Αντίκτυπο και στο «Εξοικονομώ» έχει τo κύμα ακρίβειας που σαρώνει τους τελευταίους μήνες τη χώρα. Το πολύ αυξημένο κόστος των δομικών υλικών και των απαιτούμενων εργασιών δημιουργεί μεγάλο χρηματοδοτικό κενό μεταξύ της επιδότησης και του τελικού λογαριασμού.
Του Βασίλη Παπακωνσταντόπουλου
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την καθυστέρηση στην πίστωση των προκαταβολών και τα σχετικά χαμηλά ποσοστά επιδοτήσεων, οδηγεί πολλούς δικαιούχους στην απόφαση να εγκαταλείψουν το πρόγραμμα, παρότι αφιέρωσαν αρκετό χρόνο και χρήμα για να προετοιμάσουν την αίτηση υπαγωγής. Εκτιμάται ότι περίπου ένας στις έξι ωφελουμένους του «Εξοικονομώ 2021» δεν προχωρά στις εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης της κατοικίας του.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι μέχρι στιγμής το πρόγραμμα εμφανίζει υποεκτέλεση κατά περίπου 200.000.000-250.000.000 ευρώ, κονδύλια που το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σχεδιάζει να διοχετεύσει στο νέο «Εξοικονομώ», που αναμένεται να προκηρυχθεί τον Απρίλιο. Τόσο στο ΥΠΕΝ όσο και στην επιτελική δομή του ΕΣΠΑ παραδέχονται το πρόβλημα, επισημαίνουν όμως ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο να προχωρήσουν σε αναθεώρηση τιμών ή σε αναθεώρηση στόχων σε ήδη υποβληθείσες αιτήσεις και σε ενταγμένα επί της ουσίας έργα.
Ο αρχικός προϋπολογισμός του «Εξοικονομώ 2021» ήταν 632.000.000 ευρώ, στη συνέχεια όμως το ΥΠΕΝ σχεδόν τον διπλασίασε, ανεβάζοντάς τον στο 1,2 δισ. ευρώ, προκειμένου να ενταχθούν οι 47.433 επιλαχόντες. Οι συνολικοί δικαιούχοι του προγράμματος είναι 87.578 νοικοκυριά, μέχρι σήμερα όμως έχουν εκδοθεί αποφάσεις οριστικής υπαγωγής για 10.776 ωφελουμένους, οι αιτήσεις των οποίων έχουν συνολικό επιλέξιμο προϋπολογισμό 163.770.890 ευρώ, συμπεριλαμβανομένων παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας και λοιπών δαπανών απαραίτητων για την υλοποίηση των έργων.
Οι ωφελούμενοι αυτοί είναι οι μόνοι που έχουν καταχωρίσει στο πληροφοριακό σύστημα αιτήσεων τον τραπεζικό λογαριασμό (ΙΒΑΝ) στον οποίο καταβάλλεται από το πρόγραμμα προκαταβολή της επιχορήγησης. Προκαταβολή που μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα δεν είχε πιστωθεί στους λογαριασμούς. Οι πόροι βρίσκονται σε λογαριασμούς της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, καθυστέρησαν όμως να μεταφερθούν στις τράπεζες που συνεργάζονται με το πρόγραμμα.
Σύμφωνα με τον οδηγό του προγράμματος, μετά την απόφαση υπαγωγής παρέχεται η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί η προκαταβολή επιχορήγησης, με σκοπό την εμπρόθεσμη τμηματική ολοκλήρωση του έργου. Για τη χρήση της προκαταβολής επιχορήγησης, η οποία θα βρίσκεται δεσμευμένη στον τραπεζικό λογαριασμό εξυπηρέτησής του, ο ωφελούμενος θα πρέπει υποχρεωτικά να έχει διακινήσει πρώτα τα ίδια κεφάλαια ή/και την προβλεπόμενη προκαταβολή (70%) του δανείου. Σε περίπτωση κάλυψης της ιδιωτικής συμμετοχής με ίδια κεφάλαια, αυτά θα πρέπει να διακινηθούν υποχρεωτικά μέσω τραπεζικού συστήματος στους αναδόχους/προμηθευτές της επιλογής του ωφελουμένου με δική του ευθύνη και μέριμνα και τα σχετικά αποδεικτικά πληρωμής να υποβληθούν για έλεγχο. Ο ωφελούμενος είναι υπεύθυνος για το ύψος και την κατανομή της προκαταβολής.
