Kάποτε ήταν βίαιοι κυνηγοί. Σήμερα είναι πιστοί σύντροφοί μας, που μας ακολουθούν στις βόλτες μας και μας κοιτάζουν με αγάπη στα μάτια. Πώς έγινε αυτή η μετάλλαξη όμως; Πώς ο σκύλος έγινε ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου;
Οι ρίζες των αγαπημένων μας τετράποδων παραμένουν ακόμα θολές. Δείγματα DNA μαρτυρούν ότι τόσο ο σκύλος όσο και ο λύκος προέρχονται από έναν κοινό πρόγονο που έζησε χιλιάδες χρόνια πριν πάνω στη γη. Τα πρώτα του ίχνη ενός λυκοειδούς προγόνου τους εντοπίζονται 10-30 χιλιάδες χρόνια πριν, ο οποίος συν-εξελίχθηκε παράλληλα με τον άνθρωπο.
Δύο φίλοι από τα παλιά
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι σκύλοι μοιράζονται μια βαθιά βιολογική σχέση με τον άνθρωπο. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πρόγονοι των ανθρώπων και των σκύλων βοήθησαν ιστορικά ο ένας τον άλλο. Οι πρώτοι σκύλοι φαίνεται να ακολουθούσαν τους αρχαίους κυνηγούς, έχοντας την ελπίδα ότι θα φάνε μια μερίδα κι αυτοί από την λεία τους. Από την άλλη, αυτά τα τετράποδα πλάσματα που ακολουθούσαν τους ανθρώπους φάνηκαν πολύ χρήσιμα καθώς τους βοήθησαν να επιβιώσουν: αφενός σαν λαγωνικά που εντόπιζαν τη λεία που θα κυνηγούσαν τα αφεντικά τους, αφετέρου αναλαμβάνοντας τον ρόλο του φύλακα τους.
Κάπως έτσι λοιπόν, τα δύο είδη μοιράζονταν ένα εξελικτικό πλεονέκτημα με το να συμβιώνουν. Όταν, δε, ο άνθρωπος ασχολήθηκε την καλλιέργεια της γης, περίπου πριν 10.000 χρόνια, τα λυκοειδή τετράποδα έγιναν τα εξημερωμένα σκυλάκια που μας συντροφεύουν μέχρι και σήμερα.
Μιλώντας τη γλώσσα της αμοιβαίας αγάπης
Όπως πολλές έρευνες έχουν αποδείξει, η συνύπαρξη ανθρώπου και σκύλου έχει αναπτύξει έναν εξελιγμένο δεσμό επικοινωνία μεταξύ τους. Οι σκύλοι έχουν αυξημένη ικανότητα να διαβάζουν τα συναισθήματα των ανθρώπων.
Σε ένα πείραμα μάλιστα αποδείχτηκε το εξής: Οι άνθρωποι εκδηλώνουν τα συναισθήματα τους περισσότερο με τη δεξιά πλευρά του προσώπου τους. Όταν ερευνητές έφεραν πρόσωπο με πρόσωπο κάποιους ανθρώπους με τους αγαπημένους τετράποδους φίλους τους, ένα μηχάνημα που ανιχνεύει την κίνηση του ματιού, «είδε» ότι οι σκύλοι πάντα κοιτούσαν πρώτα τη δεξιά πλευρά των αφεντικών τους, ώστε να αποκρυπτογραφήσουν τι νιώθουν. Σημειώνεται ότι δεν συμβαίνει το ίδιο με το βλέμμα τους όταν κοιτάζουν άλλα ζώα η άψυχα αντικείμενα.
Σε ένα άλλο πείραμα, ζητήθηκε από ανθρώπους να κατηγοριοποιήσουν τα γαβγίσματα σκύλων και να τους αποδώσουν συναισθήματα. Οι επιστήμονες που έκαναν την έρευνα εντυπωσιάστηκαν όταν κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που συμμετείχαν στο πείραμα είχαν μία κοινή αντίληψη για το τι σήμαινε το κάθε είδος γαβγίσματος. Ακόμα πιο εντυπωσιακό ήταν, δε, το γεγονός ότι συνέκλιναν οι απόψεις τόσο αυτών που έχουν σκύλο όσο κι αυτών που δεν έχουν. Αυτό ήταν και η απόδειξη ότι η ικανότητα του ανθρώπου να καταλαβαίνει τον σκύλο είναι έμφυτη κι όχι επίκτητη.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ο πιο στενός συγγενής του σκύλου, ο γκρι λύκος, έχει μόνο ένα ουρλιαχτό σε αντίθεση με τον εξημερωμένο «ξάδελφο» του που ανέπτυξε πλήθος διαφορετικών γαβγισμάτων στην προσπάθεια του να επικοινωνήσει με τον άνθρωπο.
Ξυπνάς μέσα μου… την ωκυτοκίνη!
Όταν μια μητέρα θηλάζει, το σώμα της απελευθερώνει την ορμόνη ωκυτοκίνη στο αίμα της, δημιουργώντας το συναισθήματα της ευτυχίας και του δεσίματος με το μωρό της. Εξελικτικά, η ορμόνη αυτή φαίνεται να αναπτύχθηκε για να ανάπτυξη ο άνθρωπος το ένστικτο να φροντίζει τους απογόνους του.
Σε μια σουηδική μελέτη μετρήθηκαν τα επίπεδα της ωκυτοκίνης των ανθρώπων πριν και μετά το παιχνίδι με τα σκυλιά τους. Ποια ήταν τα αποτελέσματα; Τα επίπεδα της ωκυτοκίνης ανέβηκαν με τα σκυλιά, σχεδόν ακριβώς όσο κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι τόσο οι άνθρωποι όσο και οι σκύλοι, βλέπουν τα επίπεδα της ωκυτοκίνης τους να εκτοξεύονται μόνο και μόνο όταν κοιτάζονται στα μάτια.
Μια ρομαντική αγάπη
Και για όποιον ακόμα αναρωτιέται αν οι σκύλοι είναι αληθινοί φίλοι μας ή μας αγαπάνε γιατί τους ταΐζουμε, η επιστήμη του λέει να μην έχει καμία αμφιβολία. Ναι, ο σκύλος είναι ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου!
Σε μια έρευνα του 2015, παρουσιάστηκαν σε ένα δείγμα σκύλων διαφορετικές μυρωδιές: Αυτή του αφεντικού τους, αυτή ενός ανθρώπου που δεν γνωρίζουν, αυτή ενός γνωστού τους σκύλου κι αυτή ενός άγνωστου.
Σε ποια μυρωδιά αντέδρασε το νευρικό σύστημα που ενεργοποιεί το κέντρο της ρομαντικής αγάπης; Μα φυσικά σε αυτή του αφεντικού τους.
Έτσι οι σκύλοι και με επιστημονικές αποδείξεις, οι σκύλοι όχι μόνο αναγνωρίζουν τα αφεντικά τους… αλλά τα αγαπούν!