Βασίλης Δημ. Χασιώτης
Η λογική της επιβολής των οικονομικών κυρώσεων στην Ρωσία εξαιτίας της εισβολής της στην Ουκρανία, είναι, στη βάση της, απλή : η «Δύση» με σημαιοφόρο τις ΗΠΑ και κύριο παραστάτη την Ευρωπαϊκή Ένωση, αξιώνουν τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου εκ μέρους της Ρωσίας στον πόλεμο που άνοιξε στην Ουκρανία.
Έως εδώ, καλά.
Όμως, δεν θα επιμείνουμε πολύ στο ζήτημα αυτό, προκειμένου να διαφυλάξουμε την «τιμή» του ίδιου του (Διεθνούς) Δικαίου, τουλάχιστον μη αναπαράγοντας τις υποκριτικές κραυγές υπέρ αυτού από όπου και αν προέρχονται.
Διότι τούτο το Δίκαιο, είναι τόσο πολύπαθο, τόσο κακοποιημένο, εκ μέρους των Μεγάλων Δυνάμεων (και ασφαλώς όχι μόνο αυτών, αλλά είναι αυτές οι οποίες δίνουν το παράδειγμα) που το επικαλούνται κατά καιρούς, όπως και στη περίπτωση της Ουκρανίας, και σχεδόν πάντα à la carte, (ανέτως μπορεί κανείς να επισημάνει πως ανάλογες κατάφορες παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου λαμβάνουν χώρα τούτη τη στιγμή που μιλάμε, χωρίς όμως κανένα κανάλι να αναφέρεται σ’ αυτές, μιας και δεν συντρέχει εδώ η σκοπιμότητα της προβολής αυτών των παραβιάσεων), ώστε, θα απαιτούσε μια ολόκληρη διατριβή επί του θέματος απλώς και μόνο να καταγραφεί το πλήθος των παραβιάσεών του.
Μένουμε συνεπώς, στις οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας.
Είναι αλήθεια, πως από τη πρώτη στιγμή, όλοι παραδέχτηκαν, και η «Δύση», πως οι οικονομικές κυρώσεις, δεν πρόκειται να αφήσουν ανεπηρέαστες και τις Χώρες που τις επιβάλλουν.
Κι εδώ είναι που αρχίζει να δοκιμάζεται η λογική αλλά και τα όρια αυτών των οικονομικών κυρώσεων.
Εστιάζοντας ειδικώς στις Χώρες της Ευρώπης (που τυχαίνει να αποτελούν και τη συντριπτική πλειοψηφία των Χωρών – Μελών ΝΑΤΟ), η πρώτη παρατήρηση που μπορεί να κάνει κάποιος, είναι πως οι ΗΠΑ, ο κύριος σχεδιαστής και ενορχηστρωτής των κυρώσεων αυτών, τα κανόνισε έτσι, ώστε οι ίδιες (οι ΗΠΑ) να υποστούν όχι μονάχα τον μικρότερο αντίκτυπο των συνεπειών αυτών των κυρώσεων, μα και να ωφεληθούν επί πλέον από όλη αυτή την εξέλιξη, (μέσω της «μεταφοράς» της ενεργειακής -και όχι μόνο- εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία προς την ίδια, με μεγαλύτερο μάλιστα κόστος -για την Ευρώπη), με την Ευρώπη, ουσιαστικά αυτή η «απεξάρτησή» της από την Ρωσία να μεταφράζεται και καθαρή ζημία που δεν είναι ορατό πότε και πώς θα καλυφθεί.