Με την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν εκκρεμότητες οφειλόμενες σε υπαιτιότητα του ωφελουμένου, η εκταμίευση των προκαταβολών δανείου/επιχορήγησης γίνεται άμεσα από τον χρηματοπιστωτικό οργανισμό και σε κάθε περίπτωση όχι μετά το πέρας επτά εργάσιμων ημερών από την καταβολή των χρημάτων σε αυτόν από τον Φορέα Οικονομικής Διαχείρισης. Ο ωφελούμενος ενημερώνεται, μέσω του πληροφοριακού συστήματος, για την ανωτέρω διακίνηση του ποσού της προκαταβολής. Σε περίπτωση αδυναμίας εκταμίευσης της προκαταβολής στον τελικό αποδέκτη, το ποσό επιστρέφεται και παραμένει δεσμευμένο στον ειδικό λογαριασμό εξυπηρέτησης του ωφελουμένου.
Σημειώνεται ότι τη δυνατότητα να ξεκινήσουν τις παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης, που σχετίζονται με το ποσοστό της δικής τους συμμετοχής στο πρόγραμμα, έχουν όσοι από τους δικαιούχους διαθέτουν ολοκληρωμένη ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου.
Το νέο πρόγραμμα αναμένεται να ξεκινήσει με προϋπολογισμό άνω των 750.000.000 ευρώ
Με τη μεταφορά των αδιάθετων κονδυλίων το νέο «Εξοικονομώ» για κατοικίες αναμένεται να ξεκινήσει με προϋπολογισμό άνω των 750.000.000 ευρώ, με πόρους από το Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή» του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το νέο «Εξοικονομώ» θα ξεκινήσει τον Απρίλιο, με ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Μάιο του 2025. Στον οδηγό θα ενσωματωθεί το αυξημένο κόστος των δομικών υλικών και των εργασιών, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι η αύξηση του προϋπολογισμού θα κυμαίνεται μεταξύ 20% και 30%.
Κατά τα άλλα, δεν αναμένεται να έχει μεγάλες διαφορές από αυτά που ίσχυαν στον προηγούμενο κύκλο. Ετσι, θα διατηρηθεί ο στόχος για εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας πάνω από 30% για κάθε κατοικία και για την άνοδο τριών ενεργειακών κλάσεων μετά τις παρεμβάσεις του προγράμματος, όπως και η υποβολή αιτήσεων χωρίς χρονική προτεραιότητα, η οποία θα γίνεται ηλεκτρονικά για χρονικό διάστημα ενός μήνα από την ημερομηνία έναρξης του προγράμματος και θα είναι ταυτόχρονη σε όλη την επικράτεια. Παράλληλα, για την αποδοτικότερη απορρόφηση κονδυλίων η κατανομή τους θα γίνεται ανά Περιφερειακή Ενότητα (νομός) και όχι ανά Περιφέρεια.
Τα ποσοστά επιδότησης θα κλιμακώνονται ανάλογα με το εισόδημα και θα ισχύουν κοινωνικά κριτήρια για ΑμεΑ, πολυτέκνους και μονογονεϊκές οικογένειες, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 21% του ποσοστού μοριοδότησης. Για τις αιτήσεις μεμονωμένων διαμερισμάτων, μονοκατοικιών και διαμερισμάτων ως μέρος αίτησης σε πολυκατοικία θα διαμορφωθούν κατηγορίες επιδοτήσεων που θα αφορούν τις περιπτώσεις ιδιοκατοίκησης από τον αιτούντα. Σε περίπτωση που η χρήση κατοικίας γίνεται από πρόσωπο διαφορετικό από τον αιτούντα (δωρεάν παραχώρηση / ενοικίαση), το ποσοστό επιχορήγησης θα είναι πιθανότατα σταθερό και ανεξάρτητο της εισοδηματικής κατηγορίας.
Το ποσοστό επιχορήγησης αφορά τον επιλέξιμο προϋπολογισμό παρεμβάσεων. Για το υπόλοιπο ποσοστό έως το 100% του επιλέξιμου προϋπολογισμού παρεμβάσεων υφίσταται η δυνατότητα χορήγησης δανείου με επιδότηση επιτοκίου, στη βάση σχετικού αιτήματος του ωφελουμένου. Επίσης θα διατηρηθεί το κριτήριο των βαθμοημερών, με το οποίο λαμβάνονται υπόψη οι κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περιοχή.