Το 1957 έπεσε μαχόμενος ο ήρωας αγωνιστής της ΕΟΚΑ Μάρκος Δράκος. Γεννημένος στις 24 Σεπτεμβρίου του 1932 στη Λευκωσία, ο Μάρκος Κυριάκου Δράκος πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο χωριό Λεύκα της Λευκωσίας, που βρίσκεται σήμερα υπό τουρκική κατοχή.
Απόφοιτος με άριστα από τη Σχολή Σαμουήλ το 1949, ο Μάρκος Δράκος δούλεψε σε ένα φαρμακείο, σε μια καντίνα και σε διάφορες άλλες δουλειές. Το 1952, σε ηλικία 20 ετών, έδωσε εξετάσεις και διακρίθηκε μεταξύ 300 υποψηφίων για τη θέση του λογιστή στην Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία. Την ίδια χρονιά, ο νεαρός Μάρκος έγινε μέλος της Παγκύπριας Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας.
Η ΠΕΟΝ, λόγω των εθνικών της προσανατολισμών, μπήκε στο στόχαστρο του Βρετανού Κυβερνήτη της Κύπρου Ρόναλντ Άρμιτεϊτζ, ο οποίος έκλεισε τα κεντρικά της γραφεία.
Η μύηση στον Αγώνα
Στέλεχος της ΟΧΕΝ του Παπασταύρου και με την Αγία Γραφή στην τσέπη του, ο Μάρκος Δράκος δεν θα μπορούσε να απέχει από τον αγώνα. Με το ξέσπασμα του αγώνα η ομάδα του Δράκου «Αστραπή» επιτέθηκε στην Κυπριακή Ραδιοφωνική Υπηρεσία. Στις 19 Ιουνίου του 1955 οργάνωσε βομβιστική επίθεση εναντίον του Κεντρικού Αστυνομικού Σταθμού Λευκωσίας.
Ομάδα «Αστραπή»
Το βράδυ της 31ης Μαρτίου του 1955, ο Δράκος, επικεφαλής της ομάδας «Αστραπή», ανατίναξε με απόλυτη επιτυχία την Κυπριακή Ραδιοφωνική Υπηρεσία. Κατέβηκε πρώτος από το αυτοκίνητο ως επικεφαλής της ομάδας «Αστραπή» και με ψαλίδι έκοψε το αγκαθωτό σύρμα της περίφραξης. Μπαίνοντας στον ραδιοσταθμό, προχωρούσε πρώτος με το περίστροφο προτεταμένο. Στις 12.30 τα ξημερώματα της 1ης Απριλίου του 1955 ακούστηκαν οι πρώτες ισχυρές εκρήξεις. Ήταν εκείνες του Μάρκου Δράκου.
Στις 25 Μαΐου του 1955 ηγήθηκε απόπειρας δολοφονίας εναντίον του Βρετανού Κυβερνήτη Άρμιτεϊτζ στον κινηματοθέατρο Παλλάς, με βόμβα που τοποθετήθηκε κάτω από το κάθισμα του Άρμιτεϊτζ, αλλά εξερράγη μετά την αποχώρηση του Κυβερνήτη. Κατέστρεψε δύο φορές το γεφύρι του Κοκκινόγκρεμου. Συνελήφθη και δραπέτευσε τη νύχτα της 23ης Σεπτεμβρίου του 1955 από το κάστρο της Κερύνειας. Οι Βρετανοί τον επικήρυξαν για 5000 λίρες.
Η ομάδα «Ουρανός»
Αφού ανασύνταξε την ομάδα του, τη μετονόμασε σε «Ουρανός». Έτσι συνέχισε τον Αγώνα παίρνοντας μέρος στην επίθεση στο Μερσινάκι, όπου έπεσε νεκρός ο Χαράλαμπος Μούσκος. Στις 12 Νοεμβρίου του 1956 μαζί με τον Πολύκαρπο Γεωρκάτζη έστησαν ενέδρα στην Ξεραρκάκα εναντίον φάλαγγας στρατιωτικών οχημάτων στον δρόμο Λεύκας-Καλοπαναγιώτη.
Εκείνη τη στιγμή, στα κρίσιμα δευτερόλεπτα της μάχης, τον πρόδωσε το όπλο του. Ήταν 23:10 στα βουνά της Σολέας, ενάμισι μίλι νοτιοανατολικά της Ευρύχου, όταν το αγγλικό αυτόματο όπλο Στεν, με το οποίο ο Δράκος ανταπέδιδε τα πυρά στους διώκτες του, έπαθε εμπλοκή, καθώς το 13ο φυσίγγιο στη θαλάμη είχε αφλογιστία.
Στα αρχεία που περιγράφουν τον θάνατό του, ο δεκανέας Brian King, ένας εκ των επικεφαλής της ενέδρας, περιγράφει:
«Περίπου η ώρα 23:10 αλλάξαμε τις δύο ομάδες της ενέδρας μας. Αντιληφθήκαμε έναν άνδρα ακριβώς μέσα στη γραμμή πυρός μας. Μια από τις ομάδες των στρατιωτών μας αμέσως άνοιξε πυρ και την ίδια στιγμή αυτός ο άνδρας άνοιξε πυρ εναντίον μας. Είχε ένα όπλο Sten. Πυροβόλησε περίπου 12 φορές. Ο Fowler κι εγώ ανταποδώσαμε τα πυρά […]. Αυτός ο άνδρας θεάθηκε να πέφτει στο έδαφος περίπου δέκα γιάρδες [σ.σ. περίπου εννέα μέτρα] μακριά από μένα […]. Έπειτα προσεγγίσαμε το σώμα του άνδρα στο έδαφος, το οποίο δεν κινήθηκε από τότε που έπεσε. Πρώτα πήραμε το όπλο του. Ήταν γεμισμένο με ένα αριθμό σφαιρών στον γεμιστήρα. Ήταν ένα όπλο Sten […]. Ο λόγος για τον οποίο ο συγκεκριμένος άνδρας σταμάτησε να πυροβολεί ήταν ότι υπήρξε μια σφαίρα που απέτυχε να πυροδοτηθεί μέσα στο όπλο» [σ.σ. μέσα στην θαλάμη το φυσίγγιο με αφλογιστία που παύει τη λειτουργία του Στεν]…».
Ο Μάρκος Δράκος έπεσε νεκρός σε ενέδρα, λίγο πριν τα μεσάνυχτα της 18ης Ιανουαρίου του 1957. Κατά ανατριχιαστική σύμπτωση, η τοποθεσία όπου ξεψύχησε ο Μάρκος Δράκος ονομάζεται «το αρκάτζιην του Δράκου» και βρίσκεται μεταξύ της Ευρύχου και του Σινά Όρος.
Το μνήμα του βρίσκεται σήμερα στα Φυλακισμένα Μνήματα. Είναι ο «έννατος άγγελος» στα Μνήματα της Λευτεριάς μέσα στο κέντρο της Λευκωσίας, μετά τους πρώτους Οκτώ Απαγχονισθέντες Συναγωνιστές του της ΕΟΚΑ, Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου 10 Μαΐου του 1956, Ιάκωβο Πατάτσο, Χαρίλαο Μιχαήλ, Ανδρέα Ζάκο 9 Αυγούστου του 1956, Στέλιο Μαυρομμάτη, Μιχάλη Κουτσόφτα και Ανδρέα Παναγίδη 21 Σεπτεμβρίου του 1956.
Δέκατος ήρθε αργότερα ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ενδέκατος ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης 14.3.1957, δωδέκατος ο Στυλιανός Λένας 28.3.57 και 13ος και τελευταίος ο Κυριάκος Μάτσης στις 19 Νοεμβρίου του 1958.
Πληροφορίες: xronografos.com, »Η ζωή και ο θάνατος του Μάρκου Δράκου» τής Μαρίας Χριστοδούλου.
sigmalive