Η συμφωνία για το φυσικό αέριο μεταξύ Τουρκίας και Βουλγαρίας εγείρει φόβους ότι θα μπορούσε να επιτρέψει περισσότερο ρωσικό αέριο στην ΕΕ, καθώς η Ένωση προσπαθεί να τερματίσει αυτές τις εισαγωγές.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει επίσης τη συμφωνία για να διασφαλίσει ότι δεν παραβιάζει τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ.
Σύμφωνα με το Politico η Επιτροπή παρακολουθεί την υπόθεση «πολύ στενά» και πρόσθεσε ότι «σε περίπτωση ενδείξεων μη συμμόρφωσης, συμπεριλαμβανομένης πιθανής παραβίασης των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ, η Επιτροπή δεν θα διστάσει να αναλάβει δράση».
Η συμφωνία, που υπογράφηκε τον Ιανουάριο, ξεσπά σε πολιτικό πρόβλημα για τη Βουλγαρία.
Εγκρίθηκε από την προσωρινή κυβέρνηση της χώρας, η οποία δήλωσε ότι ανησυχεί για την ασφάλεια του εφοδιασμού αφού η Ρωσία διέκοψε τις εξαγωγές στη Βουλγαρία πέρυσι. Η νέα μεταρρυθμιστική κυβέρνηση λέει ότι η συμφωνία δεν έπρεπε να είχε υπογραφεί και έχει ξεκινήσει επίσημη έρευνα.
Αλλά προς το παρόν η συμφωνία έχει τεθεί σε ισχύ.
Σύμφωνα με τους όρους της, που δεν έχουν δημοσιοποιηθεί, η βουλγαρική κρατική εταιρεία φυσικού αερίου Bulgargaz μπορεί να εισάγει 1,85 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως μέσω της συνοριακής διέλευσης Strandzha/Malkoclar με την Τουρκία.
Αυτό αποτελεί περίπου το 60 τοις εκατό της ετήσιας ζήτησης της Βουλγαρίας. Η Bulgargaz θα πρέπει να καταβάλει τέλος υπηρεσιών 2 δισεκατομμυρίων ευρώ στην τουρκική εταιρεία φυσικού αερίου Botaş για μια περίοδο 13 ετών, ανεξάρτητα από το αν χρησιμοποιεί τη χωρητικότητα.
Η συμφωνία δίνει επίσης στην Botaş πρόσβαση σε βουλγαρικούς αγωγούς για την πώληση φυσικού αερίου σε καταναλωτές στη Βουλγαρία καθώς και σε γειτονικές χώρες όπως η Ρουμανία, καταβάλλοντας στην Bulgargaz περίπου 138 εκατομμύρια ευρώ ως τέλη διαμετακόμισης.
Η συμφωνία δεν παραβιάζει το δίκαιο της ΕΕ: Οι Βρυξέλλες λένε ότι τα δικαιώματα μεταφοράς σε υποδομές φυσικού αερίου πρέπει να υπόκεινται σε ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών εάν περάσουν τα σύνορα της ΕΕ, αλλά αυτό δεν ισχύει για συμφωνίες με τρίτες χώρες όπως η Τουρκία.
Ωστόσο, εγείρει ανησυχίες ότι ευνοεί βουλγαρικές και τουρκικές εταιρείες σε βάρος των ανταγωνιστών.
Η σύμβαση θα μπορούσε να «υπονομεύσει το δίκαιο ανταγωνισμού της ΕΕ», δήλωσε ο Μάρτιν Βλαντιμίροφ, ειδικός στο Κέντρο Μελέτης της Δημοκρατίας που εδρεύει στη Σόφια, καθώς δίνει στις δύο εταιρείες αποκλειστικά δικαιώματα να εμπορεύονται φυσικό αέριο πέρα από το συνοριακό σημείο.
Τον Ιανουάριο, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εμπόρων Ενέργειας προειδοποίησε σε ανοιχτή επιστολή της για την έλλειψη διαφάνειας στη συμφωνία και είπε ότι «η μεροληπτική προσέγγιση στη χωρητικότητα μεταφοράς κινδυνεύει να εμποδίσει τον ανταγωνισμό στη βουλγαρική αγορά χονδρικής».
Άγνωστη η προέλευση του φυσικού αερίου
Στη συνέχεια, υπάρχει ανησυχία ότι η συμφωνία θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος για τη Ρωσία να αυξήσει τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην ΕΕ. Πριν από την επίθεσή της στην Ουκρανία, η Ρωσία αντιπροσώπευε περίπου το 40 τοις εκατό των εισαγωγών φυσικού αερίου του μπλοκ. Αυτό έχει πέσει στο 8,4% μέχρι στιγμής φέτος, καθώς η Gazprom έχει τερματίσει τις εξαγωγικές συμφωνίες με πολλούς πελάτες της ΕΕ.