Δεύτερον, οι κυρώσεις, τίθενται αναφανδόν εντελώς απρογραμμάτιστα εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς να συνεκτιμάται καθόλου η ουσία και ο χρονικός ορίζοντας της ισχύος τους, ούτε και οι δυνατότητες της Ρωσίας να στηριχθεί οικονομικά από άλλες Δυνάμεις, μη-Δυτικές, και αρκούντως ισχυρές οικονομικά, (π.χ. Κίνα αλλά και Ινδία και όχι μόνο) κάτι που συναρτάται στενά με την εκτιμώμενη χρονική διάρκεια του πολέμου. Διότι ακόμα και αν υποτεθεί, πως έναντι κάθε οικονομικού κόστους, η «απεξάρτηση» από τη Ρωσία, αυτή δεν θα γίνει αυτόματα, και στον ενδιάμεσο χρόνο, όχι μόνο θα έχει ανάγκη η Ευρωπαϊκή Ένωση την Ρωσία μα και θα τελεί συλλογικά) υπό τον κίνδυνο των ρωσικών οικονομικών αντιμέτρων, μεταξύ των οποίων και η διακοπή των δοσοληψιών της με τις «εχθρικές Χώρες». Τι θα γίνει όμως, αν ο πόλεμος παραταθεί σε βάθος ετών;
Τρίτον, οι Κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (και της Ευρώπη γενικότερα), ναι μεν με βάση πολιτικά κριτήρια, και κυρίως υποκύπτοντας στις απαιτήσεις των ΗΠΑ, θα «απεξαρτηθούν» έναντι του οιουδήποτε οικονομικού κόστους από τη Ρωσία πληρώνοντας τα ίδια προϊόντα πιο ακριβά από άλλες Χώρες, όμως, αυτή την επιλογή τους, πόσο εύκολα μπορούν να την επιβάλλουν και για πόσο καιρό στους λαούς τους, όταν θα πρέπει να θυσιάζουν επίπεδα ευημερίας εν ονόματι του Διεθνούς Δικαίου για έναν πόλεμο σε ένα άλλο Κράτος, μια όμως «ευαισθησία» την οποία ολοένα και δυσκολότερα θα μπορούν να κατανοούν, όταν βλέπουν την ίδια στιγμή, πως η «ευαισθησία» αυτή είναι, όπως σημειώσαμε, à la carte, και επομένως, ολοένα και πιο δύσκολα θα ανέχονται επιλογές με βάση πολιτικά κριτήρια, όταν δίπλα στην αυλή τους, θα υπάρχουν τα ίδια προϊόντα πολύ πιο φτηνά;
Τέταρτον, το επιχείρημα πως τουλάχιστον «από εδώ και πέρα», η «αφυπνισθείσα Δύση» θα δείχνει μηδενική ανοχή έναντι των παραβιάσεων του Διεθνούς Δικαίου, αυτό τι θα σημαίνει και ποιος μπορεί να το λάβει σοβαρά; Θα σημαίνει π.χ., πως φιλοδυτικές Χώρες οι οποίες διεξάγουν επιχειρήσεις, τούτη τη στιγμή που μιλάμε, με χιλιάδες αμάχους νεκρούς, θα πάψουν να τους διεξάγουν, διαφορετικά θα νοιώσουν τις συνέπειες της αποφασιστικότητας της (συμμάχου τους) «Δύσης» που πλέον θα αποτελεί την σύγχρονη προσωποποίηση της Θέμιδος με τη ζυγαριά και (κυρίως) με το ξίφος, αποφασισμένη να το χρησιμοποιήσει; Και φυσικά, το ερώτημα θα παραμένει : από πού έλαβε τον «διορισμό» της η «Δύση», που ασφαλώς «Δύση» δεν σημαίνει και όλος ο κόσμος, το αντίθετο μάλιστα από άποψη πληθυσμιακή, για το αξίωμα αυτό, του Παγκόσμιου Δικαστή, του Παγκόσμιου Εισαγγελέα, του Παγκόσμιου Χωροφύλακα; Ή μήπως, τούτη τη στιγμή που μιλάμε, όλες οι διεθνείς συναλλαγές αλλά και οι πολιτικές στηρίξεις της Αυτοκρατορίας του Καλού, δηλαδή της «Δύσης», έχουν να κάνουν