Ζητήματα νόμιμου συνθέσεως!
Τι προβλέπει το άρθρο 86 του Συντάγματος για τη σύσταση Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου και πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει την έκβαση των υποθέσεων Παππά και Τουλουπάκη – Παπαγγελόπουλου
Του Μανώλη Κοττάκη
Αυτές τις ημέρες έχει αρχίσει στο Κοινοβούλιο η διαδικασία των προαγωγών δικαστικών λειτουργών σε ανώτατες θέσεις. Οι υποψήφιοι περνούν από ακρόαση από την ειδική επιτροπή θεσμών του Κοινοβουλίου μας, η οποία, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους, ψηφίζει και διατυπώνει γνώμη εν όψει της τελικής συνεδριάσεως του υπουργικού συμβουλίου, το οποίο προάγει ή όχι τους δικαστές.
Εφέτος η διαδικασία παρουσιάζει μία ιδιορρυθμία: Πέντε από τους εφτά αρεοπαγίτες που θα συγκροτήσουν τη σύνθεση του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου, μετά την κλήρωση που έγινε στη Βουλή, κρίνονται για την προαγωγή τους στις θέσεις των αντιπροέδρων του Αρείου Πάγου. Μη σας φαίνεται περίεργο που το ανώτατο δικαστήριό μας θα διαθέτει εφεξής πέντε θέσεις αντιπροέδρων. Η εκτελεστική εξουσία, σε συνεργασία με τη νομοθετική, τους αύξησε! Υπό άλλες συνθήκες, τίποτε το μεμπτό και τίποτε το περίεργο δεν θα υπήρχε στη διαδικασία. Πέντε δικαστές, αρεοπαγίτες, συμπτωματικώς όλες γυναίκες -άξιες, ενδεχομένως- διεκδικούν, έπειτα από πολύχρονη θητεία στο δικαστικό σώμα, την προαγωγή τους σε ύπατα αξιώματα της Δικαιοσύνης. Μόνο που οι συνθήκες, εν προκειμένω, δεν είναι φυσιολογικές. Και τούτο διότι το Σύνταγμά μας ζητά από τους δικαστές που θα συγκροτήσουν το ανώτατο ειδικό δικαστήριο με τον βαθμό που θα έχουν εκείνη την εποχή να έχουν προαχθεί σε αυτόν πριν από την άσκηση της δίωξης κατά των πολιτικών προσώπων από το αρμόδιο δικαστικό συμβούλιο. Λογικό. Το προνόησε ο συνταγματικός νομοθέτης για να μη γίνονται συναλλαγές και να μην εκμαυλίζονται συνειδήσεις. Εδώ όμως οι προαγωγές των πέντε -άξιων ενδεχομένως- δικαστών μας θα γίνουν με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου έπειτα από γνώμη της Βουλής, μετά την άσκηση της διώξεως κατά των πολιτικών προσώπων, με βούλευμα του δικαστικού συμβουλίου. Αρα, τίθεται ζήτημα νόμιμου συνθέσεως του ανώτατου δικαστηρίου. Οποια απόφαση εκδοθεί με αυτήν τη σύνθεση, θα αμφισβητηθεί ως παράνομη! Αναφερόμαστε, βεβαίως, στο δικαστήριο που θα δικάσει τον πρώην υπουργό Δημήτρη Παπαγγελόπουλο και την εισαγγελέα Ελένη Τουλουπάκη. Για του λόγου το ασφαλές, παραθέτουμε αυτούσιο το άρθρο 86, παράγραφος 4, του Συντάγματος. Τι λέει, λοιπόν, το άρθρο 86;
«4. Αρμόδιο για την εκδίκαση των σχετικών υποθέσεων σε πρώτο και τελευταίο βαθμό είναι, ως ανώτατο δικαστήριο, ειδικό δικαστήριο που συγκροτείται για κάθε υπόθεση από έξι μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας και εφτά μέλη του Αρείου Πάγου. Τα τακτικά και αναπληρωματικά μέλη του ειδικού δικαστηρίου κληρώνονται, μετά την άσκηση δίωξης, από τον Πρόεδρο της Βουλής σε δημόσια συνεδρίαση της Βουλής, μεταξύ των μελών των δύο ανώτατων αυτών δικαστηρίων, που έχουν διορισθεί ή προαχθεί στον βαθμό που κατέχουν πριν από την υποβολή πρότασης για άσκηση δίωξης. Του Ειδικού Δικαστηρίου προεδρεύει ο ανώτερος σε βαθμό από τα μέλη του Αρείου Πάγου που κληρώθηκαν και μεταξύ ομοιόβαθμων, ο αρχαιότερος.
Στο πλαίσιο του Ειδικού Δικαστηρίου της παραγράφου αυτής λειτουργεί Δικαστικό Συμβούλιο που συγκροτείται για κάθε υπόθεση από δύο μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας και τρία μέλη του Αρείου Πάγου. Τα μέλη του Δικαστικού Συμβουλίου δεν μπορεί να είναι και μέλη του Ειδικού Δικαστηρίου. Με απόφαση του Δικαστικού»
Είναι απολύτως προφανές από την ανάγνωση του συγκεκριμένου άρθρου πως, αν ολοκληρωθεί η διαδικασία των προαγωγών από το υπουργικό συμβούλιο, τότε τίθεται ζήτημα νόμιμου συνθέσεως του δικαστηρίου. Κατ’ επέκταση, η δίκη θα είναι στον αέρα. Ανάλογο πρόβλημα, αλλά διαφορετικής μορφής θα υπάρξει και θα τεθεί με τη συγκρότηση του ανώτατου ειδικού δικαστηρίου για τη δίκη του πρώην υπουργού του ΣΥΡΙΖΑ Νίκου Παππά. Οπως αποκαλύψαμε χθες, τέσσερα μέλη της συνθέσεώς του, τα οποία κληρώθηκαν και στη σύνθεση του ανώτατου δικαστηρίου για τη δίκη Παπαγγελοπούλου, δήλωσαν κώλυμα φόρτου εργασίας, το οποίο έγινε δεκτό από τα αρμόδια όργανα της Δικαιοσύνης.
Τώρα, για τη συγκρότηση του δικαστηρίου Παππά, θα απαιτηθεί νέα κλήρωση από το Κοινοβούλιο. Ωστόσο, όπως παρατηρούν έγκυροι νομικοί κύκλοι, με αυτήν τους την απόφαση τα αρμόδια δικαστικά όργανα στερούν από τον κύριο Παππά και τον κύριο Καλογρίτσα τον φυσικό τους δικαστή. Δικαίωμα το οποίο είναι συνταγματικώς κατοχυρωμένο. Οπως καταλαβαίνετε, δεν αρχίσανε καλά.
Για τη σύνθεση του ειδικού δικαστηρίου για την περίπτωση Παπαγγελόπουλου η κυβέρνηση θα είναι εκτεθειμένη σε δύο ειδών κριτικές: Πέντε δικαστές του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου θα έχουν προταθεί σε θέση αντιπροέδρου από το υπουργικό συμβούλιο και θα δικάσουν σε μία δίκη με προφανείς πολιτικές προεκτάσεις. Πέντε δικαστές που κληρώθηκαν στη σύνθεση του ανώτατου ειδικού δικαστηρίου προάγονται σε ανώτερη θέση στα κλιμάκια της Δικαιοσύνης μετά την άσκηση της δίωξης.
Νομικές ερμηνείες για να παρακαμφθεί ο συνταγματικός σκόπελος ίσως και να ευρεθούν, αν και απίθανο. Δεν θα είναι η πρώτη φορά. Πολιτικές ερμηνείες, όμως, δύσκολο. Πρέπει να προστατευτούν οι δικαστές και η Δικαιοσύνη. Να προαχθούν, βεβαίως, στις θέσεις των αντιπροέδρων του Αρείου Πάγου, εφόσον το αξίζουν και το αξιολογήσει το υπουργικό συμβούλιο, αλλά έπειτα να αξιολογήσουν και οι ίδιοι αν πρέπει να παραμείνουν στη σύνθεση του δικαστηρίου ή όχι, καθώς το άρθρο 86 τούς το απαγορεύει. Διότι από την απόφασή τους αυτή θα κριθεί και η νομιμότητα της απόφασης του ανώτατου δικαστηρίου και η αξιοπιστία της Δικαιοσύνης. Είμαστε βέβαιοι ότι το ξέρουν!