Απόδειξη της αναίσχυντης αδιαφορίας για την ασφάλεια των επιβατών στους ελληνικούς σιδηροδρόμους είναι τα ευρήματα που παρουσιάζει η επίσημη έκθεση της Ευρωπαϊκής Αρχής Σιδηροδρόμων (ERA), με τίτλο «Σιδηροδρομική ασφάλεια και διαλειτουργικότητα στην Ευρωπαϊκή Ενωση».
- Της Εμμανουέλας Τσουδερού
Η συγκεκριμένη έκθεση δημοσιεύτηκε το 2022 και απεικονίζει την Ελλάδα να βρίσκεται στον πάτο της Ευρώπης. Τα συμπεράσματα βγήκαν έπειτα από αξιολόγηση δεδομένων της περιόδου 2020-2022 για 25 κράτη-μέλη.
Το εντυπωσιακό είναι πως σε ορισμένες περιπτώσεις η Ελλάδα δεν συμπεριλαμβάνεται καν στα απεικονιστικά γραφήματα που παρουσιάζουν την πρόοδο της κάθε χώρας για την ασφάλεια στα σιδηροδρομικά δίκτυα. Αυτό, σύμφωνα με την έκθεση, συμβαίνει για δύο λόγους: Είτε γιατί οι συντάκτες της έκθεσης δεν μπόρεσαν να βρουν τα ανάλογα δεδομένα (γιατί, άραγε;) είτε γιατί η χώρα δεν εφαρμόζει καν το μέτρο που αξιολογείται στον πίνακα, και συνεπώς η επίδοσή της είναι ανύπαρκτη.
Μάλιστα, στην εισαγωγή της έκθεσης της ERA σημειώνεται πως «στον τομέα της ασφάλειας, οι εθνικοί φορείς έχουν νομική υποχρέωση να δίνουν αναφορά στην ERA, σε σχέση με πληροφορίες που θα συνεισφέρουν στην αξιολόγηση των εξελίξεων στην ασφάλεια των σιδηροδρόμων στην Ευρωπαϊκή Ενωση». Γιατί, λοιπόν, η ERA δεν μπόρεσε να βρει δεδομένα σχετικά με την επίδοση της Ελλάδας, από τη στιγμή που οι εθνικοί φορείς της κάθε χώρας είναι υποχρεωμένοι εκ του νόμου να τα παραχωρούν στην Ευρώπη; Οπως αποδείχθηκε με τον πλέον τραγικό τρόπο μετά το πολύνεκρο δυστύχημα στα Τέμπη, γιατί τα συστήματα ασφαλείας δεν λειτουργούσαν στην Ελλάδα και προφανώς δεν είχαμε να στείλουμε κανένα απολύτως στοιχείο.
Οι περιπτώσεις, λοιπόν, στις οποίες η Ελλάδα απουσιάζει από τη λίστα των κρατών-μελών, είτε γιατί δεν εφαρμόζει το συγκεκριμένο σύστημα είτε γιατί δεν στείλαμε δεδομένα -τουλάχιστον επαρκή- στην ERA, είναι:
- Πίνακας Β-16: αξιολογείται το μήκος των σιδηροδρομικών γραμμών (σε χιλιόμετρα) που καλύπτεται από το σύστημα ECTS μέχρι και τα τέλη του 2021. Η Ελλάδα δεν απεικονίζεται στο σχετικό γράφημα. Η χώρα που έχει το μεγαλύτερο μέρος του σιδηροδρομικού της δικτύου εξοπλισμένο με το σύστημα ETCS είναι η Ισπανία και ακολουθεί το Βέλγιο.
- Πίνακας Β-22: αξιολογείται ο αριθμός των οχημάτων σε λειτουργία που είναι εξοπλισμένα με σύστημα ERTMS OBU (σ.σ.: on- board Unit, δηλαδή στους συρμούς) μέχρι και το τέλος του 2020. Η Ελλάδα δεν απεικονίζεται. Οι χώρες που σημειώνουν τα μεγαλύτερα νούμερα είναι η Ελβετία, η Γερμανία και το Βέλγιο. Ακολουθούν ακόμα 13 χώρες.
- Πίνακας Α-34: αξιολογείται το ποσοστό των συρμών, ανά χώρα, που είναι εξοπλισμένο με TPS (Train Protection System, του οποίου μέρος είναι και το σύστημα ERTMS) μέχρι και τον Νοέμβριο 2020. Η Ελλάδα απεικονίζεται με δείκτη 0% αυτή τη φορά, ενώ στην ίδια θέση βρίσκεται μόνο η Σλοβενία. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί πως στην έκθεση αναφέρεται ότι «η Γερμανία, η Ισπανία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία και η Ρουμανία δήλωσαν πως πάνω από το 90% του δικτύου τους είναι εξοπλισμένο με TPS, το οποίο διασφαλίζει την προστασία του τρένου μέσω συστήματος προειδοποίησης, αυτόματης ακινητοποίησης και επίβλεψης ταχύτητας».
