Του Γιώργου Βενετσάνου
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου υπάρχει ένα ομοίωμα από ένα αστικό κτίριο που ανακαλύφθηκε στο ανάκτορο των Αρχανών και χρονολογείται στη Mεσομινωική IIIA περίοδο (1700 π.Χ.), είναι ο λεγόμενος οικίσκος των Αρχανών. Πρόκειται για μια πήλινη τρισδιάστατη μινιατούρα μιας ισόγειας κατοικίας με βεράντα. Αναπαριστά με αρκετή επιτυχία ένα διώροφο σπίτι με εσωτερική σκεπαστή αυλή στο ισόγειο και ένα δώμα με προεξέχουσα βεράντα στον πρώτο όροφο. Η οροφή του ισογείου και το δώμα στηρίζονταν με κίονες.
Στο ισόγειο υπάρχουν δυο δωμάτια με παράθυρα που περικλείονται από ξύλινα πλαίσια. Παρατηρούμε ότι το οίκημα χαρακτηρίζεται από τα βασικά χαρακτηριστικά που παρουσιάζει η μινωική αρχιτεκτονική, όπως λαξευτή τοιχοποιία, παράθυρα με χωρίσματα, εσωτερικό διάδρομο, αίθουσα με κεντρικό κίονα και ημιστεγασμένο φωταγωγό. Μια ράμπα ανόδου οδηγεί σε μια υπόστυλη βεράντα η οποία περιβάλλεται από στηθαίο. Στον δε εξώστη υπήρχε ένα είδωλο γυναίκας από το οποίο έχει σωθεί μόνο το κατώτερο τμήμα του.
Αυτή η κατασκευή μας δείχνει το υψηλό επίπεδο αρχιτεκτονικής που χαρακτήριζε τον μινωικό πολιτισμό και μας μεταφέρει έστω και μέσω αυτού του ομοιώματος, στο πως ήταν οι τότε κατοικίες.
Τοιχογραφία του στόλου από το Ακρωτήρι της Θήρας
Τα δε αρχιτεκτονικά στοιχεία του οικίσκου ανταποκρίνονται στις απεικονίσεις μινωικών κτηρίων που εμφανίζονται στην τοιχογραφία του στόλου από το Ακρωτήρι της Θήρας αποδεικνύοντας μας πως η τέχνη τους δεν ήταν μια τέχνη παράδοξη ή απλοϊκή και κατώτερη, αλλά μια τέχνη δημιουργική, που αξίζει να εκτιμηθεί και να αποτιμηθεί αισθητικά ισότιμα με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας.