Ο Χατόρι Χάνζο (ιαπωνικά: 服部 半蔵, 1542 – 2 Ιανουαρίου 1597), επίσης γνωστός ως Χατόρι Μασανάρι (服部 正成), ήταν διάσημος σαμουράι και νίντζα της εποχής Σενγκόκου (Sengoku), γνωστός από τη διάσωση του Τοκουγκάβα Ιεγιάσου και την προσφορά της βοήθειας του στο να γίνει ηγέτης της ενωμένης Ιαπωνίας (Περίοδος Τοκουγκάβα). Σήμερα, αποτελεί έναν από τους αγαπημένους χαρακτήρες της σύγχρονης μαζικής κουλτούρας.
Ήταν γιος του Χατόρι Γιασουνάγκα (Hattori Yasunaga), ενός μικρού τη τάξη σαμουράι στην υπηρεσία της φατρίας των Ματσουντάιρα (Matsudaira). Αργότερα, θα αποκτήσει το ψευδώνυμο «Oni no Hanzo» (Χάνζο, ο Δαίμονας) εξαιτίας των παράτολμων στρατηγικών που εφάρμοζε στις μάχες. Αυτό είναι που τον διακρίνει από τον Βατανάμπε Χάνζο (Watanabe Hanzo), του οποίου το παρατσούκλι είναι «Yari no Hanzo» (Χάνζο, το Δόρυ).
Αν και ο Χάνζο γεννήθηκε και μεγάλωσε στην επαρχία Μικάουα (Mikawa), συχνά επέστρεφε στην επαρχία Ίγκα (Iga), όπου ήταν το σπίτι της οικογένειας Χατόρι. Έλαβε μέρος στην πρώτη του μάχη όταν ήταν μόλις 16 ετών – μια νυχτερινή επίθεση στο κάστρο Ούντο (Udo) – και στη συνέχεια έλαβε μέρος στη πολιορκία του κάστρου Κακεγκάουα (Kakegawa) το 1569.
Υπηρέτησε με διάκριση στις μάχες της Ανεγκάουα (Anegawa) το 1570 και Μικαταγκαχάρα (Mikatagahara) το 1572. Η πιο πολύτιμη συμβολή του ήρθε το 1582, μετά το θάνατο του Όντα Νομπουνάγκα (Oda Nobunaga), καθώς οδήγησε τον μελλοντικό σογκούν Τοκουγκάβα Ιεγιάσου σε ασφαλές έδαφος στην επαρχία της Μικάουα, μέσα από την επικράτεια της Ίγκα, με τη βοήθεια των φατριών νίντζα της περιοχής, καθώς και της φατρίας των Κόγκα (Koga), τους οποίους είχε αντιμετωπίσει στο παρελθόν. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, ο Χάνζο, επίσης, βοήθησε στην διάσωση της αιχμάλωτης οικογενείας του Ιεγιάσου.
Ο Χάνζο, ήταν γνωστό πως ήταν έμπειρος και ικανός στρατηγικός αναλυτής και πολεμιστής στη μάχη με το δόρυ. Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ως μοναχός με το όνομα «Σάινεν» (Sainen) και έχτισε το ναό «Σαϊνέντζι» (Sainenji), που πήρε το όνομά του και χτίστηκε για να τιμήσει το μεγαλύτερο γιο του Τοκουγκάβα Ιεγιάσου, τον Νομπουγιάσου (Nobuyasu), ο οποίος είχε κατηγορηθεί για προδοσία και συνωμοσία από τον Όντα Νομπουνάγκα (Oda Nobunaga). Ο Νομπουγιάσου στη συνέχεια έλαβε διαταγή από τον πατέρα του να διαπράξει χαρακίρι (σεπούκου).
