Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας παίρνει τα μέτρα της και εξετάζει σενάρια για την περίπτωση που η Ρωσία κλείσει τις βάνες.
Αναταράξεις στην ηλεκτροδότηση της χώρας σε περίπτωση πλήρους διακοπής του ρωσικού φυσικού αερίου προβλέπει το Σχέδιο Προληπτικής Δράσης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας. Σύμφωνα με το βασικό σενάριο εργασίας, το διάστημα από την 1η Ιανουαρίου έως και τις 31 Μαρτίου 2023 θα είναι το πλέον κρίσιμο στην περίπτωση πλήρους διακοπής του ρωσικού αερίου.
Του Βασίλη Παπακωνσταντόπουλου
Όπως αναφέρει η ΡΑΕ, ακόμη και με τις διεθνείς διασυνδέσεις σε πλήρη διαθεσιμότητα και όλες τις διαθέσιμες μονάδες λιγνίτη σε λειτουργία, όπως επίσης και τις πέντε φυσικού αερίου που μπορούν να λειτουργήσουν με ντίζελ, με ή και χωρίς τη λειτουργία της νέας μονάδας Πτολεμαΐδα 5, οι επιπτώσεις στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας θα είναι «από μεγάλες έως καταστροφικές». Συγκεκριμένα, θα προκύψει ένα έλλειμμα φυσικού αερίου μεταξύ 1,9 έως 4,2 τεραβατωρών, που δεν μπορεί να καλυφθεί χωρίς τη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου αλλά και ηλεκτρισμού, αφού η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στηρίζεται σε ποσοστό πάνω από 40% σε φυσικό αέριο.
Στο Σχέδιο Προληπτικής Δράσης, που έθεσε η Αρχή σε δημόσια διαβούλευση μέχρι την 1η Αυγούστου, επισημαίνεται ότι για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες του συστήματος απαιτούνται πρόσθετα μέτρα, όπως είναι η μείωση της κατανάλωσης αερίου στις βιομηχανίες αλλά και κυλιόμενες διακοπές που θα αναλάβουν να θέσουν σε εφαρμογή οι διαχειριστές του συστήματος (ΑΔΜΗΕ-ΔΕΔΔΗΕ).
Μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου ΔΕΣΦΑ και ΔΕΔΔΗΕ οφείλουν να έχουν καταρτίσει και παραδώσει πρόγραμμα ενημέρωσης ευαισθητοποίησης καταναλωτών με σκοπό την ορθή χρήση του φυσικού αερίου. Στα σχέδιά τους, τα οποία θα πρέπει να κοινοποιηθούν στη ΡΑΕ το αργότερο μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου 2022, θα περιλαμβάνεται διαδικασία γνωστοποίησης και ενημέρωσης των πελατών, οι οδηγίες για τη μείωση, περιορισμό της κατανάλωσης φυσικού αερίου ανά κατηγορία καταναλωτή (δημόσια κτίρια, κτίρια γραφείων, οικιακούς, εμπορικούς, βιομηχανικούς καταναλωτές) και ανά χρήση.
Σε περίπτωση κρίσης εφοδιασμού ορίζεται ότι θα διασφαλίζεται κατά προτεραιότητα η τροφοδοσία των οικιακών καταναλωτών καθώς και των εξής φορέων: νοσοκομεία, σχολεία, αεροδρόμια, πρατήρια καυσίμων για μέσα μαζικής μεταφοράς και απορριμματοφόρα, κτίρια του Δημοσίου, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και εγκαταστάσεις τηλεθέρμανσης.
Αποθήκευση αερίου
Το Σχέδιο Προληπτικής Δράσης προβλέπει επίσης επείγουσες διαδικασίες για τη διασφάλιση αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Ιταλία που θα χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση κρίσης εφοδιασμού. Τονίζει ότι οι υπόχρεοι τήρησης των αποθεμάτων θα πρέπει σε διάστημα 20 ημερών από την έγκριση του Σχεδίου Προληπτικής Δράσης να εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις για την αποθήκευση αερίου, συνολικής ποσότητας ίσης με 1,14 τεραβατώρες. Η ΡΑΕ προτείνει δύο εναλλακτικές ως προς την ανάθεση της υποχρέωσης αποθήκευσης: είτε στους προμηθευτές που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά, είτε στον ΔΕΣΦΑ.
Παράλληλα, οι πέντε μονάδες φυσικού αερίου που μπορούν να λειτουργήσουν με ντίζελ θα πρέπει να διασφαλίσουν αποθέματα πέντε ημερών, εκ των οποίων τα απαιτούμενα για την αδιάλειπτη λειτουργία των μονάδων 24 ωρών σε πλήρη λειτουργία θα πρέπει να είναι υποχρεωτικά στις εγκαταστάσεις τους. Τέλος, προτείνεται η κατάργηση του ΕΦΚ για το ντίζελ που θα καίνε οι μονάδες την περίοδο της κρίσης.
