Η Μάχη της Μενίνας ήταν η σημαντικότερη μάχη που έδωσε η αντιστασιακή οργάνωση ΕΔΕΣ με τον γερμανικό στρατό κατοχής στη δυτική Ελλάδα. Συνέπεια της μάχης ήταν να δυναμιτιστούν τελείως οι σχέσεις του ΕΔΕΣ τόσο με τα γερμανικά στρατεύματα όσο και με τον ΕΛΑΣ. Το σημαντικότερο αποτέλεσμα της μάχης ήταν η απαρχή της εκκαθάρισης των Μουσουλμάνων Τσάμηδων στην περιοχή της Θεσπρωτίας.
Φωτογραφία: Ο Ναπολέων Ζέρβας με τον Β. Καμάρα (δεξιά) και αξιωματικούς του ΕΔΕΣ
Η Μάχη της Μενίνας εντάσσεται στην προσπάθεια κλιμάκωσης των συμμαχικών επιχειρήσεων στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο, το καλοκαίρι του 1944. Μετά τη νικηφόρα απόβαση στη Νορμανδία στις 6 Ιουνίου 1944, οι συμμαχικές δυνάμεις αναζητούσαν τον προσφορότερο τρόπο να πλήξουν τον ανεφοδιασμό των γερμανικών δυνάμεων που μάχονταν στο ανατολικό μέτωπο, στη Ρωσία.
Ένα από τα σχέδια ήταν η δημιουργία προγεφυρώματος στη Δυτική Ελλάδα, με στόχο την απόβαση εκεί σημαντικών συμμαχικών στρατευμάτων που θα διέσχιζαν τα Βαλκάνια. Καθώς η περιοχή της Δυτικής Στερεάς και κυρίως της Ηπείρου βρισκόταν κυρίως υπό τον έλεγχο του ΕΔΕΣ, η εντολή εκκαθάρισης του πιθανού σημείου απόβασης δόθηκε προς τον αρχηγό του ΕΔΕΣ, Ναπολέοντα Ζέρβα.
Στην περιοχή της Θεσπρωτίας επιχειρούσε ήδη η 10η μεραρχία ΕΔΕΣ, με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Βασίλειο Καμάρα, ο οποίος και διατάχθηκε να κινηθεί προς την Παραμυθιά. Στις 27 Ιουνίου του ίδιου έτους, μετά από αποφασιστική μάχη, η Παραμυθιά ήταν η πρώτη ελληνική πόλη που απελευθερώθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής.
Τρεις μέρες αργότερα νέα μάχη δόθηκε μεταξύ ΕΔΕΣ και γερμανικών δυνάμεων (συνεπικουρούμενων από δυνάμεις Τσάμηδων που ήταν εγκαταστημένοι στην περιοχή και συνεργάζονταν με τους Γερμανούς) στο Κεφαλόβρυσο της Παραμυθιάς. Το καλοκαίρι του 1944 κύλησε με συχνές αναμετρήσεις ΕΔΕΣ και Γερμανών στην ευρύτερη περιοχή της Θεσπρωτίας αλλά και της δυτικής Ηπείρου. Παράλληλα, όμως, δεν είχαν σταματήσει και οι αψιμαχίες μεταξύ ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ.
Οι πολεμικές αναμετρήσεις κλιμακώθηκαν κατά τον μήνα Αύγουστο. Σχεδόν καθημερινά σημειώνονταν συμπλοκές στη Θεσπρωτία, στους Καλαρρύτες, στα Γραμμενοχώρια και στο δρόμο που συνέδεε τα Ιωάννινα με την Ηγουμενίτσα. Εκτός από τις μάχες διενεργούνταν και ενέργειες σαμποτάζ. Προς τα μέσα του μηνός, η αντιπαράθεση επικεντρώθηκε στην περιοχή γύρω από τη Μενίνα Θεσπρωτίας, εξαιτίας της ύπαρξης εκεί σημαντικής γέφυρας, ο έλεγχος της οποίας θεωρήθηκε ζωτικής σημασίας.
