Ο αστερισμός αυτός βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο του ουρανού και εκτείνεται από τον Οφιούχο μέχρι το Δράκοντα και ανατολικά φτάνει μέχρι τα όρια του Γαλαξία. Είναι ένας από τους αρχαιότερους ουράνιους σχηματισμούς, δεν είναι όμως γνωστό πότε συνδέθηκε με γνωστό ήρωα.
Ο αστερισμός αυτός δεν ήταν γνωστός στους πρώτους Έλληνες αστρονόμους με αυτό το όνομα. Ο Εύδοξος τον ονόμαζε εν γούνασι, ενώ ο Ίππαρχος και ο Πτολεμαίος εν γόνασιν, δηλαδή ο γονατιστός. Ο Άρατος πάλι τον αποκαλούσε Οκλάζων και Είδωλον. Μόνο ο Ερατοσθένης προσπάθησε να εξηγήσει την προέλευσή του, η οποία παρέμενε τυλιγμένη σ’ ένα πέπλο μυστηρίου. Έτσι έγραψε γι’ αυτόν: «Λέγεται πως είναι ο Ηρακλής που στέκεται πάνω στον όφι».
Ο Ηρακλής ήταν ένας σπουδαίος και τιμημένος ήρωας που τελικά έγινε θεός. Ήταν γιος του Δία και της Αλκμήνης, γυναίκας του Αμφιτρύωνα. Την ίδια βραδιά που ενώθηκε η Αλκμήνη με τον Δία, λέγεται πως ενώθηκε και με τον Αμφιτρύωνα κι έτσι γέννησε δυο γιους, το θείο Ηρακλή και το θνητό Ιφικλή. Η ζωή του ήταν μια σειρά από δοκιμασίες, τις οποίες μηχανευόταν και επέβαλε η Ήρα. Από την πρώτη στιγμή που αντιμετώπισε τα δυο φίδια, μέχρι το τέλος που φόρεσε τον δηλητηριασμένο χιτώνα, απέδειξε ότι διέθετε όχι μόνο φυσική ρώμη αλλά περισσότερο ευφυΐα, αγάπη και καλοσύνη για τους ανθρώπους.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του, που έμειναν αθάνατα και ενέπνευσαν τις μετέπειτα γενιές, είναι οι δώδεκα άθλοι του. Αυτοί οι άθλοι είναι αστρολογικοί στην καταγωγή τους και συνδέονται με τα δώδεκα ζώδια. Η αντιστοιχία τους είναι η εξής:
Κριός Η ζώνη της Ιππολύτης
Ταύρος Η σύλληψη του ταύρου της Κρήτης
Δίδυμοι Τα βόδια του Γηρυόνη
Καρκίνος Η Λερναία Ύδρα
Λέων Το λιοντάρι της Νεμέας
Παρθένος Ο Ερυμάνθειος κάπρος
Ζυγός Οι στάβλοι του Αυγεία
Σκορπιός Τα άλογα του Διομήδη
Τοξότης Οι Στυμφαλίδες όρνιθες
Αιγόκερως Το ελάφι της Αρτέμιδος
Υδροχόος Ο Κέρβερος του Άδη
Ιχθείς Τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων
Όπως ο ήλιος στην ετήσια πορεία του περνά από τα δώδεκα ζώδια, έτσι και η ψυχή δοκιμάζει διάφορες εμπειρίες που συμβολίζονται από τους άθλους. Όπως είναι γνωστό το τέλος του ήρωα είναι τραγικό αλλά ταυτόχρονα λυτρωτικό. Ο κένταυρος Νέσσος τον οποίο είχε σκοτώσει, έδωσε στη γυναίκα του Ηρακλή ένα χιτώνα βουτηγμένο σε δηλητήριο. Όταν ο Ηρακλής φόρεσε το χιτώνα άρχισε να καίγεται και δεν υπήρχε τρόπος να τον βγάλει. Έτσι ρίχτηκε από μόνος του στην πυρά με σκοπό να αυτοκτονήσει, αλλά ο πατέρας του ο Δίας τον άρπαξε, τον ανέβασε στο άρμα του και τον μετέφερε στον ουρανό μαζί με τους αθάνατους.
Οι σύγχρονοι μελετητές της ασσυριακής μυθολογίας συνέδεσαν τον αστερισμό αυτό με το θεό Ιστουμπάρ (ένα άλλο όνομα του ήρωα Γιλγαμές) και το τέρας Τιαμάτ. Ο ήρωας αυτός παρουσιάζεται σε μια κυλινδρική σφραγίδα του 4000 π.Χ. και αναφέρεται στα αρχεία της χώρας ως Γονατιστός. Οι περιπέτειές του θυμίζουν αυτές του Ηρακλή και το πέρασμα του ήλιου μέσα απ’ το ζωδιακό κύκλο.
nea-acropoli-athens.gr/arthra/astrologia/848-mithoi-ton-asterismon-iraklis