Ο υπουργός Υγείας της Πολωνίας Άνταμ Νιεντζιέλσκι κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σήμερα, να εξηγήσει γιατί σύνηψε ένα μεγάλο συμβόλαιο εμβολίου για τον κορωνοϊό, ενώ συνεχίζουν οι πληρωμές για εκατομμύρια αχρησιμοποίητες δόσεις.
Ο Νιεντζιέλσκι απάντησε σε ερώτηση του Politico σχετικά με την προσωπική εμπλοκή της προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην εξασφάλιση του μεγαλύτερου συμβολαίου εμβολίων στην Ευρώπη, για έως και 1,8 δισεκατομμύρια δόσεις του εμβολίου BioNTech/Pfizer. Ο ακριβής ρόλος της κορυφαίας αξιωματούχου της ΕΕ στις διαπραγματεύσεις ήταν ένα αναπάντητο ερώτημα από τη στιγμή που οι New York Times ανέφεραν ότι αντάλλαξε προσωπικά μηνύματα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, ενόψει της συμφωνίας.
Ο υπουργός της Πολωνίας μάλιστα χαρακτήρισε «επόμενο ερωτηματικό» το θέμα του τρόπου διεξαγωγής των διαπραγματεύσεων. «Οι άνθρωποι κάνουν ερωτήσεις και στην Πολωνία. Πώς είναι δυνατόν ο αριθμός των δόσεων να είναι τόσο υψηλός;… Θέλουμε μια ευθεία εξήγηση», είπε ο Νιεντζιέλσκι, μιλώντας σε δημοσιογράφους μετά τη συνάντηση υπουργών υγείας στις Βρυξέλλες.
Ο υπουργός Υγείας της Βουλγαρίας, Assen Medjidiev, ζήτησε επίσης περισσότερη διαφάνεια και αναφέρθηκε στις προσπάθειες των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας καθώς και του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή προκειμένου να ρίξουν φως στις διαπραγματεύσεις.
Στοιχεία από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων δείχνουν ότι οι εμβολιασμοί έχουν σχεδόν σταματήσει στην Ευρώπη, καθώς η απειλή του κορωνοϊού έχει υποχωρήσει. Μόνο στο 1,7% του ενήλικου πληθυσμού της ΕΕ έχει χορηγηθεί η τρίτη αναμνηστική δόση, με αυτόν τον αριθμό να αυξάνεται μετά βίας από την αρχή του έτους.
Όμως, λόγω των δεσμευτικών συμβάσεων που υπογράφηκαν στο αποκορύφωμα της πανδημίας – την οποία υπέγραψαν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ – οι κυβερνήσεις υποχρεούνται να αγοράζουν τακτικά βολές. Μακράν η μεγαλύτερη πηγή εμβολίων είναι η τεράστια τρίτη συμφωνία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την BioNTech/Pfizer. Ένας εκπρόσωπος της Pfizer είπε ότι 450 εκατομμύρια δόσεις έχουν προγραμματιστεί για παράδοση φέτος, αξίας περίπου 8,8 δισεκατομμυρίων ευρώ με βάση την τιμή των 19,50 ευρώ ανά δόση, όπως αναφέρουν οι Financial Times.
Το περίεργο της υπερπροσφοράς εμβολίων έγινε για πρώτη φορά θέμα πριν από σχεδόν ένα χρόνο, όταν η Πολωνία δήλωσε ότι θα σταματήσει μονομερώς να δέχεται δόσεις και έκτοτε σταμάτησε να πληρώνει για παραδόσεις.
Έτσι, σχηματίστηκε ένας συνασπισμός χωρών της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης για να πιέσει για μια νέα συμφωνία, υποστηρίζοντας ότι η πανδημία έχει εισέλθει σε ένα νέο στάδιο όπου απαιτείται λιγότερα εμβόλια και ο πόλεμος της Ουκρανίας ήδη επιβαρύνει τα δημοσιονομικά των χωρών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για να προσπαθήσει να προσαρμόσει τους όρους της σύμβασης.
Αναφερόμενη σε μια κατ’ αρχήν συμφωνία που πρέπει τώρα να υπογραφεί από τα κράτη μέλη, η Επίτροπος Υγείας Στέλλα Κυριακίδη ανέφερε ότι οι διαπραγματευτές «πέτυχαν σημαντική μείωση των δόσεων, παράταση της σύμβασής μας πολύ πέρα από το 2023 και ασφάλεια εφοδιασμού σε περίπτωση που χρειαστούν περισσότερες δόσεις».
Η Πολωνία, η Βουλγαρία, η Λιθουανία και η Ουγγαρία δεν αγοράζουν. Σε κοινή τους δήλωση γράφουν ότι «οι προτάσεις αυτές δεν παρουσιάζουν μια τελική και δίκαιη λύση στα προβλήματα του πλεονάσματος εμβολίου για τον COVID-19». Αντίθετα, ζητούν μια «νέα, δικαιότερη συμφωνία» με τον κατασκευαστή του εμβολίου, καθώς και σημαντική μείωση του αριθμού των δόσεων.
Δεν είναι σαφές πόσα εμβόλια χρειάστηκε να πεταχτούν μέχρι στιγμής σε ολόκληρη την ΕΕ. Μια αναφορά του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα BR24 από τον Ιανουάριο έκανε λόγο για 36,6 εκατομμύρια δόσεις μόνο στη Γερμανία. Ο υπουργός Υγείας της Αυστρίας είπε ότι 17,5 εκατομμύρια δόσεις είναι αχρησιμοποίητες στη χώρα και «διαθέσιμες για εμβολιασμό».
Στην Ελλάδα πάντως σιγήν ιχθύος για το θέμα τηρεί τόσο ο αρμόδιος υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης, όσο φυσικά και ο ίδιος ο πρωθυπουργός.