Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος εναντίον του οποίου έχει εκδοθεί διεθνές ένταλμα σύλληψης με την κατηγορία ότι είναι υπεύθυνος για τη διάπραξη εγκλήματος πολέμου για την απέλαση εκατοντάδων ουκρανών παιδιών, τουλάχιστον και ενδεχομένως περισσότερων, στη Ρωσία.
Η Ρωσία δεν είναι μέρος του διεθνούς δικαστηρίου, και το δεύτερο είναι ότι πολλές χώρες στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική αρνούνται να συνεργαστούν με τις αποφάσεις του δικαστηρίου επειδή τις θεωρούν πολιτικοποιημένες και ορισμένες χώρες, ακόμη και στην Ευρώπη, θεώρησαν την απόφαση του δικαστηρίου ως αιτία έντασης και παράτασης του πολέμου και όχι συμβολή στην εκτόνωση της έντασης και στην επίτευξη ειρηνικής λύσης της σύγκρουσης.
Μέσα από την ακόλουθη έρευνα, θα προσπαθήσουμε να αναθεωρήσουμε τις απόψεις όλων των μερών και τις ευκαιρίες για την εφαρμογή της απόφασης του δικαστηρίου.
Αμερικανός αναλυτής Μάρτι Φλαξ: Το ένταλμα σύλληψης του Πούτιν θέτει την Αμερική σε μεγάλο δίλημμα
Πριν από λίγες μέρες, μετά από αίτημα του προϊσταμένου του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, Καρίμ Χαν, οι δικαστές του δικαστηρίου εξέδωσαν ένταλμα σύλληψης κατά του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και της Ρωσίδας Επιτρόπου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Μαρία Λβόβα Μπέλοβα.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που το δικαστήριο άσκησε δίωξη σε αρχηγό κράτους, αλλά ο Πρόεδρος Πούτιν είναι η πιο εξέχουσα προσωπικότητα εναντίον του οποίου το δικαστήριο εκδίδει ένταλμα σύλληψης, κατά τη διάρκεια της 22χρονης ιστορίας του.
Υπάρχουν τρία ερωτήματα
Ο διευθυντής της Πρωτοβουλίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών στην Ουάσιγκτον, Μάρτι Φλαξ, αναφέρει σε ανάλυση που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του κέντρου ότι η υπόθεση Πούτιν θα είναι μια από τις πιο περίπλοκες υποθέσεις ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Εγείρει επίσης τρία ζωτικής σημασίας ερωτήματα, ρίχνοντας φως στο πώς εκδόθηκε το ένταλμα σύλληψης, πώς αντιμετωπίστηκε η υπόθεση και τι σημαίνει οι προσπάθειες να λογοδοτήσουν οι Ρώσοι ηγέτες για τις ενέργειές τους στην Ουκρανία.
Ο Φλάχ ξεκινά τις ερωτήσεις του ρωτώντας για το πώς το δικαστήριο απέκτησε δικαιοδοσία να διερευνήσει τον Πούτιν, για να απαντήσει ότι η Ουκρανία και η Ρωσία δεν είναι μέλη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, ένα μέλος που δίνει στο δικαστήριο αυτόματη δικαιοδοσία να ερευνήσει τις ενέργειες της Ρωσίας κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά η Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή στη χερσόνησο της Κριμαίας το 2015, το δικαστήριο είχε δικαιοδοσία να διερευνήσει εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν από ρωσικές δυνάμεις σε ουκρανικό έδαφος, και ως εκ τούτου, αφού 39 κράτη μέλη ζήτησαν από το δικαστήριο να διερευνήσει εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν από τις ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία, ο Γενικός Εισαγγελέας, Καρίμ Χαν, κατάφερε η έρευνα ξεκίνησε μέσα σε εβδομάδες από την έναρξη του πολέμου στα τέλη Φεβρουαρίου 2022.
Τον περασμένο χρόνο, ο Χαν συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη ερευνητική ομάδα στην ιστορία του δικαστηρίου, με ανακριτές να σταθμεύουν μόνιμα στην Ουκρανία. Ο ίδιος ο Χαν επισκέφτηκε την Ουκρανία αρκετές φορές.
Οι Κατηγορίες
Το δεύτερο ερώτημα που προσπαθεί να απαντήσει ο Φλαξ σχετίζεται με τις κατηγορίες εναντίον του Πούτιν και τους λόγους τους.
Λέει ότι ο Πούτιν και η Λβόβα Μπέλοβα κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου βάσει του Καταστατικού της Ρώμης για την ίδρυση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, επειδή επέβλεψαν τη βίαιη μεταφορά ορισμένων ουκρανών παιδιών από ρωσικά κατεχόμενα εδάφη στην ανατολική Ουκρανία στη Ρωσία.
Η μεταφορά ή η απέλαση του πληθυσμού από τα κατεχόμενα χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε διεθνούς ένοπλης σύγκρουσης προκειμένου να αποδυναμωθεί η εσωτερική αντίσταση και να διευκολυνθεί ο έλεγχος στα κατεχόμενα και η πράξη αυτή θεωρείται έγκλημα πολέμου σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Η κλίμακα και οι στόχοι της απέλασης θα μπορούσαν να τη μετατρέψουν από έγκλημα πολέμου σε έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και έγκλημα γενοκτονίας, μια κατηγορία που δεν έχει ακόμη απαγγελθεί εναντίον του Πούτιν.
Αν και έχουν εμφανιστεί αναφορές για αναγκαστικές μεταφορές πληθυσμών από ρωσικά κατεχόμενες περιοχές στην ανατολική Ουκρανία από την αρχή του πολέμου, τους τελευταίους μήνες έχουν προκύψει λεπτομερείς πληροφορίες για την πλήρη έκταση αυτών των επιχειρήσεων και ποιες ομάδες πληθυσμού πλήττονται περισσότερο από αυτές.
Τον περασμένο Νοέμβριο, το Associated Press δημοσίευσε μια έρευνα που αποκάλυψε πολλές τρομακτικές ιστορίες οικογενειών που επλήγησαν από την απέλαση, ενώ η Αμερικανική Σχολή Δημόσιας Υγείας του Γέιλ δημοσίευσε στις 14 Φεβρουαρίου μια έκθεση που παρουσίαζε τεκμηριωμένα στοιχεία για τη μεταφορά τουλάχιστον 6.000 ασυνόδευτων παιδιών στη Ρωσία από το αρχή του πολέμου, όπου το επίκεντρο είναι τα παιδιά που είναι ορφανά ή χωρισμένα από τους γονείς τους, γεγονός που κάνει αυτό το πρόγραμμα πραγματικά τρομακτικό, και αυτό έκανε τη δίωξη στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να ξεκινήσει με αυτές τις κατηγορίες.
Προσωπική Ευθύνη
Επίσης, μεταξύ των λόγων για την έναρξη αυτής της κατηγορίας για τη δίωξη του Πούτιν είναι ότι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο στοχεύει κυρίως ανώτερους αξιωματούχους που εμπλέκονται στα σοβαρότερα διεθνή εγκλήματα.
Ταυτόχρονα, τα πρότυπα προσωπικής ποινικής ευθύνης για τους κατηγορούμενους είναι εξαιρετικά υψηλά.
Επομένως, η εισαγγελία πρέπει να αποδείξει την προσωπική εμπλοκή του αξιωματούχου στη διάπραξη του εν λόγω εγκλήματος, όπως εάν το διέπραξε ο ίδιος, το διέταξε, το χρησιμοποίησε ή σκόπιμα αγνόησε τη διάπραξη των άμεσων υφισταμένων του. Αν και μπορεί να φαίνεται ότι ο Πούτιν είναι αυτός που εκδίδει τις εντολές για εγκλήματα πολέμου που διαπράττονται στην Ουκρανία, η εισαγγελία πρέπει να συνδέσει τα διάφορα πράγματα και να τα βάλει μαζί ενώπιον του δικαστηρίου, επιτρέποντας την άμεση σύνδεση μεταξύ του Πούτιν και αυτών των εγκλημάτων, για να καταδικαστεί.
Θα απαγγελθούν και άλλες κατηγορίες;
Όσο για το τρίτο και τελευταίο ερώτημα, ο Φλάξ λέει ότι αυτή η υπόθεση είναι μόνο η αρχή και το ΔΠΔ θα ασκήσει περισσότερες κατηγορίες τόσο για ανώτερους Ρώσους πολιτικούς όσο και για στρατιωτικούς αξιωματούχους, και ίσως πάλι τον ίδιο τον Πούτιν.
Δημοσιεύματα αναφέρουν ότι ο Γενικός Εισαγγελέας Χαν εργάζεται επί του παρόντος σε μια έρευνα σχετικά με τη στόχευση της Ρωσίας σε υποδομές, συμπεριλαμβανομένων σταθμών παραγωγής ενέργειας, στην Ουκρανία.