Κατά προτεραιότητα παροχή φυσικού αερίου σε επιλεγμένες βιομηχανίες
Η βασική αρχή για τον μέχρι τώρα σχεδιασμό του Σχεδίου Προληπτικής Δράσης αλλά και τη διαμόρφωση της σειράς διακοπής είναι κατ’ ελάχιστον η εξασφάλιση της τροφοδοσίας των Προστατευόμενων Καταναλωτών, αλλά και κάποιων κρίσιμων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με φυσικό αέριο. Ωστόσο, μία απότομη περικοπή τροφοδοσίας αερίου για όλη την Ευρώπη, σε ορισμένους κλάδους της Βιομηχανίας, θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στο κράτος – μέλος όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση από κοινωνική, οικονομική άποψη καθώς επίσης και να δημιουργήσει σημαντικό διασυνοριακό αντίκτυπο στις βασικές αλυσίδες εφοδιασμού.
«Για το σκοπό αυτό, κρίνεται σκόπιμη η δυνατότητα προτεραιοποίησης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο ορισμένων «Σημαντικών18» βιομηχανικών καταναλωτών έναντι λοιπών Μη Προστατευόμενων Καταναλωτών βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, καθώς και η πρόβλεψη για συγκεκριμένη διαδικασία διακοπής τροφοδοσίας με σταδιακή μείωση της παροχής για την ασφαλέστερη για τη βιομηχανία διακοπή ως έσχατο μέτρο» αναφέρει χαρακτηριστικά το σχέδιο της ΡΑΕ.
Τα κριτήρια
Τα κριτήρια για την υπαγωγή της Βιομηχανικής Μονάδας στην κατηγορία των «Σημαντικών» Βιομηχανιών σε περίπτωση σοβαρών διαταραχών, είναι τα ακόλουθα:
Κρισιμότητα βάσει κοινωνικής συνεισφοράς. Στον βαθμό που συγκεκριμένοι οικονομικοί τομείς ή βιομηχανίες και η αλυσίδα αξίας τους παρέχουν αγαθά ή/και υπηρεσίες τα οποία αξιολογούνται κρίσιμα και στρατηγικής σημασίας για την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας. Τέτοιοι τομείς μπορεί να περιλαμβάνουν ενδεικτικά και όχι περιοριστικά Υγεία, Ασφάλεια και περιβάλλον, Προστασία, άμυνα και διυλιστήρια, Τρόφιμα.
Διασυνοριακές εφοδιαστικές αλυσίδες, στον βαθμό στον οποίο διάφοροι οικονομικοί τομείς ή βιομηχανίες είναι μέρη διασυνοριακών εφοδιαστικών αλυσίδων, προσφέροντας αγαθά και υπηρεσίες κρίσιμες για την ομαλή τροφοδοσία κοινωνικών υπηρεσιών όχι μόνο σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Δυνατότητες υποκατάστασης και μείωσης – στον βαθμό στον οποίο διάφοροι οικονομικοί τομείς ή βιομηχανίες έχουν την δυνατότητα να υποκαταστήσουν φυσικό αέριο με άλλα καύσιμα, ενεργειακές πηγές ή πρώτες ύλες, για να βελτιώσουν την απόδοση στη χρήση φυσικού αερίου και εθελοντικά να μειώσουν την κατανάλωσή του ή να επιλέξουν εισαγόμενα εξαρτήματα/προϊόντα κατά μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Ζημιές σε εγκαταστάσεις – στο βαθμό στον οποίο το φυσικό αέριο είναι απαραίτητο για ένα συγκεκριμένο τομέα/εγκατάσταση για τη συνέχιση της παραγωγής, καθώς και για την εξασφάλιση ότι η εγκατάσταση δεν θα υποστεί μη αναστρέψιμες και μη επισκευάσιμες ζημιές.
Οικονομικές πτυχές: Για την προτεραιοποίηση στην τροφοδοσία των βιομηχανιών που δεν υπάγονται στις ανωτέρω κατηγορίες, κρίνεται σκόπιμη η συνεκτίμηση του οικονομικού αντίκτυπου της Βιομηχανίας σε σχέση με την Προστιθέμενη Αξία και την εργασία σε σχέση με την κατανάλωση αερίου.
Σύμφωνα με τα ανωτέρω προτείνεται η δημιουργία Καταλόγου «Σημαντικών» Βιομηχανιών το οποίο διατηρεί ο ΔΕΣΦΑ. Για την ένταξη σε αυτόν τον κατάλογο, η Βιομηχανία ή ο Προμηθευτής που την εκπροσωπεί πρέπει να υποβάλει μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου 2022 αναλυτική τεκμηρίωση για την πλήρωση των ως άνω κριτηρίων (μέρος ή για το σύνολο αυτών), μελέτη επιπτώσεων από την ενδεχόμενη διακοπή, στοιχεία που να αποδεικνύουν τη μη ικανότητα χρήσης εναλλακτικού καυσίμου ή πρώτης ύλης καθώς και προτεινόμενο σχέδιο διακοπής τροφοδοσίας, το οποίο θα περιλαμβάνει αναλυτικά τις διαδικασίες για την συντονισμένη διακοπή (μερική ή ολική) τροφοδοσίας φα για την ασφάλεια της Μονάδας του και του προσωπικού της.