Ανυπολόγιστος αριθμός συντάξεων χηρείας, τέσσερα χρόνια μετά τη θέσπιση της αύξησής τους, εξακολουθούν να καταβάλλονται μειωμένες, καθώς η κυβέρνηση δεν έχει εφαρμόσει ακόμη τον νόμο που ψηφίστηκε τον Μάιο του 2019. Ακόμη μία φορά το υπουργείο Εργασίας και ο ΕΦΚΑ επιρρίπτουν -ανεπίσημα πάντα- την ευθύνη στην ανάδοχο εταιρία που έχει αναλάβει το σχετικό λογισμικό, ενώ την ίδια στιγμή κάνει τα πάντα για κρατήσει το θέμα κρυφό.
Η επαναφορά του ποσοστού των συντάξεων λόγω θανάτου από το 50% στο 70% αποτέλεσε ένα από τα επίδικα της προηγούμενης προεκλογικής περιόδου. Τελικά νομοθετήθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση και στη συνέχεια διαφημίστηκε από τη Ν.Δ. ως ένα πρόβλημα που η ίδια έλυσε, ωστόσο αυτό απέχει πολύ από την αλήθεια.
Με το άρθρο 12 του νόμου 4387 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, πέραν των ηλικιακών ορίων που πρώτη φορά τέθηκαν για τη λήψη της σύνταξης από τους επιζώντες συζύγους (αν είναι 55 ετών και άνω θα παίρνουν κανονικά τη σύνταξη χηρείας, αν είναι 52 έως 55 ετών, θα εισπράττουν τη σύνταξη για μία τριετία και θα επαναχορηγείται η σύνταξη στα 67 και αν είναι κάτω των 52 ετών, θα χορηγείται η σύνταξη μόνο για τρία έτη και μετά θα διακόπτεται οριστικά), μείωσε και το ποσοστό αναπλήρωσης από 70% της σύνταξης του θανόντος, που ήταν με την προηγούμενη νομοθεσία, σε 50%, και αν ο επιζών σύζυγος εργάζεται ή αυτοαπασχολείται, σε 25% μετά την τριετία.
Η απόφαση αυτή ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων και κινητοποιήσεις από το Σύλλογο Θανόντων «Αξία», τα μέλη του οποίου κυριολεκτικά κατασκήνωσαν έξω από το υπουργείο Εργασίας, στην οδό Σταδίου, ενώ έγινε και προεκλογική σημαία του Κυριάκου Μητσοτάκη, που υποσχόταν τότε κατάργηση του νόμου Κατρούγκαλου.
Τον Μάιο του 2019, ελάχιστες ημέρες πριν από τις ευρωεκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ νομοθέτησε την κατάργηση των σχετικών διατάξεων, καθώς με τον νόμο 4611/19 προβλέφθηκε ότι οι συντάξεις λόγω θανάτου (χηρείας) καταβάλλονται εφεξής στους χήρους – χήρες ανεξαρτήτως ηλικίας και μετά την παρέλευση τριετίας.
Η ρύθμιση αφορά και εκείνους για τους οποίους έχουν εκδοθεί συνταξιοδοτικές αποφάσεις κατ’ εφαρμογή του Ν. 4387/16.
Για να λάβει σύνταξη η χήρα (ή ο χήρος) πρέπει να έχει παρέλθει τριετία (αντί πενταετίας) από τη σύναψη του γάμου, ενώ το ποσοστό της σύνταξης επανέρχεται σε 70%, αντί του 50%. Επίσης, μετά την πάροδο τριετίας το ποσοστό συντάξεως για όσους εργάζονται ή αυτοαπασχολούνται είναι 50% για όσο διάστημα εργάζονται ή αυτοαπασχολούνται (διαμορφώνεται σε 70% με τη λήξη της εργασίας ή αυτοαπασχόλησης), ενώ για τους λαμβάνοντες σύνταξη είναι 50%.
Τέλος, το δικαίωμα των τέκνων να λάβουν σύνταξη λόγω θανάτου συνταξιούχου ή ασφαλισμένου έχει ως προϋπόθεση το να είναι άγαμα και μην να έχουν συμπληρώσει το 24ο έτος της ηλικίας τους, χωρίς να απαιτείται πλέον για τα πέρα του 18ου και μέχρι του 24ου έτους τους να φοιτούν σε ανώτερες ή ανώτατες σχολές.
Η αλλαγή σκυτάλης, οι τυμπανοκρουσίες και η πικρή πραγματικότητα με δύο παραδείγματα
Οι εκλογές του Ιουλίου του 2019 έφεραν αλλαγή σκυτάλης στη διακυβέρνηση της χώρας και μία από τις πρώτες πράξεις του τότε υπουργού Γιάννη Βρούτση ήταν η υπογραφή -με τυμπανοκρουσίες- της εφαρμοστικής εγκυκλίου. Με αυτήν δίνονταν οδηγίες στις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την ταχύτερη απονομή των νέων συντάξεων στους δικαιούχους βάσει του νόμου 4611/2019. Η εν λόγω ενέργεια διαφημίστηκε από το σύνολο των ΜΜΕ, τα οποία υπερθεμάτιζαν τη στάση της νέας κυβέρνησης προς τους συνταξιούχους, ενώ και το ίδιο το υπουργείο πανηγύριζε τη συγκεκριμένη αλλαγή και ενημέρωνε ότι το σύνολο των συνταξιούχων πληρώνεται νέες συντάξεις και αναδρομικά.
Σχεδόν τρία χρόνια μετά, όμως, η πραγματική κατάσταση την οποία αντιμετωπίζουν οι συνταξιούχοι είναι διαφορετική, καθώς μεγάλο μέρος των συνταξιούχων χηρείας συνεχίζουν να λαμβάνουν το πετσοκομμένο 50%, αντί του ορθού 70% που προβλέπει ο νόμος.
Οπως καταγγέλλει ο δικηγόρος-εργατολόγος Γιώργος Γκίκας: «Οσοι κάθε μέρα βρισκόμαστε στις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ αντικρίζουμε μια διαφορετική, αλγεινή κατάσταση, καθώς η ενημέρωση που λαμβάνουμε είναι ότι ο ανάδοχος στον οποίο έχει παραχωρηθεί το έργο δεν έχει τελειοποιήσει το λογισμικό, κάνοντας την αλλαγή των ποσοστών αδύνατη».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συνταξιούχος χηρείας Δ.Χ., η οποία λαμβάνει σύνταξη χηρείας από τον αποθανόντα σύζυγό της (συνταξιούχου τ. ΟΑΕΕ) από 01/05/2017 σε ποσοστό 50% και ενώ έχουν υποβληθεί σειρά αιτήσεων τόσο στον e-ΕΦΚΑ, στη Διεύθυνση Πληρωμών και Μεταβολών όσο και στο τοπικό υποκατάστημα. Οπως σημειώνει ο κ. Γκίκας: «Εχουμε στείλει σωρεία ηλεκτρονικών μηνυμάτων στα γραφεία υπουργού και υφυπουργού. Η επίσημη ενημέρωση της υπηρεσίας είναι το “πρόβλημα στο λογισμικό’’ της αναδόχου εταιρίας, που αφήνει τον τελικό υπολογισμό της σύνταξης και την καταβολή των αναδρομικών ποσών στις καλένδες».
Αντίστοιχη περίπτωση αποτελεί και η συνταξιούχος χηρείας Α. Γ., η οποία κατέστη συνταξιούχος από 01/7/2017 και από το 2019 ακόμα περιμένει τη μετατροπή του ποσοστού από 50% σε 70%, με ανάλογες δικαιολογίες.
«Δεν ευθυνόμαστε εμείς για τον εμπαιγμό»
Ο όλος χειρισμός από πλευράς Πολιτείας είναι ηθικά, πολιτικά και νομικά απαράδεκτος. Ο ΕΦΚΑ για όλη αυτή την κατάσταση κατηγορεί έναν ιδιώτη ανάδοχο, αφήνοντας εκτεθειμένους τους υπαλλήλους του να δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα, τους ίδιους υπαλλήλους τους οποίους ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης δεν χάνει ευκαιρία να κατακεραυνώνει.
Οπως τονίζει ο κ. Γκίκας: «Την απόλυτη ευθύνη, βάσει και του ίδιου του Συντάγματος, φέρει το κράτος. Αυτή η κατάσταση αντίκειται στις αρχές της καλής πίστης, της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, ενώ θίγει βάναυσα τα δικαιώματα των συνταξιούχων. Είναι ανεπίτρεπτο να χάνουν τα χρήματά τους εξαιτίας αδράνειας της διοίκησης».