Ο Ακουσίλαος ο Αργείος (ή Ακουσίλεως), ένας από τους πρώτους Έλληνες πεζογράφους, καταγόταν από το Άργος της Βοιωτίας και έζησε πιθανότατα στις τελευταίες δεκαετίες του 6ου π.Χ. αιώνα και στις αρχές του 5ου. Αν και συχνά συγκαταλέγεται στους πρώιμους λογογράφους (δηλαδή στους Ίωνες ιστοριογράφους του 6ου και 5ου π.Χ. αιώνα), το γραμμένο στην ιωνική διάλεκτο τρίτομο έργο του με τίτλο Γενεηλογίαι (ή Ἱστορίαι) είχε σχεδόν αποκλειστικά μυθολογικό περιεχόμενο.
Αφηγείτο σ’ αυτό τη γέννηση του κόσμου και των θεών καθώς και τις ιστορίες των μυθικών βασιλιάδων και ηρώων από την εποχή του Φορωνέα (του πρώτου ανθρώπου) μέχρι τα Τρωικά και τους Νόστους. Αφορμή για την συγγραφή του έργου, σύμφωνα με μια παράδοση που διέσωσε η Σούδα, ήταν η ανακάλυψη από τον πατέρα του, τον Κάβα, χάλκινων δέλτων [πινακίδων σε σχήμα κεφαλαίου δέλτα] θαμμένων στην αυλή του σπιτιού του που περιείχαν αρχαίες θεογονίες και γενεαλογίες ηρώων.
Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς θεωρούσε ότι ό Ακουσίλαος προσάρμοσε τα έργα του Ησιόδου σε πεζό λόγο παρουσιάζοντας τα ως δικά του. Τα διασωθέντα αποσπάσματα δείχνουν πράγματι ότι ο Ακουσίλαος συμφωνούσε σε πολλά σημεία με τον Ησίοδο, σε κάποια άλλα όμως διαφωνούσε, ενώ κάποιες από τις ιστορίες που αφηγείτο ήταν πρωτότυπες και εντελώς άγνωστες πριν απ’ αυτόν.
Ο Πλάτων είναι ο αρχαιότερος συγγραφέας που αναφέρει τον Ακουσίλαο. Στο Συμπόσιο γράφει ότι ο Ακουσίλαος συμφωνούσε με τον Ησίοδο θεωρώντας πως αρχικά υπήρχε μόνον το Χάος και μετά απ’ αυτό εμφανίσθηκαν οι πρώτοι θεοί, η Γαία και ο Έρως.
Ο Ακουσίλαος μνημονεύεται επίσης από τον Απολλόδωρο, τον Στράβωνα, τον Παυσανία, τον Ιώσηπο κ.ά., ενώ ο Σαβίνος φέρεται να είχε γράψει υπόμνημα στο έργο του Ακουσιλάου. Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο κάποιοι κατέτασσαν τον Ακουσίλαο στην περίφημη ομάδα των επτά σοφών.
Σταχυολόγηση αποσπασμάτων
Στα διασωθέντα αποσπάσματα του Ακουσίλαου διαβάζουμε μεταξύ άλλων ότι ο αετός που έτρωγε το συκώτι του αλυσοδεμένου Προμηθέα ήταν γιος, όπως και ο Κέρβερος, της Έχιδνας και του Τυφώνα· ότι η Ίρις ήταν αγγελιοφόρος των θεών και οι Άρπυιες φύλακες του κήπου των Εσπερίδων· ότι οι αρχαίοι άνθρωποι ζούσαν χίλια χρόνια· ότι ο Φορωνεύς ήταν ο πρώτος άνθρωπος και ότι όταν ήταν βασιλιάς στο Άργος συνέβη μεγάλος κατακλυσμός στην Αττική· ότι γιος του Φορωνέως ήταν ο Σπάρτων και γιος αυτού ο Μυκηνεύς από τον οποίο πήραν το όνομά τους οι Μυκήνες·
ότι η Σκύλλα ήταν θυγατέρα της Εκάτης και του Φόρκυνος· ότι οι Φαίακες γεννήθηκαν από το πεσμένο στην γη αίμα του ευνουχισμένου Ουρανού· ότι ο Δευκαλίων ήταν γιος του Προμηθέα και της Ησιόνης και ότι μετά τον μεγάλο κατακλυσμό μαζί με την Πύρρα έριξαν πίσω τους πέτρες από τις οποίες γεννήθηκαν οι άνθρωποι· ότι ο Ποσειδών μεταμόρφωσε σε άνδρα την Καινή (Καινίς), όταν αυτή του είπε πως δεν ήθελε να κάνει παιδιά μαζί του ούτε με κανέναν άλλο, και ως Καινεύς πλέον έγινε ο πανίσχυρος βασιλιάς των Λαπιθών κ.ά.
[wikipedia]