Όταν ο Νομπουγιάσου διατάχθηκε να τελειώσει τη ζωή του, ο Χάνζο κλήθηκε να δράσει ως 2ος επίσημος για να τελειώσει το βάσανό του Νομπουγιάσου (σύμφωνα με την παραδοσιακή διαδικασία του σεπούκου), αλλά ο ίδιος αρνήθηκε επειδή ήταν ο γιος του άρχοντα που υπηρετούσε. Ο Ιεγιάσου μετά από αυτό εκτίμησε την αφοσίωση του Χάνζο και είπε: «Ακόμα και ένας δαίμονας μπορεί να δακρύσει» (επειδή το παρατσούκλι του Χάνζο ήταν «Δαίμονας» – Oni).
Στην λαϊκή παράδοση της Ιαπωνίας, κατά τις ιστορίες με τα κατορθώματά του, του αποδίδουν συχνά διάφορες υπερφυσικές ικανότητες, όπως το να εξαφανίζεται και να εμφανίζεται κάπου αλλού, ψυχοκίνηση, και τη πρόγνωση. Απεβίωσε σε ηλικία 55 ετών.
Κληρονομιά
Μετά το θάνατό του στις 2 Ιανουαρίου του 1597, τον διαδέχτηκε ο γιος του, του οποίου το όνομα του ήταν επίσης Μασανάρι (Masanari), αν και γραμμένο με διαφορετικά ιδεογράμματα (kanji). Του δόθηκε ο τίτλος του «Iwami no Kami» και οι άνδρες του φυλούσαν το κάστρο Έντο (Edo Castle), που ήταν τότε η έδρα της κυβέρνησης των Ηνωμένης Ιαπωνίας. Υπήρξαν 3 ακόμη νίντζα με το ίδιο όνομα στην ιστορία της Ιαπωνίας που ηγήθηκαν της φατρίας του.
Μέχρι και σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν τεχνουργήματα της κληρονομιάς του Χατόρι Χάνζο. Το Αυτοκρατορικό Παλάτι στο Τόκιο (πρώην παλάτι του σογκούν) εξακολουθεί να έχει μια πύλη που ονομάζεται «Hanzōmon» (η πύλη του Χάνζο), και η γραμμή του μετρό «Hanzōmon» που εκτείνεται από τον σταθμό «Hanzōmon»(όπου ήταν και το σπίτι του Χατόρι Χάνζο) μέχρι τα νοτιοδυτικά προάστια της πόλης Τόκιο, πήρε το όνομά της από την πύλη αυτή. Η περιοχή έξω από την πύλη του Χάνζο ονομάζεται Βακάμπα (Wakaba), αλλά πριν από το 1943, λεγόταν «Iga-cho» («Πόλη των Ίγκα»).
Τα λείψανα του Χατόρι Χάνζο βρίσκονται στο νεκροταφείο του ναού «Sainen-ji» στην περιοχή Γιότσουγια (Yotsuya) στο Τόκιο. Στο ναό αυτό είναι επίσης το αγαπημένο δόρυ και κράνος που έπερνε στις μάχες του. Το δόρυ, το οποίο είχε μάκρος 4 μέτρα, το είχε δωρίσει στο ναό ο Χατόρι Χάνζο ως ανάθημα. Το δόρυ αυτό του το είχε δώσει ο Τοκουγκάβα Ιεγιάσου και υπέστη ζημιές κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού του Τόκιο το 1945.
Στην ποπ κουλτούρα
Ως ένα διάσημο ιστορικό πρόσωπο της Ιαπωνίας, σε μία από τις σημαντικότερες περιόδους του πολιτισμού των σαμουράι, ο Χατόρι Χάνζο έχει σημαντική πολιτιστική απήχηση τόσο στην Ιαπωνία όσο και στο εξωτερικό. Τις περισσότερες φορές τον βλέπουμε να εμπλέκεται σε υποθέσεις των νίντζα της φατρίας των Ίγκα.
