Η ζάχαρη ή, αλλιώς, «σουκρόζη» είναι ένας δισακχαρίτης αποτελούμενος από ένα μόριο γλυκόζης και ένα μόριο φρουκτόζης. Ανήκει στα θρεπτικά συστατικά, τους υδατάνθρακες, που αποτελούν βασική πηγή ενέργειας για το σώμα μας.
Από τη Σοφία Τικταμπανίδη
Ωστόσο, τα τελευταία 50 χρόνια, η κατανάλωση ζάχαρης έχει τριπλασιαστεί σε όλο τον κόσμο και ένας εκτεταμένος όγκος επιστημονικών δεδομένων υποδεικνύει ότι η υπερκατανάλωση ζάχαρης και άλλων επεξεργασμένων υδατανθράκων έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, όπως το υπερβολικό βάρος, ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις και η οδοντική τερηδόνα.
Παρά ταύτα, η συσχέτιση μεταξύ ζάχαρης και κακής υγείας έχει παραμείνει ένα ζήτημα αμφιλεγόμενο στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών. Τα τελευταία δεδομένα ισχυροποιούν την υπόθεση ότι η ζάχαρη και τα προϊόντα που βασίζονται σε αυτήν παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του υπέρβαρου και της παχυσαρκίας. Πολλές μελέτες εξέτασαν τον ρόλο των σακχαρούχων ποτών στο σωματικό βάρος. Η ζάχαρη σε αυτή τη μορφή δεν προκαλεί αίσθημα κορεσμού στον ίδιο βαθμό όπως και σε στερεή μορφή, γεγονός που καθιστά ευκολότερη την υπερκατανάλωση.
Αν και η διαπίστωση ότι η ζάχαρη συμβάλλει στην ανάπτυξη παχυσαρκίας είναι από μόνη της σημαντική, οι συστάσεις για την πρόσληψη ζάχαρης θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη όλες τις επιπτώσεις της στην υγεία. Ενας αυξανόμενος όγκος επιδημιολογικών δεδομένων και παθογενετικών μηχανισμών φανερώνει ότι η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία, πέρα από την απλή προσθήκη θερμίδων.
Το σημαντικότερο είναι ότι η ζάχαρη και γενικά οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες επάγουν όλες τις ασθένειες που σχετίζονται με το μεταβολικό σύνδρομο. Αυτές περιλαμβάνουν:
την υπέρταση (η φρουκτόζη αυξάνει το ουρικό οξύ, το οποίο αυξάνει την πίεση του αίματος),
τα υψηλά τριγλυκερίδια και την αντίσταση στην ινσουλίνη μέσω σύνθεσης λίπους στο ήπαρ,
τον σακχαρώδη διαβήτη, λόγω της ταχείας αύξησης της μεταγευματικής γλυκόζης και ινσουλίνης του πλάσματος και της αυξημένης παραγωγής γλυκόζης από το ήπαρ, σε συνδυασμό με την αντίσταση στην ινσουλίνη,
τη διαδικασία γήρανσης, που προκαλείται από βλάβη στα λιπίδια, στις πρωτεΐνες και στο DNA μέσω μη ενζυματικής δέσμευσης της φρουκτόζης σε αυτά τα μόρια.
Μπορεί επίσης να υποστηριχθεί ότι η φρουκτόζη ασκεί τοξικές επιδράσεις στο ήπαρ, που είναι παρόμοιες με εκείνες του αλκοόλ. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, διότι το αλκοόλ προέρχεται από τη ζύμωση της ζάχαρης. Κάποιες αρχικές μελέτες έχουν επίσης συνδέσει την κατανάλωση ζάχαρης με τον καρκίνο και τη γνωστική εξασθένηση του ανθρώπου.
Ολα αυτά επομένως υποδηλώνουν ότι θα πρέπει να περιοριστεί η κατανάλωση ζάχαρης, αλλά τα ερωτήματα παραμένουν. Ποιο είναι το επιθυμητό όριο; Δεν υπάρχει σαφές όριο για τις πολλές αρνητικές επιπτώσεις της πρόσληψης ζάχαρης. Σε γενικές γραμμές, η σχέση ζάχαρης και κακής υγείας φαίνεται ότι είναι σχεδόν γραμμική, γεγονός που καθιστά το όριο κάπως αυθαίρετο. Η τρέχουσα πρόσληψη ζάχαρης στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι περίπου 15% της συνολικής ενέργειας. Το όριο του 10%, που έθεσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, θα μπορούσε να θεωρηθεί ρεαλιστικός πρακτικός στόχος. Οι προσπάθειες για τη μείωση της πρόσληψης ζάχαρης είναι απαραίτητες, αλλά πρέπει να αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για τη βελτίωση της ποιότητας των υδατανθράκων, η οποία θα περιλαμβάνει τη μείωση της πρόσληψης των επεξεργασμένων υδατανθράκων.