Περιπτώσεις στις οποίες η Ελλάδα «λάμπει» με αρνητικές πρωτιές:
- Πίνακας Α-39: αξιολογείται ο αριθμός πιστοποιητικών ασφαλείας και SSCs (Single Safety Certificates) τα οποία ήταν έγκυρα μέχρι και τα τέλη του 2021 για κάθε τύπο δρομολογίου (π.χ., εμπορικό, επιβατικό κ.ο.κ.) ανά χώρα. Η Ελλάδα απεικονίζεται δεύτερη από το τέλος, μετά το Λουξεμβούργο.
- Πίνακας Α-40: αξιολογείται ο αριθμός πιστοποιήσεων ECM (σ.σ.: πιστοποιητικά που έχουν να κάνουν με τη συντήρηση των σιδηροδρόμων), ανά χώρα, τα οποία ήταν έγκυρα μέχρι και τα τέλη του 2021. Η Ελλάδα απεικονίζεται δεύτερη από το τέλος, μετά τη Λιθουανία.
Αξίζει να συμπληρώσουμε εδώ πως, σύμφωνα με τον ιστότοπο της ERA, η Ελλάδα έχει λάβει από τον Οκτώβριο του 2018 έως τον Φεβρουάριο του 2023μόνο τρεις πιστοποιήσεις (!) για τη συντήρηση των υποδομών των σιδηροδρόμων, που προφανώς είναι μηδαμινές, εφόσον βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις. Η τελευταία πιστοποίηση δόθηκε στον Οργανισμό Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ) την 1η Φεβρουαρίου του 2023.
- Πίνακας Β-20: αξιολογούνται οι εθνικοί κανόνες της κάθε χώρας-μέλους σχετικά με τις άδειες οχημάτων μέχρι και τον Νοέμβριο του 2021. Η Ελλάδα απεικονίζεται στην τελευταία θέση μαζί με την Κροατία και τη Φινλανδία. Δεύτερη από το τέλος είναι η Σλοβακία.
Όλα τα ευρήματα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων (ERA) μέσα από την έκθεση του 2022 έρχονται να διαψεύσουν εκκωφαντικά τον υπουργό Γιώργο Γεραπετρίτη, ο οποίος δήλωσε την περασμένη Τετάρτη πως τα συστήματα ERTMS εφαρμόζονται σε πολύ λίγες χώρες της Ευρώπης. «Μόνο τρεις χώρες έχουν» είπε συγκεκριμένα.
Στην έκθεση παρουσιάζεται με σαφήνεια πως το σύστημα ERTMS on board unit, δηλαδή το τμήμα του συστήματος που εγκαθίσταται στους στόλους των τρένων, υπάρχει συνολικά σε 16 κράτη-μέλη κι όχι σε τρία. Η Ελβετία, η Γερμανία και το Βέλγιο, που σημειώνουν τα μεγαλύτερα νούμερα σε εξοπλισμένα οχήματα (σύμφωνα πάντα με τα γραφήματα της έκθεσης), δεν είναι οι μοναδικές χώρες που εφαρμόζουν το ERTMS, όπως θέλει να ισχυρίζεται, για ευνόητους λόγους, ο κ. Γεραπετρίτης.
Αντιθέτως, στη λίστα εμφανίζονται και οι χώρες Ελβετία, Βέλγιο, Γερμανία, Ισπανία, Αυστρία, Πολωνία, Σουηδία, Λουξεμβούργο, Δανία, Ιταλία, Τσεχία, Σλοβακία, Κροατία, Φινλανδία και Σλοβενία, οι οποίες εφαρμόζουν το σύστημα σε διαφορετικό ποσοστό η καθεμία. Αυτό σε σχέση με τους συρμούς.
Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του συστήματος ERTMS στις γραμμές των τρένων, το γνωστό σύστημα ETCS, το οποίο, σύμφωνα με την έκθεση, στην Ελλάδα είτε δεν λειτουργεί καν (!) είτε δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα για να μετρηθεί, εφαρμόζεται σε 16 χώρες. Η Ελλάδα δεν είναι ανάμεσά τους…
Θεωρούμε ότι ο νέος υπουργός Μεταφορών και Υποδομών κ. Γεραπετρίτης, που -όπως δήλωσε- ξενυχτάει τα βράδια διαβάζοντας για να ενημερωθεί για τα καινούργια του καθήκοντα, θα μελετήσει και τη συγκεκριμένη έκθεση για να καταλάβει σε ποια ακριβώς θέση κατατάσσεται η Ελλάδα μεταξύ της Ευρώπης. Η έκθεση σίγουρα θα τον κατατοπίσει για την πρόοδο που έχουν κάνει όχι τρία, αλλά τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη.