Η Κυβέλη (Σμύρνη 13 Ιουλίου 1888 – Αθήνα 26 Μαΐου 1978) υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες Ελληνίδες ηθοποιούς και επί σειρά ετών κυριάρχησε σε ρόλους κωμικούς και δραματικούς (commedienne) μαζί με τη σύγχρονη και εφάμιλλή της Μαρίκα Κοτοπούλη.
Λέγεται ότι γεννήθηκε στη Σμύρνη (σύμφωνα με άλλες εκδοχές το 1884 ή το 1887) και από τη νηπιακή της ηλικία βρέθηκε υπό την προστασία του Δημητρίου Λεονάρδου (ανώτερου δημόσιου υπαλλήλου) και των θετών γονέων της, του παπουτσή Αναστάσιου Αδριανού και της συζύγου του Μαρίας, που εργαζόταν στην οικία Λεονάρδου και η οποία είχε βρει τη μικρή έκθετη Κυβέλη το 1890, με ένα μενταγιόν στο λαιμό που έφερε το όνομά της.
Το θεατρικό της ταλέντο αναπτύχθηκε αυθόρμητα στις προσπάθειες που κατέβαλε για να ξαναφέρει το χαμόγελο στους θετούς γονείς της, που είχαν χάσει τον γιο τους στη Βραζιλία. Στο σπίτι του ζεύγους Αδριανού γνώρισε τη μικρή Κυβέλη ο καθηγητής ορθοφωνίας και απαγγελίας Μ. Σιγάλας, ο οποίος, αφού της έδωσε κάποια σειρά μαθημάτων το Μάρτιο του 1901, την παρουσίασε σε επίδειξη των μαθητριών του. Η Κυβέλη Αδριανού πήρε το πρώτο βραβείο που στάθηκε αφορμή για να αλλάξουν τα σχέδια των γονιών της να την κάνουν μοδίστρα.
Την ίδια εποχή άρχισε να λειτουργεί η Δραματική Σχολή του Βασιλικού Θεάτρου και η Κυβέλη γράφτηκε σ΄ αυτήν παρότι δεν είχε συμπληρώσει τα 15 της χρόνια. Τρεις μήνες όμως μετά, το Σεπτέμβριο του 1901, η σχολή εκείνη έκλεισε και προσέλαβε την Κυβέλη ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος στο θεατρικό όμιλο της Νέας σκηνής, που άρχισε τότε να καταρτίζεται από νεαρούς ερασιτέχνες, μεταξύ των οποίων ήταν ο Σωτήρης Σκίπης, ο Μήτσος Μυράτ, ο Διονύσης Δεβάρης, ο Άγγελος Σικελιανός και η αδελφή του Ελένη Πασαγιάννη.
Στην πρώτη εμφάνιση της «Νέας Σκηνής» στη θεατρική παράσταση που δόθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών προς τιμή Ρουμάνων φοιτητών του Πανεπιστημίου, η Κυβέλη εμφανίζεται για πρώτη φορά στον πρωταγωνιστικό ρόλο ως Ιουλιέτα, στη πασίγνωστη σκηνή του κήπου του γνωστού έργου του Σαίξπηρ, Ρωμαίος και Ιουλιέτα.
Την επιτυχία της εκείνη ακολούθησαν οι εμφανίσεις της στην «Άλκηστη» του Ευριπίδη ως θεραπαινίδα, στην «Αγριόπαπια» του Ίψεν ως Εδβίγη, στη «Λοκαντιέρα» του Κάρλο Γκολντόνι ως θεατρινούλα, εκ των οποίων η θεατρική αναγνώρισή της υπήρξε γενική τόσο εκ μέρους του κοινού όσο και των κριτικών του θεάτρου. Έκτοτε αποτέλεσε κύριο πρόσωπο της Νέας Σκηνής και από τον ρόλο «του κακόμοιρου» που υποδύθηκε στο έργο του Αλφόνς Ντωντέ «Αρλεζιάνα» (28 Ιουλίου 1902) άρχισε να μεσουρανεί στη θεατρική σκηνή.
Δικός της θίασος
Το 1906 δημιουργεί δικό της θίασο με τον Κ. Σαγιώρ, που διαλύθηκε σε λίγους μήνες λόγω αναχώρησής της στο Παρίσι. Με την επιστροφή της και μετά από μικρή συνεργασία με τον Σαγιώρ δημιουργεί αποκλειστικά δικό της θίασο.
Μέχρι το 1932 η Κυβέλη ως θιασάρχης και πρωταγωνιστής ανέβασε πολλά έργα σημαντικών συγγραφέων Ελλήνων και ξένων μεταξύ των οποίων των Γρ. Ξενόπουλου, Σ. Σκίπη, Σπ. Μελά, Δ. Κορομηλά, Δ. Ταγκόπουλου, Πρίγκιπα Νικολάου, Θ. Συναδινού, Π. Χορν, Ι. Πολέμη, Δ. Μπόγρη, Αρ. Προβελέγγιου, Ν.Ι Λάσκαρη, Μ. Λιδωρίκη, Ίψεν, Ντ΄ Αννούτσιο, Μαίτερλιγκ, Γκόργκυ.
Μαρίκα Κοτοπούλη
Το 1932 και 1934 συνεργάσθηκε με την καθιερωμένη αντίπαλό της Μαρίκα Κοτοπούλη, ως καλλιτεχνική αντίδραση στη δημιουργία του Εθνικού Θεάτρου (που είχε ιδρύσει ο τότε Υπουργός Παιδείας και μετέπειτα σύζυγός της, Γεώργιος Παπανδρέου). Στη συνέχεια για οικογενειακούς λόγους αποσύρθηκε από τη σκηνή με μία μόνο έκτακτη εμφάνιση το 1942 σε παραστάσεις του έργου του Σ. Μελά «Πίσω στη Γη».
Τον Απρίλιο του 1943 διαφεύγει με καΐκι στη Μέση Ανατολή, ακολουθώντας το σύζυγό της Γεώργιο Παπανδρέου στον Λίβανο, στην Αίγυπτο και στην Ιταλία, για να γυρίσει μετά την απελευθέρωση στην Αθήνα το 1944. Με την επιστροφή της και από το καλοκαίρι του 1950 συνεργάζεται με τη Μαρίκα Κοτοπούλη στο έργο «Τα παιδιά του Εδουάρδου», ακολούθως με το Εθνικό Θέατρο στο έργο «Δάφνη Λορεόλα» και το 1952 ξαναεμφανίζεται με τη Μαρίκα Κοτοπούλη στο έργο του Ζαν Κοκτώ «Τρομεροί γονείς».
Κινηματογράφος
Κακός δρόμος (1933)
Αστέρω (1937), με την κόρη της, Αλίκη Θεοδωρίδου – Νορ.
Η άγνωστος (1954) Λίνα Φλεριανού. Παίζει με την κόρη της, Αλίκη Θεοδωρίδου-Νορ, και την εγγονή της, Κυβέλη Θεοχάρη.
Προσωπική ζωή
Η Κυβέλη παντρεύτηκε τρεις φορές: πρώτα τον μεγάλο ηθοποιό Μήτσο Μυράτ, με τον οποίο απέκτησε τον Αλέξανδρο και τη μετέπειτα γνωστή πρωταγωνίστρια Μιράντα Μυράτ, στη συνέχεια τον θεατρικό επιχειρηματία Κώστα Θεοδωρίδη, με τον οποίο απέκτησε την επίσης γνωστή πρωταγωνίστρια Αλίκη Νικολαΐδη – Θεοδωρίδη (σύζυγο του Πωλ Νορ – Νίκου Νικολαΐδη), και τέλος τον Γεώργιο Παπανδρέου (δεύτερη σύζυγος, με τον οποίο απέκτησε έναν ακόμη γιο τον Γιώργο), γιος του οποίου (από προηγούμενο γάμο) ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος υπήρξε και η μεγάλη της αδυναμία μέχρι το θάνατό της. Ως σύζυγος του Έλληνα Πρωθυπουργού αποτελούσε επί χρόνια το επίκεντρο της κοινωνικής ζωής στην Αθήνα.
