Ανάλυση για το βιβλίο της Πριόβολου
«Στέλλα μια ζωή δεν μας φτάνει»
Από τον τίτλο ακόμα, τον τόσο περιεκτικό, νοσταλγικό συνειδητοποιούμε πως στο βιβλίο η Ομότιμη Καθηγήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ και συγγραφέας του βιβλίου κυρία Στέλλα Πριόβολου προβαίνει μεταξύ άλλων σε μια στοχευμένη αναφορά στην αξία του χρόνου στην ζωή μας.
Memento Mori. Θυμήσου ότι θα πεθάνεις. Η Στωική υπενθύμιση της θνητότητάς μας είναι εκείνη που προσφέρει τη συνειδητότητα της ζωής και την σημασία της αξιοποίησης του διαθέσιμου χρόνου. Το ηθικό δοκίμιο του Στωικού Σενέκα «Περί της συντομίας της ζωής» (De Brevitate Vitae) είναι μια επιστολή με παραλήπτη τον πεθερό του Παυλίνο (Paulinus) με αναμφισβήτητη διαχρονική αξία και εφαρμογή. Όπως μας αναφέρει η συγγραφέας και στην εισαγωγή αυτού του ενδιαφέροντος βιβλίου ο Γιάννης Τσαρούχης είχε πει μεταξύ άλλων πως: «Η ζωή είναι τόσο σημαντική, ώστε ανταμοιβή της να είναι το μυστήριο του θανάτου». Ο πολύτιμος χρόνος λοιπόν λειτουργεί, άλλοτε ως σύμμαχος της γνώσης και της αλήθειας, άλλοτε ως μάρτυρας μη αναστρέψιμων γεγονότων αλλά και της φθοράς.
Διαβάζοντας το βιβλίο παρακολουθούμε μέσα από τις βιογραφικές γλαφυρές περιγραφές, την πλοκή που ρέει αβίαστα, σε συνδυασμό με αποστάγματα σοφίας, κεκτημένα στην πορεία της ζωής και του πανδαμάτορος χρόνου.
Η τρυφερή σχέση γιαγιάς – εγγονής μας αγγίζει βαθιά, καθώς ταυτιζόμαστε και ανακαλούμε στην μνήμη μας είτε οικογενειακές στιγμές, είτε φιλικές στιγμές με δικά μας αγαπημένα πρόσωπα. Εκτυλίσσεται μπροστά μας η άρρηκτη σύνδεση αγάπης και ουσιαστικής επικοινωνίας των πρωταγωνιστριών, αλλά και ένα παράθυρο θέασης στην ζωή και τις συνήθειες, τις διδαχές και τους πρωταγωνιστές, μιας άλλης εποχής, που δεν είναι τόσο μακρινή μας αλλά παράλληλα φαντάζει τόσο ξένη στην σημερινή εποχή.
Ο μαθητής του Πετράρχη και λάτρης του Δάντη, Βοκάκιος δείχνει να θέλγεται από την αλήθεια και τις κοινές αγωνίες των ανθρώπων, κατανοώντας βαθιά την ανθρώπινη φύση και την ισοτιμία της απέναντι στον πόνο ή την χαρά, όπως και σε κάθε ανθρώπινη έκφανσή της. Αυτό ενδεχομένως να είναι και ένα από τα χαρίσματα αυτού του ευκολοδιάβαστου βιβλίου. Οι αναγνωρίσιμες κοινές ανθρώπινες αναφορές.
Αυτοβιογραφικό, έμμεσα ηθικοπλαστικό, νουθετεί διαμέσου των απαντήσεων – συμβουλών που δίνει η γιαγιά στην εγγονή της. Η κατάθεση της προσωπικής μαρτυρίας με όλα τα αυτοβιογραφικά στοιχεία έχει ως απώτερο σκοπό την εποικοδομητική διδαχή αλλά και την ειλικρινή παρουσίαση των προσωπικών επιλογών, της προσωπικής κρίσης και θέασης των γεγονότων της ζωής.
Ένα μικρό πόσπασμα από το βιβλίο που μου άρεσε είναι το εξής: -Σωστά το άκουσες, Στέλλα μου, η θεά Τύχη θα ρυθμίζει πια τα πάντα στη δύσμοιρη Ελλάδα. Τί, αλήθεια να σου πω και πώς να το εξηγήσω! Δυστυχώς στην εποχή μας, Στέλλα μου, αρχές, αξίες, ιδεώδη και σύμβολα έχουν λησμονηθεί. Και η σημαία είναι ένα σύμβολο. Η αριστεία, εξάλλου, είναι αυτό που μας δίδαξε ο Όμηρος με τους στίχους του «Αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων» στην αρχαία ελληνική γλώσσα, που θα την γνωρίσεις αργότερα.