Πολλές ταινίες, αφιερώματα και τηλεοπτικές σειρές για τη ζωή του Τοκουγκάβα Ιεγιάσου αφηγούνται τα γεγονότα που αναφέρονται παραπάνω. Ο ηθοποιός Σόνι Τσίμπα (Sonny Chiba) έπαιξε το ρόλο του Χατόρι Χάνζο στη σειρά Hattori Hanzo: Kage no Gundan (Shadow Warriors), όπου αυτός και οι απόγονοί του είναι οι πρωταγωνιστές. Η ζωή του και η υπηρεσία του στον Τοκουγκάβα Ιεγιάσου μυθιστοριογραφείται στη σειρά manga: Path of the Assassin. Ένας νεαρός Χάνζο είναι ο πρωταγωνιστής σε μία αλλή σειρά manga με τον τίτλο Tenka muso.
Το μυθιστόρημα με τίτλο Kouga Ninja Scrolls και οι διασκευές του (το manga και anime Basilisk και η ταινία Shinobi: Heart under Blade) περιλαμβάνουν τους τέσσερις Χάνζο Χατόρι που υπηρετούν τον Τοκουγκάβα Ιεγιάσου ως ηγέτες νίντζα. Ο Χάνζο εμφανίζεται επίσης στο μυθιστόρημα Fukurō no Shiro, πάνω στο οποίο αργότερα γυρίστηκαν δύο ταινίες. Επίσης εμφανίζεται στη σειρά manga/anime Gin Tama (ως χαρακτήρας παρωδίας με το όνομα Χατόρι Ζένζο), στη σειρά manga Naruto (ένας ηγέτης νίντζα σε ένα μυστικό χωριό ονομάζεται Χάνζο), στη σειρά Samurai Deeper Kyo και Tail of the Moon. Ακόμη, εμφανίζεται στην ταινία Goemon και σε ένα επεισόδιο της τηλεοπτικής εκπομπής Deadliest Warrior. Στην περίπτωση της σειράς Samurai Deeper Kyo, γίνεται μια ανατροπή που καταλήγει στο ότι ο Χατόρι Χάνζο είναι στην πραγματικότητα ο Τοκουγκάβα Ιεγιάσου μεταμφιεσμένος.
Ο Χατόρι Χάνζο εμφανίζεται ως χαρακτήρας στη σειρά βιντεοπαιχνιδιών Samurai Shodown, στην ταινία anime του ίδιου ονόματος και έχει κάποιες εμφανίσεις και στη σειρά King of Fighters. Στη σειρά βιντεοπαιχνιδιών World Heroes, ο Χάνζο είναι ένας από τους βασικούς χαρακτήρες, μαζί με τον αντίπαλό του Φούμα Κοτάρο (Fūma Kotarō) και στη σειρά Samurai Warriors, παρουσιάζεται ως ένας έμπειρος Ninja, ιδιαίτερα πιστός στον Τοκουγκάβα Ιεγιάσου με μια έντονη αντιπαλότητα με τον Φούμα Κοτάρο.
Ο Χατόρι Χάνζο έχει εμφανιστεί και σε πολλά άλλα βιντεοπαιχνίδια, όπως το Taikou Risshiden V (ως ένας από τους βασικούς χαρακτήρες),το Kessen III, το Civilization IV: Beyond the Sword, το Shall We Date: Ninja Love, το Pokémon Conquest, το Sengoku Basara: Samurai Heroes και τη σειρά Suikoden. Στην περιορισμένη έκδοση του Total War: Shogun 2, είναι ο ηγέτης της φατρίας Χατόρι, μία από τις δυνάμεις που συγκρούονται για την κυριαρχία στην Ιαπωνία.
Η σειρά anime Hyakka Ryōran: Samurai Girls και η Sengoku Otome: Momoiro Paradox παρουσιάζουν τον Χατόρι Χάνζο ως γυναίκα. Υπάρχουν επίσης πολλοί χαρακτήρες που πήραν το όνομά του, όπως Κάνζο Χατόρι (Kanzo Hattori), ο πρωταγωνιστής στη σειρά Ninja Hattori-kun. Ο Σόνι Τσίμπα επέστρεψε για να ξαναπαίξει το ρόλο του Χατόρι Χάνζο, αυτή τη φορά στην ταινία Kill Bill, ως ένας μεταλλουργός που καλείται να δημιουργήσει ένα ειδικό σπαθί κατάνα για την πρωταγωνίστρια της ταινίας.