Γράφει ο Γιώργος Βενετσάνος
Υπάρχουν μέρη στον τόπο μας με βαριά ιστορία, που όμως είτε δεν τα γνωρίζουμε, είτε τα προσπερνάμε αδιάφορα. Μια τέτοια περίπτωση είναι η αρχαία πόλη της Αιτωλίας Καλυδώνα, που βρίσκεται πλησίον της δυτικής όχθης του Εύηνου ποταμού και περίπου 11 χιλιόμετρα μακριά από τον Πατραϊκό κόλπο. Ήταν μία από τις σπουδαιότερες πόλεις της παράλιας ζώνης της Αιτωλίας, από τη στεριά έλεγχε τους σημαντικούς δρόμους από την Ήπειρο προς την Ναύπακτο, ενώ διέθετε αξιόλογο λιμάνι που ήταν κοντά στο σημερινό Κρυονέρι, που επόπτευε και έλεγχε το θαλάσσιο δρόμο που οδηγούσε στο Ιόνιο και την Αδριατική.
Σήμερα μπορούμε να επισκεφθούμε τα ερείπια της που σώζονται στους δύο χαμηλούς λόφους «Κούρταγα» κοντά στο σημερινό χωριό Ευηνοχώρι. Σημαντικό το ιερό της Καλυδώνας, το Λάφριον ή Λαφριαίον, ήταν το δευτερο σε θρησκευτική σημασία μετά από αυτό του κοινού των Αιτωλών στο Θέρμο. Τα πρώτα ίχνη λατρείας ανιχνεύονται στα γεωμετρικά χρόνια. Στην Αρχαϊκή εποχή το ιερό αναπτύσσεται και χτίζονται οι πρώτοι ναοί. Την Κλασική περίοδο συνεχίζεται η λατρεία της θεάς Άρτεμης και του Απόλλωνα. Το ναό της θεάς κοσμούσε το χρυσελεφάντινο άγαλμα της, φτιαγμένο από καλλιτέχνες της ευρύτερης περιοχής. Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει ανασκάψει κοντά στους ναούς, μία στοά, εξέδρες και βάθρα, μέρη από την ιερά οδό, καθώς και το Ηρώο της Καλυδώνας, που βρέθηκε σε ένα από τα νεκροταφεία της πόλης. Τα ελληνιστικά χρόνια η πόλη γνωρίζει μεγάλη άνθηση και τότε είναι που κατασκευάζεται ένα πολύ μεγάλο μέρος του τείχους της.
Στα νότια της πλαγιάς του ιερού βρίσκεται το θέατρο, του οποίου η ορχήστρα του είναι σχεδόν τετράγωνη, με (διαστάσεις 16 Χ 14 μ.). Η χωρητικότητα του θεάτρου υπολογίζεται πως ξεπερνούσε κατά πολύ τους 4000 θεατές, κάνοντας το μεγαλύτερο από αυτα των γειτονικών πόλεων της Πλευρώνας και Μακρύνειας. Όσο για την τετράγωνη κάτοψη της ορχήστρας, φαίνεται ότι το θέατρο στην προηιμότερη χρήση του προοριζόταν κατά πάσα πιθανότητα είτε ως βουλευτήριο ή για την τέλεση κάποιας μυστηριώδους λατρείας.
Η Καλυδώνα εκτός από σημαντική πόλη και ιερό προσκύνημα της αρχαιότητος έχει συνδεθεί με μυθολογικούς κύκλους, όπως είναι αυτός του Καλυδώνιου Κάπρου. ενω μεσω του μυθου, μαθαίνουμε ότι ο Ιδρυτής της πόλης, ήταν ο Καλυδών, γιος του Αιτωλού και της Προνόης και αδελφός του Πλευρών. Επίσης ο Όμηρος την αναφέρει ως «πετρήεσσα» στην Ιλιάδα και την έχει στον κατάλογο των πλοίων που πήραν μέρος στον τρωικό Πόλεμο. Στην διάρκεια των Πελοποννησιακών πολέμων η Καλυδών διατηρεί για αρκετό καιρό την αυτονομία της, το 390 π.χ όμως μπαίνει και αυτή στην ένωση των αχαϊκών πόλεων, στο τέλος όμως υποτάσσεται στους Αιτωλούς. Όταν ξεσπά ο πόλεμος μεταξύ Αιτωλών και Μακεδόνων η πόλη καταστρέφεται από τον Βασιλιά Φίλιππο τον Ε’. Ακολουθεί η ρωμαϊκή περίοδος και η ίδρυση της Νικόπολης. το τελειωτικό χτύπημα στην Καλυδώνα, έρχεται όταν ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αύγουστος, υποχρέωσε τους κατοίκους της Καλυδώνας να μετακομίσουν στην νέα πόλη. κάπως έτσι θλιβερά τελείωσε μια ελληνική πόλη.
Δυστυχώς όμως αυτή η θλιβερή ιστορία συνεχίζεται και σήμερα και ενώ είναι ένας χώρος με σημαντικά μνημεία και θα έπρεπε να αποδίδει, στο ταμείο αρχαιολογικών πόρων και στην τοπική κοινωνία, αυτό όχι μόνο δεν γίνεται, άλλα είναι ο χώρος πλήρως απαξιωμένος. Όπως βλέπετε στην πρώτη φώτο είναι το φυλάκιο χωρίς φύλακα, στην δεύτερη φώτο είναι το εισιτήριο εισόδου, που δεν πληρώνεται μια και δεν υπάρχει εισπράκτορας και στην τρίτη είναι τα φοβερά!!! μέτρα ασφάλειας ενός σημαντικού αρχαιολογικού χώρου. Μιλάμε μηδέν αξιοποίηση, μηδέν φύλαξη, και τα συγκεκριμένα μνημεία παραμένουν έρμαιο των ανεμών και του κάθε κακόβουλου και μετά έχουμε το θράσος να λεγόμαστε ΕΛΛΗΝΕΣ και εμείς και πολύ περισσότερο αυτοί που μας κυβερνάνε.