Διακριτικά αλλά και ξεκάθαρα εκφράζει το ενδιαφέρον και την αγωνία της για καίρια και διαχρονικά ζητήματα. Παράλληλα σηματοδοτείται το εννοιολογικό πλαίσιο και ενεργοποιείται η διαδικασία της βαθύτερης σκέψης. Πόσο έχουν ξεχαστεί οι αξίες σήμερα…
Η συγγραφέας εξιστορεί, προσφέροντας τόσες πληροφορίες όσες ακριβώς χρειάζεται η δημιουργική μας φαντασία, για να καλπάσει σε μνήμες γνώριμες, σε μονοπάτια οικεία, σε διαδρομές με άρωμα της δικής μας ζωής. Κατά την Πλατωνική θεώρηση δεν χρειάζεται να ανακαλύψεις την αλήθεια παρά μόνο να την «θυμηθείς». Η ανάγνωση του βιβλίου μας μεταφέρει σε μια γενικότερη αίσθηση, την οποία συνοδεύει η μουσικότητα και ο λυρισμός, τις δυσκολίες διαδέχεται η οπτιμιστική οπτική, η αισιόδοξη ματιά.
Ενδιαφέρον προξενεί η σταθερή πορεία ζωής της ηρωίδας με την μεγαλύτερη δυνατή συνέπεια στον εαυτό της, ώστε να μην φανεί ανακόλουθη σε αυτά που η ίδια είχε απομονώσει και φώτισε μέσα από το προσωπικό της πρίσμα. Η διάθλαση του φανταστικού οδηγεί εν τέλει σε ένα άρτιο νοητικό σύνολο χωρίς συναισθηματική και οπτική έλλειψη.
Τα συναισθήματα πλημμυρίζουν τις αισθήσεις με ισορροπία και μέτρο. Μόνο μέσα από την «επιλησμοσύνη» (τη λήθη) μπορεί ο άνθρωπος να φτάσει στο σημείο να πιστέψει πως γνωρίζει μια αλήθεια έλεγε ο Νίτσε, που για αυτόν δεν υπάρχουν πραγματικά γεγονότα, μπορούμε μόνο να προσεγγίζουμε την ερμηνεία τους, δεν υπάρχει δηλαδή μια αντικειμενικά θεμελιωμένη αλήθεια, καθώς η έννοιά της είναι σχετική. Αληθινό είναι απλώς αυτό που ο καθένας μας ορίζει ως τέτοιο ανάλογα με την εικόνα που έχει πλάσει μέσα του από τα ερεθίσματα που έχει δεχθεί για την πραγματικότητα.
Στο βιβλίο αυτό η συγγραφέας μας κάνει κοινωνούς δικών της κομματιών ζωής, ενώ εκφράζεται μέσα από αυτό το έργο και αλληλεπιδρά με τους αναγνώστες, εντάσσοντας τον εαυτό της σε ένα πλαίσιο διαρκούς έκφρασης, ωρίμανσης αλλά και εξέλιξης.
Υπάρχουν κάποια ιστορικά αλλά και νεωτερικά στοιχεία στο βιβλίο αυτό όπως : ο ελεύθερος συνειρμός ιδεών, η χρήση της μεθόδου των προσώπων, η πλάγια έκφραση του συναισθήματος, η ιδιαίτερη λειτουργία ενός διευρυμένου τόπου και χρόνου. Ο εκάστοτε αναγνώστης προσλαμβάνει μέσα από αυτό το βιωματικό έργο της συγγραφέως και κυρίως μέσα από τον προσωπικό και ενδοσκοπικό τόνο της, μια αναζήτηση της ίδιας της ζωής, της επίγνωσης της αλήθειας. Όλα τα ταξίδια εν τέλει, τα υπαρκτά αλλά και εκείνα του μυαλού συγκροτούν έναν ενιαίο τόπο
Η τέχνη σε όποια μορφή της, μας μαθαίνει να αναζητάμε, να επεξεργαζόμαστε, να αναδομούμε εμπειρίες διευρύνοντας έτσι το οπτικό μας και κατ’ επέκταση το νοητικό μας πεδίο.
Δρ. Μαράη Γεωργούση, Ιστορικός Τέχνης.
π. Διδάσκουσα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
Επιμελήτρια εκθέσεων και εκδόσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Master I&II στην Σορβόννη, εξειδίκευση και εργασία στο Λούβρο, PhD
στο Πανεπ.Αιγαίου.
Μέλος της Ε.Ε.Ι.Τ.