Η μάχη της Μενίνας
Η μάχη ξεκίνησε την 17η Αυγούστου, όταν ο οικισμός της Μενίνας κυκλώθηκε από τις δυνάμεις του ΕΔΕΣ. Η Χ Μεραρχία είχε ενισχυθεί εν τω μεταξύ με το 3/40 Σύνταγμα με επικεφαλής τον επίλαρχο Γ. Αγόρο. Στη μάχη συμμετείχαν και στελέχη των συμμαχικών δυνάμεων που πολεμούσαν στο πλευρό των Ελλήνων, όπως ο συνταγματάρχης Τόρανς (Torrance), οι Άγγλοι Τζων και Ντέηβιντ Γουάλλας και οι Αμερικανοί Άντερσον και Ρότζερς. Οχυρωμένος στον οικισμό ήταν ένας λόχος της γερμανικής 1ης Ορεινής Μεραρχίας, συνεπικουρούμενος από Τσάμηδες που εκτελούσαν χρέη πολιτοφυλάκων.
Οι αντάρτες του ΕΔΕΣ διέθεταν επιπλέον ένα πυροβόλο, το οποίο είχαν πάρει ως λάφυρο κατά τη διάρκεια της μάχης των Αγίων Θεοδώρων, στα περίχωρα της Παραμυθιάς. Επί σχεδόν δύο εικοσιτετράωρα οι αντάρτες σφυροκοπούσαν με ριπές τους, οχυρωμένους σε σπίτια, Γερμανούς. Η μάχη έληξε όταν οι άντρες της Χης Μεραρχίας του ΕΔΕΣ υπό την ηγεσία του Βασίλειου Καμάρα κατάφεραν να εισέλθουν στη Μενίνα, με αποτέλεσμα οι Γερμανοί στρατιώτες να υψώσουν λευκή σημαία και να παραδοθούν.
Οι Γερμανοί, περίπου 100 τον αριθμό, αντιμετωπίσθηκαν κανονικά ως αιχμάλωτοι πολέμου. Οι Τσάμηδες, ωστόσο, θεωρήθηκαν προδότες και εκτελέσθηκαν. Αποκομίσθηκαν σημαντικά λάφυρα, όπως ένα πυροβόλο με σημαντικό αριθμό βλημάτων, έξι αυτοκίνητα, δύο μοτοσικλέτες, μεγάλος αριθμός αλόγων και υγειονομικό υλικό. Οι απώλειες ήταν σημαντικές και από τις δύο μεριές: περίπου 90 νεκροί από την πλευρά των Γερμανών και των Τσάμηδων, 24 νεκροί Έλληνες.
Ανακοινωθέν της Εθνικής Αντίστασης ΕΟΕΑ – ΕΔΕΣ
Σήμερον και ώραν 10.00 ενηργήθη νέα επίθεσις των τμημάτων μας προς κατάληψιν υπολειφθέντος σημείου στηρίγματος (συγκρότημα οικιών) ΜΕΝΙΝΑΣ. – Η μάχη συνεχίσθη με σφοδρότητα μέχρι της 14.30 ώρας, των Γερμανών αμυνομένων μετά πείσματος εντός των οικιών. – Την 14.30 ώραν συνεπληρώθη η κατάληψις ΜΕΝΙΝΑΣ και περιοχής αυτής. – Συνολικαί απώλειεαι Γερμανών κατά την πρώτην και δευτέραν ημέραν της επιθέσεως, γνωσθείσαι μέχρι της στιγμής: – 80 νεκροί και τραυματίαι. – 45 αιχμάλωτοι. – Περιήλθεν εις χείρας μας αρκετόν πολεμικόν υλικόν πλην αυτοκινήτων και ίπππων …[4]
Πεσόντες στην Μάχη
1)Ταγματάρχης Ντέιβιντ Ουάλλας, 2) Ανθ/γός Πέτρος Λαλαγιάννης, 3) Ανθ/γός Αχιλλεύς Μπίστης, 4) Ανθ/γός Λάζαρος Τρίμπος, 5) Ανθ/στής Θεόδωρος Γαλάνης, 6) Επιλοχίας Ελευθέριος Γκορτζής, 7) Επιλοχίας Γεώργιος Μετσοβίτης, 8) Ενωματάρχης Βασίλειος Τσέτσος, 9) Οπλαρχηγός Κωνσταντίνος Κωλέτσας, 10) Δεκανεύς Δημήτριος Κοκοράβας. Αντάρτες: Νικόλαος Αμπελογιάννης, Κωνσταντίνος Βασιλείου, Σωτήριος Ζορμπάς, Μιχαήλ Ιωάννου, Γεώργιος Κοψίδης, Βασίλειος Κουλούρης, Δημήτριος Κωλέτσας, Νικόλαος Μέξης, Σπυρίδων Σαπρίκης, Θεόδωρος Τοινέλος, Νικόλαος Τσουκνιάς, Γεώργιος Φύσσας, Νικόλαος Χαρίτος, Ιωάννης Χρήστου.
wikipedia.org