Πολιτικές Προεκτάσεις
Η Κυβέλη μαζί με τη Μαρίκα Κοτοπούλη αποτέλεσαν για το θεατρόφιλο κοινό τα «ιερά τέρατα» του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου που δέσποζαν επί δεκαετίες. Οι πολιτικές πεποιθήσεις αυτών των ηθοποιών είχαν επηρεάσει και τη δημοτικότητά τους, ιδιαίτερα στη θερμή περίοδο του Εθνικού Διχασμού, κατά την οποία οι θεατρικές τους παραστάσεις αποτελούσαν πολιτικά γεγονότα.
Οι βενιζελικοί έσπευδαν να χειροκροτούν την Κυβέλη και οι αντιβενιζελικοί τη Μαρίκα Κοτοπούλη. Οι θαυμαστές τους πολλές φορές προκαλούσαν επεισόδια, όταν συναντιόντουσαν μετά τις θεατρικές παραστάσεις στους αθηναϊκούς δρόμους.
Ντοκιμαντέρ Κυβέλη Αδριανού
Σειρά ΄΄Ταξίδι στον Πολιτισμό΄΄
Σειρά του Υπουργείου Πολιτισμού: ΄΄Ταξίδι στον Πολιτισμό΄΄
Αρχισυνταξία -:Νατάσα Μποζίνη
Υπεύθυνος έργου: Κώστας Γεωργουσόπουλος
Πρωτότυπη Μουσική: Μιχάλης Αβραμίδης
.
.
Βίντεο από: Natasa Bozini
Η νεα τηλεοπτική σειρά για την ερωτική ιστορία του Γεωργίου Παπανδρέου και την Κυβέλη και πρωταγωνίστρια την Καρυοφυλλια Καραμπέτη
Στο γραφικό ψαραχώρι Λαγκάδα, της βόρειας Χίου, είχαμε την ευκαιρία να γευματίσουμε και να συζητήσουμε -στην περίφημη ταβέρνα του Πασσά- μαζί με τη σκηνοθέτρια Ρέινα Εσκενάζυ.
Από την Μαρία Ανδρέου
Η δημιουργός θα σκηνοθετήσει τη νέα σειρά «Φλόγα και άνεμος», που θα αρχίσει από το φθινόπωρο στη δημόσια τηλεόραση και θα αφορά τον έρωτα του πολιτικού Γεωργίου Παπανδρέου για της σπουδαίας ηθοποιού του θεάτρου μας Κυβέλης, ένας έρωτας που γεννήθηκε στο νησί της μαστίχας! Όπως μας τόνισε η σκηνοθέτρια, τα γυρίσματα άρχισαν με μαγιό εποχής του 1920 και μπάνιο στη θάλασσα… Έτσι αρχίζει η πρώτη σκηνή της φιλόδοξης παραγωγής στους μύλους, που είναι πολύ χαρακτηριστικό σημείο της Χίου.
Κυρία Εσκενάζυ, ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας σκηνοθέτης σε μια σειρά εποχής;
Οι δυσκολίες είναι αυτά που βλέπετε στους τοίχους ακόμη και των νεοκλασικών σπιτιών. Κυκλοφορούμε σε δρόμους με σπίτια που έχουν μπογιές από γκράφιτι. Είναι πολύ δύσκολο να σβήσουμε τα γκράφιτι ή να βγάλουμε από την κάμερα τα κλιματιστικά… Προσπαθούμε να βρούμε πιο αγνούς χώρους, δεν είναι όμως εύκολο. Ευτυχώς, υπάρχουν ακόμη η Πλάκα, ο Κεραμεικός, το Μεταξουργείο, που μπορούμε να σβήσουμε τις κολόνες της ΔΕΗ από μπετόν και να τις παρουσιάζουμε με εφέ ξύλινες. Επίσης, σε μια σειρά εποχής ψάχνουμε χωμάτινους δρόμους και όχι με άσφαλτο. Πάντα έχουν το συνεργείο και οι τεχνικοί μας χώμα σε μια καρότσα. Επειδή έχω κάνει σειρά εποχής, όπως με τη ζωή της Ελλης Λαμπέτη για τη μικρή οθόνη, πλέον ξέρω πώς θα βρω λύσεις. Το έχω ξανακάνει αυτό το είδος! Και ξέρετε κάτι; Αγαπάω πολύ την έρευνα. Μου αρέσει όταν κάνω μια τηλεοπτική ή κινηματογραφική παραγωγή με προσωπικότητες που έζησαν σε άλλη εποχή να μπορώ να μαθαίνω. Η έρευνα μου δίνει πολλά πράγματα και τα ερεθίσματα για να πλησιάσω αυτά τα άτομα. Να τα νιώσω προτού τα κινηματογραφήσω. Για να κάνω μια σειρά εποχής ψάχνω ενάμιση χρόνο πάνω σε αυτό.
Πόσοι ηθοποιοί θα παίξουν στη σειρά «Φλόγα και άνεμος»;
Πάνω από τριάντα ηθοποιοί του θεάτρου μας. Οι πρωταγωνιστές της σειράς θα είναι η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, που θα υποδυθεί την Κυβέλη, και ο Αρης Λεμπεσόπουλος, τον Γεώργιο Παπανδρέου. Στη σειρά θα παίζουν από τη Θέμιδα Μπαζάκα, τον Δημήτρη Καταλειφό, έως τη Λένα Παπαληγούρα, τον Αργύρη Πανταζάρα και την Πέγκυ Σταθακοπούλου. Η ηθοποιός Ισιδώρα Δωροπούλου θα ενσαρκώσει την πρώτη σύζυγο του Γεωργίου Παπανδρέου, τη Σοφία Μινέικο, ο Δημήτρης Σαμόλης τον δεύτερο σύζυγο της Κυβέλης, τον Κώστα Θεοδωρίδη, ενώ ο Θανάσης Τσαλταμπάσης τον πρώτο σύζυγο της ηθοποιού, τον Μήτσο Μυράτ. Ο Λευτέρης Βασιλάκης θα παίξει τον Παναγούλη και ο Αργύρης Αγγέλουθα υποδυθεί έναν λοχαγό της χούντας εξαιρετικά σκληρό. Τον Δημήτρη Χορν, τον βαφτισιμιό της Κυβέλης, θα τον παίξει ο Αναστάσης Ροϊλός. Ο Χορν ήταν ο τελευταίος άνθρωπος στον οποίο μίλησε η Κυβέλη. Τη μανά της Κυβέλη θα παίξει η Κόρα Καρβούνη και τον πατέρα της ο Δημήτρης Μαύρος.
Αρης Λεμπεσόπουλος και Καρυοφυλλιά Καραμπέτη
Πού θα γυριστεί η σκηνή που ο Γεώργος Παπανδρέου γνωρίζει και ερωτεύεται την Κυβέλη;
Οι δυο τους γνωρίζονται σε ένα υπαίθριο θέατρο. Η Κυβέλη έπαιζε την «Ανθή» του Αντρέγιεφ. Δεν υπάρχει αυτό το θέατρο και θα το προσομοιάσουμε στην πλατεία της καστροπολιτείας των Μεστών, στη Χίο. Θα το στήσουμε. Τότε δεν υπήρχε ηλεκτρικό και τις έκαναν απόγευμα τις παραστάσεις. Άναβαν λάμπες πετρελαίου… Όλο αυτό πρέπει να το αποδώσουμε… Θα μας βοηθήσουν οι παραδοσιακοί σύλλογοι της Χίου, με τις στολές τους.
Σας γοητεύουν οι αληθινές προσωπικότητες;
Πάρα πολύ… Από αυτές παίρνεις, μαθαίνεις, έχεις ένα προσωπικό κέρδος. Δεν είναι μόνο η τέχνη. Είναι η μελέτη και η έρευνα, κάπου σε οδηγούν πιο ενδόμυχα…
Τι έχετε πάρει μέσα από την έρευνα;
Επειδή είμαι γυναίκα, πλησιάζω την ψυχολογία της Κυβέλης. Ομολογώ ότι ένιωσα αυτή την ελευθερία που λέει η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη που έχει η ηρωίδα της. Την Κυβέλη την πάντρεψαν αναγκαστικά. Για να μην εγκαταλείψει το θέατρο, παντρεύτηκε τον Μυράτ. Της είπε ο πατέρας της ή τον παίρνεις ή σταματάς το θέατρο. Η Κυβέλη είχε την ντρομπροσύνη να του πει την πρώτη νύχτα του γάμου πως δεν είναι ερωτευμένη μαζί του και ότι τον στεφανώνεται μόνο και μόνο για να είναι στο θέατρο. Οπότε ήταν αναμενόμενο πως κάποια στιγμή ότι θα τον χώριζε. Η ερώτηση είναι τι είδους άντρας είναι αυτός που το δέχεται αυτόν τον γάμο; Ήταν ερωτευμένος ή είχε συμφέρον; Ο Μυράτ ήταν πιο φτωχός από την Κυβέλη… Η Κυβέλη πήρε τον Μυράτ και τον πήγε ένα ένα βήμα πιο πάνω. Ουσιαστικά τον μάζεψαν οι γονείς της… Ήταν βέβαιο πως θα τον άφηνε…
Τελικά, ο Γεώργιος Παπανδρέου ερωτεύτηκε και τη Σοφία Μινέικο και την Κυβέλη;
Ναι. Ήταν ρομαντικός άνδρας και του άρεσε το ωραίο. Μάλιστα, τα γράμματα που έγραφε στη Μινέικο ήταν copy paste με αυτά που έστελνε στην Κυβέλη. Μπορεί να ήταν τα ίδια, αλλά τα πίστευε, δεν ήταν ψεύτης. Ήταν ερωτιάρης. Ο Γεώργιος Παπανδρέου ξεμυαλίστηκε μετά την Κυβέλη, και ενώ ήταν στα χωρίσματα δεν πήραν, βέβαια, πότε διαζύγιο, με τη χορεύτρια Σεράνο, από τη Χιλή… Αφού η πάστα Σεράνο πήρε το όνομά της από τη χορεύτρια. Ένας ζαχαροπλάστης της εποχής βρήκε την ευκαιρία και έκανε τη χορεύτρια σοκολάτα, γιατί ήταν μελαψή και η νέα αγαπημένη του Γεωργίου Παπανδρέου.
Τι θέλετε να δώσετε μέσα από τη σειρά;
Δεν κυνηγάμε να αντιγράψουμε, ούτε να προσομοιάσουμε καν. Θέλουμε να τσιμπήσουμε την αύρα και την ατμόσφαιρα αυτών των δύο ανθρώπων μέσα σε δώδεκα επεισόδια. Θα μείνουμε στη Χίο καιρό. Έχουμε έρθει για ρεπεράζ χώρων εδώ και ημέρες. Η αλλαγή των πρωταγωνιστών από τη νεαρή ηλικία στην πιο ώριμη αποφασίσαμε να γίνει δραματουργικά όταν γνωρίζουν ο ένας τον άλλον και βιώνουν τον έρωτά τους. Ο έρωτάς τους τούς ωριμάζει… Εδώ θα γίνει η αλλαγή χαρακτήρων. Η κυρία Βαλεντίνη Ποταμιάνουγ, η οποία είναι η δισέγγονη της Κυβέλης, από την πλευρά της Μιράντας Μυράτ, μας έδωσε πολύ υλικό, πολλές πληροφορίες και ρούχα εποχής… Κοστούμια αυθεντικά, τα οποία φορούσε η Κυβέλη. Επίσης, μας έδωσε και τα πορτρέτα της, τα πολύ μεγάλα, τα οποία θα αφαιρέσουμε το πρόσωπό της και θα βάλουμε αυτό της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη.