Ξαφνικά, η πιο λογική φωνή στις διπλωματικές και διεθνείς σχέσεις της χώρας είναι αυτή του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. «Η Λωζάννη λέει πράγματα που τα στερούμεθα, δεν μας τα έδωσαν έως τώρα. Και έρχεται να μας πει Τούρκος βουλευτής ότι εμείς παραβιάζουμε τη Συνθήκη» είπε προχθές.
Από τον Βασίλη Γαλούπη
Τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση δηλώνει διατεθειμένη για υποχωρήσεις απέναντι στην Τουρκία, ο Βαρθολομαίος από την Κωνσταντινούπολη εξαπολύει δριμύ κατηγορία για παραβιάσεις της Αγκυρας, τοποθετώντας τα προβλήματα στην πραγματική τους διάσταση. Ο Βαρθολομαίος έδωσε έναν δυναμικό κι αγανακτισμένο λόγο κατά την παράκληση που τέλεσε την Πέμπτη στην Παναγία Κουμαριώτισσα στο Νιχώρι, στην Κωνσταντινούπολη, απαντώντας σε όσους Τούρκους επικαλούνται τη Συνθήκη της Λωζάννης για τη λειτουργία στην Παναγία Σουμελά την Τρίτη.
Για το θέμα υπήρξε μέχρι τώρα μια περιπαικτική στάση της Τουρκίας, που στην αρχή είχε ενημερώσει το Φανάρι ότι δεν θα δοθεί άδεια για να τελεστεί η λειτουργία, αλλά μετά άλλαξε γνώμη και τους είπε ότι τελικά δίνεται η άδεια. «Μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχει περιέλθει στα χέρια μας γραπτή άδεια. Είναι μόνο προφορικά μηνύματα. Κατόπιν της λήψεως των οποίων βγάλαμε ως Πατριαρχείο πάλι μία ανακοίνωση και είπαμε ότι θα γίνει η λειτουργία και φέτος στην Παναγία Σουμελά» είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης.
Αλλά σ’ αυτό υπήρξαν αντιδράσεις στην Τουρκία, και ένας βουλευτής του Κόμματος «Νέας Ευημερίας» μίλησε για παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης με τη λειτουργία στη Σουμελά. Κι αυτό έγινε η αφορμή για να δώσει ο Βαρθολομαίος έναν πύρινο λόγο: «Αν υπάρχει παραβίαση της Λωζάννης, αυτή υπάρχει στην Ιμβρο και την Τένεδο, υπάρχει στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Η Λωζάννη λέει και άλλα πράγματα. Για την πατρίδα μου την Ιμβρο και ευρύτερα. Για τα καθ’ ημάς και το δικαίωμά μας για τη θεολογική εκπαίδευση. Η Χάλκη παραμένει κλειστή. Η Λωζάννη λέει πράγματα που τα στερούμεθα, δεν μας τα έδωσαν έως τώρα. Και έρχεται να μας πει ο κ. βουλευτής ότι εμείς παραβιάζουμε τη Συνθήκη».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος
Αντί, δηλαδή, να ακούσουμε από τον Ελληνα πρωθυπουργό έναν σαφή και ξεκάθαρο λόγο για τη διεθνή Συνθήκη που καθορίζει τα δίκαια της χώρας, τον ακούσαμε από τον Βαρθολομαίο. Προς το παρόν είναι αυτός που ανέλαβε τον ρόλο της λογικής, σε αντίθεση με την ακαταλαβίστικη τακτική του πρωθυπουργού.
Στα καλά του καθουμένου ο Μητσοτάκης ανακοίνωσε την αρχή διαπραγμάτευσης με την Τουρκία για τελική λύση στο Αιγαίο που θα συνεπάγεται «υποχωρήσεις από κάποιες θέσεις οι οποίες μπορούν να αποτελούν την αφετηρία μιας διαπραγμάτευσης». Εχοντας πει ότι γι’ αυτόν η εθνική κυριαρχία «είναι μια σχετική έννοια», ο πρωθυπουργός προχωράει σε μια διαδικασία όπου η Ελλάδα θα εκχωρήσει νομικά κατοχυρωμένα της δίκαια και κυριαρχία στην Τουρκία, που από την πλευρά της δεν εκχωρεί απολύτως κανένα δίκαιό της. Κι όλα αυτά μόνο και μόνο επειδή οι ΗΠΑ βιάζονται να κλείσουν εκκρεμότητες εν όψει θερμού πολέμου με τη Ρωσία.
Πράττει το νόμιμο
Αλλά η Συνθήκη της Λωζάννης, την οποία υπερασπίστηκε ο Βαρθολομαίος, είναι ο διεθνής νόμος που ορίζει την κυριαρχία και τα δικαιώματα της Ελλάδας. Και ο νόμος δεν πράττει το «σχετικό», ούτε το «γεωπολιτικό», όπως είπε ο Μητσοτάκης. Πράττει το νόμιμο. Αντίθετα, η Τουρκία είναι αυτή που παραβιάζει τη Συνθήκη της Λωζάννης, όπως ορθότατα είπε ο Πατριάρχης.
Ο Βαρθολομαίος είχε την υπευθυνότητα και τη γενναιότητα να μιλήσει γι’ αυτό, μάλιστα μέσα στην Τουρκία. Η ελληνική κυβέρνηση, ποτέ.
Ο Πατριάρχης αποκάλυψε και τις πιέσεις που ασκήθηκαν στην Τουρκάλα δημοσιογράφο Μελικέ Τσαπάν να ακυρωθεί η έκθεση για τα γεγονότα του 1964 στη γενέτειρά του, την Ιμβρο. Αντικείμενο της έκθεσης θα ήταν τα γεγονότα εκείνης της χρονιάς που προκάλεσαν το άδειασμα της Ιμβρου και της Τενέδου από το ομογενές στοιχείο: «Να πω ενδεικτικά ότι η Ιμβρος είχε 7.000-8.000 χριστιανούς και με τα γεγονότα του ’64 έμειναν 300. Και σήμερα με την αλλαγή προς το καλύτερο των συνθηκών, οι 300 έγιναν 600. Αλλά πού οι 7.000 και πού οι 600; Απαγόρευσαν στην κοπέλα αυτή, λοιπόν, να κάνει την έκθεση σε λίγες μέρες που θα γινόταν, διότι -λέει- δεν μπορούμε να μιλάμε για τα όσα συνέβησαν τη δεκαετία του ’60. Ας μη συνέβαιναν! Ας μη συνέβαιναν! Ντρεπόμαστε να αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα;»
Ο Πατριάρχης έχει όχι απλά ενεργητικό ρόλο, αλλά και καθήκον να μη σιωπά όταν πάνε να συμβούν μη αναστρέψιμες εθνικές απώλειες. Και το επιτελεί. Δεν είναι θέμα Εκκλησίας ή ιδεολογίας, είναι ζήτημα διεθνούς δικαίου και υπεράσπισης των κεκτημένων. Σε κάθε χώρα το εθνικό συμφέρον πηγάζει από την εθνική ταυτότητα. Πρέπει να γνωρίζουμε ποιοι είμαστε και τι δικαιούμαστε για να μπορέσουμε να μάθουμε ποια είναι τα συμφέροντά μας. Ο Βαρθολομαίος βοήθησε σε αυτό. Ο πρωθυπουργός, εν αντιθέσει, όχι.
Στο τέλος είπε ο Πατριάρχης: «Δεν μας αφήνουν να χαρούμε τη χαρά της λειτουργίας στη Σουμελά. Γιατί; Τόσο απλά πράγματα! Για λίγες ώρες θα πάμε να προσευχηθούμε κατά την πίστη μας, κατά τη θρησκεία μας και θα γυρίσουμε στα σπίτια μας. Ούτε μία μέρα. Λίγες ώρες…».
Βιογραφικό
Οικουμενικός Πατριάρχης
Γεννήθηκε το 1940 στους Αγίους Θεοδώρους Ιμβρου. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Δημήτριος Αρχοντώνης. Φοίτησε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών Ρώμης (Γρηγοριανό Πανεπιστήμιο), στο Οικουμενικό Ινστιτούτο του Bossey στην Ελβετία και το Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Μιλάει επτά γλώσσες. Χειροτονήθηκε διάκονος το 1961, πρεσβύτερος το 1969 και μητροπολίτης Φιλαδελφείας το 1973. Διετέλεσε διευθυντής του γραφείου του Οικουμενικού Πατριάρχη Δημητρίου. Στις 22 Οκτωβρίου 1991 εξελέγη παμψηφεί Οικουμενικός Πατριάρχης. Κατά τη διάρκεια της Πατριαρχίας του τελέστηκε για πρώτη φορά μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή λειτουργία στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά τον Δεκαπενταύγουστο του 2010.