Το νερό στην Ελλάδα -παρότι άφθονο- δεν είναι πόσιμο παντού. Κάποτε στα χωριά υπήρχαν φυσικές πηγές και ο κόσμος γέμιζε νερό από κει τις στάμνες (πρώτα) και τα μπουκάλια (στην πορεία του εκσυγχρονισμού).
Κι αν αναρωτιέστε γιατί σταμάτησε ο Έλληνας να μπορεί να πίνει νερό από τις πηγές, ο λόγος είναι απλός: Δηλητηριάσαμε τη φύση (κυρίως με τα φυτοφάρμακα) κι εκείνη μας εκδικείται με τον τρόπο της…
Ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, λοιπόν, όταν πάμε διακοπές εντός κι εκτός Ελλάδος είναι το νερό. Δεν είναι τυχαίο ότι από τις πρώτες ερωτήσεις που συνήθως κάνουν οι τουρίστες, ιδιαίτερα εάν έχουν μικρά παιδιά, είναι αν το νερό της βρύσης πίνεται ή πρέπει να αγοράζουν εμφιαλωμένο. Και εδώ εντοπίζεται το μέγα ζήτημα: Πόσο ασφαλές είναι το εμφιαλωμένο νερό και τι πρέπει να προσέχουμε όταν προμηθευόμαστε το πολυτιμότερο προϊόν που αφορά την ίδια μας τη ζωή;
Στην Ελλάδα υπάρχουν δεκάδες περιοχές με γάργαρα νερά, όπως είναι τα καταπράσινα χωριά στο Πήλιο, η πανέμορφη Τσαγκαράδα, η Μακρινίτσα και οι Μηλιές. Στις πλατείες τους υπάρχουν ταβερνούλες στις οποίες οι σερβιτόροι γεμίζουν τις κανάτες από την πηγή και προσφέρουν παγωμένο νερό στους έκπληκτους τουρίστες.
Υπάρχουν, όμως, όπως προαναφέραμε, και δεκάδες τουριστικές περιοχές, στις οποίες η ποιότητα του ζωτικού αυτού αγαθού από το δίκτυο ύδρευσης είναι ακατάλληλη, όπως η Ζάκυνθος, το Ηράκλειο Κρήτης, η Αμοργός, το Αγκίστρι κ.λπ. Το επιβεβαιώνει η Διεύθυνση Εργαστηριακών Ελέγχων του Ενιαίου Φορέα Ελέγχων Τροφίμων (ΕΦΕΤ).
Ελέγχεται;
Το πρώτο ερώτημα που αναπόφευκτα έρχεται στον νου είναι το κατά πόσον είναι ασφαλές το εμφιαλωμένο νερό που πίνουμε, εάν γίνονται οι σωστοί έλεγχοι από τις αρμόδιες υπηρεσίες και τι πρέπει να προσέχουμε στη μεταφορά και την αποθήκευσή του.
Ακόμα, ένας άλλος κίνδυνος, που συνήθως δεν λαμβάνουμε υπόψη, είναι τα παγάκια. Η επικινδυνότητα έγκειται στο γεγονός ότι οι υπάλληλοι πιάνουν τα παγάκια με γυμνά χέρια, και αυτό είναι μια εξαιρετικά ριψοκίνδυνη συνήθεια, καθώς αυξάνει τις πιθανότητες μεταφοράς μικροβίων. Επίσης, η αγορά τους από πρατήρια βενζίνης και μικρές μονάδες παράγωγης πάγου -που προμηθεύουν μπαρ, καφετερίες κ.λπ.- δεν είναι και η καλύτερη επιλογή.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο ΕΦΕΤ εντοπίζει συχνά προβλήματα στους χώρους αποθήκευσης και πώλησης, όπου μαζί με τα παγάκια στην κατάψυξη φυλάσσονται και τρόφιμα, οι συσκευασίες των οποίων μπορεί να είναι ανοιγμένες.
Στο εμφιαλωμένο νερό ο νούμερο ένα ύποπτος για παραβίαση της νομοθεσίας είναι τα περίπτερα και τα φορτηγά, που το μεταφέρουν μέσα στον ήλιο, με συνέπεια το νερό να βράζει και, κατ’ επέκταση, να αυξάνεται το μικροβιακό του φορτίο.
Οι εταιρείες εμφιάλωσης
Στη χώρα μας υπάρχουν περίπου 60-70 εταιρείες-εμφιαλωτήρια νερού, που, σύμφωνα με τους έλεγχους που διεξάγει ο ΕΦΕΤ, είναι κατά 98% καθαρά. Το 2% αφορά κυρίως προβλήματα στη γραμμή παραγωγής, όπως στην ποιότητα της πλαστικής φιάλης, όπου μπαίνει το νερό, στα φίλτρα, σε μικρόβια, κολοβακτηρίδια και ψευδομονάδες. Επίσης, προβλήματα εντοπίζονται σε βαρέα μέταλλα και μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού, που «μεταναστεύουν» από τη συσκευασία.
