Το κατοστάρικο του 1954-55 είναι ένα ιδιαίτερο χαρτονόμισμα, αφιερωμένο σε δυο μεγάλες ναυμαχίες, της Σαλαμίνας και του Ναυαρίνου. Κατά μία άποψη οι δυό ναυμαχίες, που τις χωρίζουν 2.300 χρόνια, είναι οι πιο καθοριστικές ναυμαχίες στην ελληνική ιστορία: Η πρώτη (480π.Χ.) σήμανε την ήττα των Περσών και την αποτροπή της διείσδυσης του ανατολίτικου δεσποτισμού στον ευρωπαϊκό χώρο, ενώ ήταν η αφετηρία μιας πορείας που οδήγησε την Αθήνα στο Χρυσό Αιώνα. Η δεύτερη (1827) σήμανε τη γέννηση του νεότερου ελληνικού κράτους και επισφράγισε με δραματικό τρόπο την βούληση των λαών την Ευρώπης για την απελευθέρωση των επαναστατημένων Ελλήνων.
Το χαρτονόμισμα αυτό παρουσιάζει δύο παράδοξα, ένα καλλιτεχνικό και ένα τραπεζικό. Το κόκκινο χρώμα του είναι το πρώτο παράδοξο, θα περίμενε κανείς να είναι καταγάλανο – ιδίως μάλιστα όταν υπάρχει γαλάζιο χαρτονόμισμα στην ίδια σειρά, το εικοσάρικο, με άλλη θεματολογία (Συμπόσιο Πλάτωνα και Δημόκριτος). Το δεύτερο παράδοξο είναι ότι πρόκειται για τη μοναδική περίπτωση χαρτονομίσματος που κυκλοφόρησε μέσα στην ίδια χρονιά σε δύο διαφορετικές εκδόσεις, χωρίς να δηλώνεται αυτό πάνω στο χαρτονόμισμα, από διαφορετικά τυπογραφεία- το ένα στην Αγγλία και το άλλο στην Ελλάδα – με διαφορετικές υπογραφές διοικητών, Μαντζαβίνος και Ζολώτας. Το στοιχείο αυτό έχει κάνει περιζήτητο για τους συλλέκτες αυτό με την υπογραφή Μαντζαβίνος, από το οποίο κυκλοφόρησαν πολύ λιγότερα αντίτυπα- η αξία του είναι πενταπλάσια στη συλλεκτική αγορά.
Στην πρώτη όψη, σε ωοειδές πλαίσιο αριστερά, δεσπόζει η προτομή του Θεμιστοκλή ενώ δεξιά είναι χαραγμένη μία τριήρης να πλέει στα στενά της Σαλαμίνας με φόντο τα βουνά. Η μορφή του Θεμιστοκλή προέρχεται από μαρμάρινη προτομή που βρίσκεται στη Ρώμη, στο μουσείο Pio-Clementino, μια προτομή που αποδίδεται στον Θεμιστοκλή χωρίς μεγάλη βεβαιότητα, δεδομένου ότι υπάρχει, επίσης στη Ρώμη, στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Όστιας, μια άλλη προτομή που έχει χαραγμένο πάνω της το όνομα του Θεμιστοκλή, με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Στην πίσω όψη το χαρακτικό της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου, που έχει πάρει σαν βάση τον ομώνυμο πίνακα του Άγγλου ζωγράφου George Philip Reinagle (πλήρης τίτλος Mosquito, Castor and Constantin at the Battle of Navarino, 20 Oct 1827).
Η θάλασσα, λοιπόν, δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από τη θεματική των χαρτονομισμάτων, ιδιαίτερα της περιόδου 1950-1960 στη διάρκεια της οποία η ελληνική εμπορική ναυτιλία γνωρίζει αλματώδη ανάπτυξη με κύριους πρωταγωνιστές τον Σταύρο Νιάρχο και τον Αριστοτέλη Ωνάση.
Από τότε η μάλλον ατυχής επιλογή του ερυθρού χρώματος για ένα θαλασσινό χαρτονόμισμα το 1954-55 θα διορθωθεί το 1964 με το γαλαζοπράσινο πενηντάρικο με τη νύμφη Αρέθουσα, το καρνάγιο και το σύγχρονο ναυπηγείο και το πενηντάρικο του 1978 με τον Ποσειδώνα, το αρχαίο ναυπηγείο και τη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, που αποτελεί ίσως την πιο ευδιάκριτη αποτύπωση της ελληνικής ναυτοσύνης σε χαρτονόμισμα…
https://twitter.com/drxhistory/status/1698076966748905943?s=61&t=69qM24fvfz5o3nkoW_wjtw
Προδημοσίευση από τον τρίτο τόμο της συλλογής
Μάθετε τα πάντα για τη συλλογή: drx.gr