Το Βυζάντιο δεν αλώθηκε στις 29 Μαΐου του 1453…
(Και θα ήταν ωραίο να συνεχίζαμε και να λέγαμε, έστω ποιητικά, πως η Πόλη δεν αλώθηκε ποτέ! Η Πόλη ζει και βασιλεύει! Και όπως λέει και το τραγούδι “ανθεί και φέρει κι άλλο”. Αλλά το τελευταίο αφορά την Ρωμανία ολόκληρη. Δηλαδή την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, την αποκληθείσα μειωτικά και στενόκαρδα Βυζάντιο. Κατέληξε, όμως, να υμνείται στα πέρατα της οικουμένης, διά της γραφίδος του Αλεξανδρινού ποιητή, ως ο “ένδοξος μας Βυζαντινισμός”).
Αλλά δεν πρόκειται περί αυτού.
Στις 29 Μαΐου αλώθηκε η Βασιλεύουσα, η Πόλη των Πόλεων! Η κορωνίδα των Πόλεων, η του Μεγάλου Κωνσταντίνου Πόλη -του κτίτορά της-, η του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου Πόλη -του τελευταίου υπερασπιστή της.
Η άλωση, όμως, της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας είχε ξεκινήσει προ πολλού και είχε προχωρήσει σε έκταση.
Η Θεσσαλονίκη είχε καταληφθεί το 1430, 23 ολόκληρα χρόνια πριν!
Οπότε, ουσιαστικά, μέχρι την 29η Μαΐου του 1453, υπήρχε μια αυτοκρατορία εν αποσυνθέσει. Τι άλλο ήταν το τραβολόγημα των εκκλησιαστικών ανδρών στη Ρώμη, για την άρον άρον ένωση των Εκκλησιών; Προφανώς, αυτό ήταν το τελευταίο πολιτικό χαρτί των αυτοκρατόρων. Με πάντα, όμως, αβέβαιο το αποτέλεσμα όσον αφορά την συνδρομή της Δύσης, για την σωτηρία της Πόλης και της αυτοκρατορίας.
Η Κωνσταντινούπολη ήταν ο οφθαλμός της αυτοκρατορίας, όπως σχεδόν είναι και κάθε πρωτεύουσα. Μόνο που η Βασιλεύουσα δεν ήταν μόνον ένας γεωγραφικός και πολιτικός τόπος, αλλά ένας θρύλος, με την έννοια του συμβόλου. Η άλωση βεβαίως την αποθέωσε και φαίνεται πως δεν της στέρησε το μεγαλείο!
Κάθε άλλο! Η χιλιόχρονη επικράτηση της ως Βασιλεύουσα της Ρωμιοσύνης την προίκισε με βαριά κληρονομιά και παρακαταθήκη για να αντέξει εσαεί!
Το ξημέρωμα της 30ής Μαΐου του 1453 ο κόσμος ήταν εντελώς διαφορετικός από την προηγούμενη μέρα! Δεν ήταν μόνο το τέλος μιας χιλιετούς αυτοκρατορίας και ενός αντίστοιχου κόσμου! Μέσα στην ένδοξη σκευή του περιείχε επίσης και ολόκληρο τον αρχαίο ελληνικό και ελληνιστικό πολιτισμό, όπως και τον Ρωμαϊκό.
Σίγουρα, όμως, η άλωση επέφερε μια πλήρη και ολική άλεση των κόσμων και των πολιτισμών αυτών, όπως εκφραζόταν ως κρατική υπόσταση.
(Η Εκκλησία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο έμενε πλέον η κιβωτός της μακραίωνη αυτής παράδοσης και πολιτισμού).
Για τους ίδιους τους Ρωμιούς, τους τέως πολίτες της δικής τους αυτοκρατορίας οι οποίοι ήταν και οι αποκλειστικοί φορείς των πιο πάνω, έμοιαζε σαν να σταματούσε ο πολιτισμός και άρχιζε η επιβίωση. Γι αυτό είχαμε και τη φυγή των λογίων στη Δύση.
Τώρα άρχιζαν τα δύσκολα, αφού όλα είχαν αλλάξει και όλα θα άλλαζαν συνεχώς προς το χειρότερο. Οι κατακτητές δεν εξημερώθηκαν ποτέ. Σκεφτείτε πως τις γενοκτονίες των χριστιανών τις έκαναν στον 20ό αιώνα, λίγο πριν από την οριστική τους διάλυση ως αυτοκρατορία! Αλλά μήπως και το παιδομάζωμα δεν ήταν συνεχείς γενοκτονίες;
Ο Ρωμαίικος κόσμος μετά την άλωση, έπρεπε πλέον να ζήσει χωρίς τη θωριά του αυτοκράτορα και των θεσμών της αυτοκρατορίας.
Εν τούτοις, στα δύσκολα αυτά χρόνια, ο καθένας από τους Ρωμιούς φαίνεται πως φρόντιζε να διεσώζει μέσα του και από ένα κομμάτι από την πονεμένη και ευλογημένη Ρωμιοσύνη, και έτσι την έκαναν πάντα ακριβή και πολλά υποσχόμενη.
Οι ίδιοι κουβαλούσαν και την ευθύνη που τους αναλογούσε απέναντι στο παρελθόν που έλαβαν ως κληρονομιά και στο ελεύθερο μέλλον που ονειρεύονταν. Μια πιο εσωτερική, κρυμμένη, μυστική ή και απόκρυφο αυτοκρατορία που σιγόβραζε, και κάθε τόσο ξεσπούσε σε παρακινδυνευμένες στάσεις και επαναστάσεις, που δυστυχώς πνίγονταν στο αίμα. Κρατούσαν όμως ζωντανό τον πόθο της απελευθέρωσης ζωντανό.
Για να έλθει ο 19ος αιώνας, που η κρυμμένη, η μυστική, η εσωτερική αυτοκρατορία των κουρελήδων και άοπλων Ρωμιών ξεσηκωθεί και να δημιουργήσουν ξανά κράτος και να ξαναβρουν τη χαμένη τους αξιοπρέπεια!
Στέλιος Κούκος
pemptousia.gr