«Οι έλεγχοι γίνονται τόσο στις πηγές όσο και στις εγκαταστάσεις της εταιρείας εμφιάλωσης. Αυτό που προσέχουμε ιδιαίτερα είναι ο αριθμός των αποικιών των κοινών αερόβιων μικροβίων που βρίσκουμε στους 22οC και 37οC, δηλαδή κατά την έξοδο του νερού από την πηγή, να είναι ο ίδιος και μετά την εμφιάλωσή του», σύμφωνα με τον ΕΦΕΤ.
Τα ISO ποιότητας
Οι ειδικοί επισημαίνουν στους καταναλωτές να εμπιστεύονται τα νερά και τα παγάκια από γνώστες εταιρείες, που λαμβάνουν τα λεγόμενα ISO ποιότητας και ασφάλειας.
«Το ISO το δίνει στις εταιρείες ποτών και τροφίμων μια ανεξάρτητη Αρχή, η οποία είναι έμπιστη και δίνει τις κορυφαίες πιστοποιήσεις. Οι καταναλωτές καλό είναι να γνωρίζουν ότι οι μεγάλες εταιρείες σπάνια ρισκάρουν το κύρος τους και την εμπιστοσύνη του κόσμου, γι’ αυτό φροντίζουν να είναι νόμιμες» αναφέρει ο ΕΦΕΤ.
Σε ό,τι αφορά τους ελέγχους που διενεργήθηκαν το 2017, σύμφωνα με τον ΕΦΕΤ, μόνο δύο δείγματα βρέθηκαν μη κανονικά: «Από το σύνολο των 100 δειγμάτων που ελέγχθηκαν για περίπου 2.100 εργαστηριακές αναλύσεις που διενεργήθηκαν, μόνο δύο δείγματα βρέθηκαν μη κανονικά – μη ασφαλή ως προς το μικροβιακό φορτίο. Επίσης, κανένα από τα 30 δείγματα που ελέγχθηκαν για εξασθενές χρώμιο δεν υπερέβαινε το όριο της νομοθεσίας των 50μg/L που αφορά το συνολικό χρώμιο» αναφέρεται στην ιστοσελίδα του φορέα.
Στους ελέγχους του 2016, σύμφωνα πάντα με τον ΕΦΕΤ, όλα τα δείγματα βρέθηκαν ότι είναι με βάση τη νομοθεσία τόσο προς τους μικροβιολογικούς ελέγχους όσο και ως προς τα βρωμικά ιόντα. Επίσης, τα δείγματα που ελέγχθηκαν για εξασθενές χρώμιο και ολικό χρώμιο βρέθηκαν, επίσης, σύμφωνα με τη νομοθεσία.
Αλλοιώσεις από τις κακές συνθήκες αποθήκευσης σε περίπτερα, βενζινάδικα, μικρά καταστήματα
Βασικός λόγος για την προβληματική ποιότητα είναι οι απαράδεκτες συνθήκες αποθήκευσης του εμφιαλωμένου νερού, ιδιαίτερα σε περίπτερα, πρατήρια βενζίνης, αναψυκτήρια και μικρά καταστήματα σε τουριστικές περιοχές.
Σύμφωνα με τον ΕΦΕΤ, προβλήματα μπορεί να δημιουργηθούν κατά τη μεταφορά και την αποθήκευση των εμφιαλωμένων νερών. Είναι πολύ σημαντικό το νερό να αποθηκεύεται σωστά. Να κρατείται, δηλαδή, σε σκιερά μέρη. Ο ήλιος αυξάνει τη θερμοκρασία του, με συνέπεια να «γεννιούνται» μικρόβια αλλά και να δημιουργείται και το φαινόμενο της «μετανάστευσης του πλαστικού στο νερό».
Η μεγάλη θερμοκρασία ανοίγει τους πόρους του πλαστικού μπουκαλιού και τότε μικροσκοπικά κομματάκια πλαστικού μολύνουν το νερό που πίνουμε, εξηγούν οι ειδικοί.
Γι’ αυτό πρέπει η φιάλη του νερού να είναι τοποθετημένη σε δροσερό μέρος, μακριά από την ηλιακή ακτινοβολία και οποιαδήποτε εστία μόλυνσης.
Σε παλαιότερες μελέτες των πανεπιστημίων Θράκης και Πατρών, οι οποίες διενεργήθηκαν από το 2004 έως το 2008 και κατά τις οποίες εξετάστηκαν περίπου 1.700 μπουκάλια νερού που κυκλοφορούν στο εμπόριο, εντοπίστηκαν ψευδομονάδες, εντεροϊοί, κολοβακτηρίδια και αποικίες μικροοργανισμών, που μπορεί να προκαλέσουν λοιμώξεις στο ουροποιητικό και το αναπνευστικό σύστημα, γαστρεντερίτιδες και άλλα προβλήματα υγείας. Η τηλεφωνική γραμμή καταγγελιών του ΕΦΕΤ για το νερό αλλά και τα τρόφιμα είναι 17770.