Το πρόβλημα είναι ότι η Βουλγαρία δεν έχει τρόπο να γνωρίζει την προέλευση του τουρκικού φυσικού αερίου και μπορεί να προέρχεται από τη Ρωσία, η οποία συνδέεται με την Τουρκία μέσω του αγωγού TurkStream που περνά κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα. Η Botaş εισάγει αέριο αγωγών από τη Ρωσία, το Ιράν και το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και υγροποιημένο φυσικό αέριο από παγκόσμιες πηγές.
Η συμφωνία θα μπορούσε κάλλιστα να ανοίξει την πόρτα για το ρωσικό φυσικό αέριο να εισέλθει στην ΕΕ, δήλωσε η Aura Sabadus, ανώτερη αναλύτρια στην εταιρεία πληροφοριών αγοράς ICIS.
Ενώ η ΕΕ δεν έχει επιβάλει κυρώσεις στο ρωσικό φυσικό αέριο, η Ένωση έχει θέσει ως στόχο το 2027 να τερματίσει τις εισαγωγές από τη Μόσχα – οκτώ χρόνια πριν από τη λήξη της βουλγαρικής συμφωνίας.
Η ανοιχτή αγορά φυσικού αερίου από τη Ρωσία είναι πολιτικά τοξική για πολλές χώρες, αλλά πιο σκοτεινές αποστολές δεν ενέχουν τον ίδιο κίνδυνο.
Η βουλγαρική συμφωνία σηματοδοτεί ότι η ΕΕ θα μπορούσε να εισέλθει σε μια «νέα εποχή ρωσικού εμπορίου», είπε η Sabadus, όπου οι ενεργειακές συμφωνίες υψηλού επιπέδου με τη Μόσχα αντικαθίστανται από έμμεσες εισαγωγές.
Ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ, στον οποίο δόθηκε η ανωνυμία για να μιλήσει με ειλικρίνεια, είπε ότι «ανησυχούν για τις τρίτες χώρες που προσπαθούν να παρακάμψουν την [πολιτική] της ΕΕ για τη Ρωσία», προσθέτοντας: «Πρέπει να είμαστε όλοι σε εγρήγορση σε αυτό το σημείο».
«Θα παρακολουθήσουμε προσεκτικά την προέλευση του εισαγόμενου αερίου», είπε ο διπλωμάτης.
Η Bulgargaz ανέφερε στο Politico ότι η «θεμελιώδης προϋπόθεση» για τους διαγωνισμούς στο πλαίσιο της συμφωνίας είναι ότι «η προμήθεια [υγροποιημένου φυσικού αερίου] πρέπει να προέρχεται αποκλειστικά από έθνη που δεν επηρεάζονται από κυρώσεις, εμπάργκο ή εμπορικούς περιορισμούς».
Το υπουργείο Ενέργειας της Βουλγαρίας αρνήθηκε να σχολιάσει. Η Botaş δεν απάντησε στα αιτήματα για σχολιασμό.
«Ευτυχισμένος» μεσίτης
Για την Τουρκία, η συμφωνία της Bulgargaz αποτελεί μέρος μιας ώθησης να γίνει σημαντικός εξαγωγέας ορυκτών καυσίμων στην ΕΕ.
Τον Οκτώβριο, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι κατέληξε σε συμφωνία με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν, να μετατρέψει την Τουρκία σε «κόμβο φυσικού αερίου» για τον εφοδιασμό της ηπείρου.
«Αυτό ήταν από καιρό ένα όνειρο για τον Ερντογάν και η Άγκυρα φαίνεται να πιστεύει ότι επειδή οι Ευρωπαίοι σταμάτησαν να αγοράζουν απευθείας ρωσικό αέριο, υπάρχει μια ενδιαφέρουσα ευκαιρία να ενεργήσει ως ενδιάμεσος», δήλωσε ο Kadri Tastan, ειδικός σε θέματα ενέργειας στο γερμανικό ταμείο Μάρσαλ των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η προοπτική επανεξαγωγής των ορυκτών καυσίμων της Μόσχας είναι ακόμη πιο ελκυστική δεδομένης της «δύσκολης οικονομικής κατάστασης» της Τουρκίας.
Η Μόσχα είναι επίσης πρόθυμη
Ο Γιούρι Σαφράνικ, πρώην υπουργός Ενέργειας της Ρωσίας και επικεφαλής της Ένωσης Παραγωγών Πετρελαίου και Αερίου της χώρας, δήλωσε στο Politico ότι η ΕΕ πιθανότατα θα συνεχίσει να αγοράζει μέσω τρίτων.
«Κατά τη γνώμη μου, οι ευρωπαϊκές χώρες θα συνεχίσουν να εισάγουν περίπου 35 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου», είπε, ακόμη λιγότερο από τα 78 δισεκατομμύρια που εισήχθησαν στο μπλοκ πέρυσι. Ο Σαφράνικ πρόσθεσε ότι μια σειρά από άλλες χώρες ενδιαφέρονται να ενεργήσουν ως μεσολαβητές στη διαδικασία.
«Αυτό θα έχει θετική επίδραση τόσο για τη Ρωσία όσο και για αυτές τις χώρες και θα συμβάλει στην αύξηση της επανεξαγωγής φυσικού αερίου.
—