Εν τω μεταξύ, ο δημόσιος εισαγγελέας της Ουκρανίας έχει εντοπίσει περισσότερα από 65.000 εγκλήματα πολέμου που λέει ότι διαπράχθηκαν από ρωσικές δυνάμεις.
Πολύ λίγες από αυτές τις κατηγορίες θα φτάσουν στο ποινικό δικαστήριο, ενώ τα ουκρανικά και ευρωπαϊκά δικαστήρια θα ακούσουν εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, από αυτές τα επόμενα χρόνια.
Μόλις τώρα αρχίζει
Αυτή είναι μόνο η αρχή της εν εξελίξει υπόθεσης εναντίον του Πούτιν, και μπορεί να παραμείνει έτσι για κάποιο χρονικό διάστημα.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δεν διώκει κανέναν ερήμην, επομένως χρειάζεται την παράδοση του Πούτιν σε αυτό ή τη σύλληψή του από οποιαδήποτε κυβέρνηση συνεργάζεται με το δικαστήριο , προκειμένου να αρχίσει η εξέταση της υπόθεσης.
Το δικαστήριο δεν διαθέτει αστυνομία ή δεν είναι δύναμη επιβολής του νόμου, αλλά βασίζεται στις τοπικές αρχές των κρατών μελών για την εφαρμογή των αποφάσεών του.
Φυσικά, τα κράτη μέλη του δικαστηρίου θα αντιμετωπίσουν νομικές και πολιτικές πιέσεις για να συλλάβουν τον Πούτιν εάν επισκεφθεί μια από αυτές τις χώρες, αν και το αρχείο των συναλλαγών του κόσμου με τις αποφάσεις του διεθνούς δικαστηρίου, συμπεριλαμβανομένης της απόφασης για τη σύλληψη του πρώην προέδρου του Σουδάν Ομάρ αλ Μπασίρ το 2009, δεν υποδεικνύει τη δυνατότητα μιας τέτοιας συνεργασίας. Ειδικά από τη στιγμή που ο Πούτιν, φυσικά, δεν θα εξετάσει το ενδεχόμενο να επισκεφθεί τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους στην Ευρώπη και την Ασία, χώρες που μπορεί να είναι πιο πρόθυμες να εφαρμόσουν το ένταλμα σύλληψης.
Αύξηση της πίεσης
Ίσως ένα από τα πιο σημαντικά αποτελέσματα του εντάλματος σύλληψης του Προέδρου Πούτιν είναι η αύξηση της πίεσης στις Ηνωμένες Πολιτείες να καθορίσουν τη βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Ένα ζητούμενο είναι η κατάργηση του νόμου που ψηφίστηκε από το από Κογκρέσο που επιτρέπει τη χρήση στρατιωτικής βίας για απελευθέρωση οποιονδήποτε Αμερικανού πολίτη που συνελήφθη από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, αλλά η σύγκρουση στην Ουκρανία φαίνεται να αλλάζει τη στάση απέναντι στο Διεθνές Δικαστήριο εντός του αμερικανικού Κογκρέσου.
Στα τέλη του 2022, το Κογκρέσο χαλάρωσε τους νόμους που περιορίζουν τη συνεργασία των ΗΠΑ με το δικαστήριο στην περίπτωση της Ουκρανίας και τόσο οι Ρεπουμπλικάνοι όσο και οι Δημοκρατικοί ανακοίνωσαν την υποστήριξή τους στις έρευνες του δικαστηρίου για εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία.
Η ειρωνεία είναι ότι η κυβέρνηση του Προέδρου Μπάιντεν είναι αυτή που εμποδίζει τη συνεργασία, επειδή το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ αρνείται να μοιραστεί πληροφορίες πληροφοριών για ρωσικά εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία, από φόβο ότι θα αποτελέσει προηγούμενο για μελλοντικές υποθέσεις εναντίον πολιτών των ΗΠΑ.
Και όταν υπουργοί δικαιοσύνης από διάφορες χώρες του κόσμου συναντηθούν στο Λονδίνο αυτή την εβδομάδα για να ανακοινώσουν την υποστήριξη στις έρευνες του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στην Ουκρανία, θα αυξηθεί η πίεση στις Ηνωμένες Πολιτείες να λάβουν τελική απόφαση για αυτό το θέμα, πράγμα που σημαίνει ότι το ένταλμα σύλληψης του Πούτιν έχει έθεσε τις Ηνωμένες Πολιτείες σε μεγάλο δίλημμα.
Emarat Al Youm, DPA Washington,
—
© Βαλκανικό Περισκόπιο –Γιῶργος Ἐχέδωρος