου τὸ σπέρμα παραλαβοῦσα ὑμῶν, τήνδε δὲ ὑστέραν. τῆς δὲ ἐνθάδε διακοσμήσεως παρ’ ἡμῖν ἐν τοῖς ἱεροῖς γράμμασιν ὀκτακισχιλίων ἐτῶν ἀριθμὸς γέγραπται. περὶ δὴ τῶν ἐνακισχίλια γεγονότων ἔτη πολιτῶν σοι δηλώσω διὰ βραχέων νόμους, καὶ τῶν ἔργων αὐτοῖς ὃ κάλλιστον ἐπράχθη: τὸ δ’ ἀκριβὲς περὶ
[24a] πάντων ἐφεξῆς εἰς αὖθις κατὰ σχολὴν αὐτὰ τὰ γράμματα λαβόντες διέξιμεν. τοὺς μὲν οὖν νόμους σκόπει πρὸς τοὺς τῇδε: πολλὰ γὰρ παραδείγματα τῶν τότε παρ’ ὑμῖν ὄντων ἐνθάδε νῦν ἀνευρήσεις, πρῶτον μὲν τὸ τῶν ἱερέων γένος ἀπὸ τῶν ἄλλων χωρὶς ἀφωρισμένον, μετὰ δὲ τοῦτο τὸ τῶν δημιουργῶν, ὅτι καθ’ αὑτὸ ἕκαστον ἄλλῳ δὲ οὐκ ἐπιμειγνύμενον δημιουργεῖ, τό τε τῶν νομέων καὶ τὸ τῶν θηρευτῶν τό τε
[24b] τῶν γεωργῶν. καὶ δὴ καὶ τὸ μάχιμον γένος ᾔσθησαί που τῇδε ἀπὸ πάντων τῶν γενῶν κεχωρισμένον, οἷς οὐδὲν ἄλλο πλὴν τὰ περὶ τὸν πόλεμον ὑπὸ τοῦ νόμου προσετάχθη μέλειν: ἔτι δὲ ἡ τῆς ὁπλίσεως αὐτῶν σχέσις ἀσπίδων καὶ δοράτων, οἷς ἡμεῖς πρῶτοι τῶν περὶ τὴν Ἀσίαν ὡπλίσμεθα, τῆς θεοῦ καθάπερ ἐν ἐκείνοις τοῖς τόποις παρ’ ὑμῖν πρώτοις ἐνδειξαμένης. τὸ δ’ αὖ περὶ τῆς φρονήσεως, ὁρᾷς που τὸν νόμον τῇδε ὅσην ἐπιμέλειαν ἐποιήσατο εὐθὺς κατ’ ἀρχὰς περί τε
[24c] τὸν κόσμον, ἅπαντα μέχρι μαντικῆς καὶ ἰατρικῆς πρὸς ὑγίειαν ἐκ τούτων θείων ὄντων εἰς τὰ ἀνθρώπινα ἀνευρών, ὅσα τε ἄλλα τούτοις ἕπεται μαθήματα πάντα κτησάμενος. ταύτην οὖν δὴ τότε σύμπασαν τὴν διακόσμησιν καὶ σύνταξιν ἡ θεὸς προτέρους ὑμᾶς διακοσμήσασα κατῴκισεν, ἐκλεξαμένη τὸν τόπον ἐν ᾧ γεγένησθε, τὴν εὐκρασίαν τῶν ὡρῶν ἐν αὐτῷ κατιδοῦσα, ὅτι φρονιμωτάτους ἄνδρας οἴσοι: ἅτε οὖν φιλοπόλεμός
[24d] τε καὶ φιλόσοφος ἡ θεὸς οὖσα τὸν προσφερεστάτους αὐτῇ μέλλοντα οἴσειν τόπον ἄνδρας, τοῦτον ἐκλεξαμένη πρῶτον κατῴκισεν. ᾠκεῖτε δὴ οὖν νόμοις τε τοιούτοις χρώμενοι καὶ ἔτι μᾶλλον εὐνομούμενοι πάσῃ τε παρὰ πάντας ἀνθρώπους ὑπερβεβληκότες ἀρετῇ, καθάπερ εἰκὸς γεννήματα καὶ παιδεύματα θεῶν ὄντας. πολλὰ μὲν οὖν ὑμῶν καὶ μεγάλα ἔργα τῆς πόλεως τῇδε γεγραμμένα θαυμάζεται, πάντων μὴν
[24e] ἓν ὑπερέχει μεγέθει καὶ ἀρετῇ