αποκλειστικά με ηθικώς «ενάρετα» και ταυτόχρονα πολιτικώς αποδεκτά (με βάση τα Δυτικά επίσημα κριτήρια) καθεστώτα; Αυτά μπορούν πράγματι να τα ισχυριστούν η «Δύση», δηλαδή οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι «λοιποί» σύμμαχοί της; Για να μην πω, πόσο τυχαίο είναι ότι οι μέχρι τώρα μεσολαβητές μεταξύ ΗΠΑ / Ευρώπης και Ρωσίας / Ουκρανίας, Τουρκία και Ισραήλ, είναι δύο Χώρες με «ανοιχτούς -και σοβαρούς- λογαριασμούς» με το Διεθνές Δίκαιο;
Επομένως : οι οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, στον πυρήνα τους, αποτελούν μέσο υποστήριξης ευρύτερων γεωπολιτικών και γεωστρατηγικών επιλογών εκ μέρους των ΗΠΑ, επιλογές τις οποίες η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει -και δεν μπορεί να έχει με βάση την ίδια την ίδια τη συγκρότησή της- ως συλλογικότητα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχρεώθηκε να συμμετάσχει στο γεωπολιτικό / γεωστρατηγικό παιχνίδι των ΗΠΑ που παίζεται τούτη την ώρα σε ευρωπαϊκό έδαφος, στην Ουκρανία, με τους όρους του «παιχνιδιού» που έστησαν οι ΗΠΑ, και την υποχρέωση της ευρωπαϊκής Ένωσης να δεχτεί τις συνέπειές του, εν ονόματι του Διεθνούς Δικαίου. Μεταξύ αυτών που θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να ανεχτεί είναι και οι κοινωνικές συνέπειες στο εσωτερικό των Χωρών – Μελών της, διότι η επιδείνωση των οικονομιών τους με τις κοινωνικές της συνέπειες να είναι μεγάλες, ασφαλώς δεν θα μείνει αναπάντητη, ούτε κοινωνικά, μα ούτε και πολιτικά, ενισχύοντας εκείνες τις πολιτικές δυνάμεις, που θα προτεραιοποιούν τις εθνικές και όχι «συμμαχικές» και πολύ περισσότερο τις αμερικάνικες επιλογές.
Όμως, δεν είναι μονάχα το ζήτημα των οικονομικών συνεπειών λόγω των συγκεκριμένων οικονομικών κυρώσεων.
Η Μεγάλη Εικόνα, υπερβαίνει και τις οικονομικές κυρώσεις, και τον ίδιο τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η σύγκρουση δεν είναι μονάχα ρωσο-ουκρανική, έχει πολύ ευρύτερες διαστάσεις. Είναι μια σύγκρουση μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ του παραδοσιακού Δυτικού Πόλου Παγκόσμιας Ισχύος και ενός άλλου Πόλου, που προσπαθεί να διαμορφώσει ένα Παγκόσμιο Αντίβαρο στο προηγούμενο, και που περιλαμβάνει στον πυρήνα του την Ρωσία, την Κίνα και την Ινδία (μαζί με άλλες Χώρες, μερικές από τις οποίες καθόλου ευκαταφρόνητες από άποψη μεγέθους και δυναμικότητας, όπως π..χ., η Βραζιλία, η Νότια Αφρική, κ.λπ.).
Ούτε η Κίνα, ούτε η Ινδία έχουν συμφέρον να αφήσουν να καταρρεύσει οικονομικά η Ρωσία, ούτε βεβαίως να ηττηθεί στρατιωτικά, εκτιμώντας πως ίσως ο επόμενος στόχος της δυναμικής επέκτασης της Δυικής Ισχύος να είναι οι ίδιες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση όμως, είναι απούσα από αυτές τις εξελίξεις, και από τους σχεδιασμούς που λαμβάνουν χώρα παγκοσμίως στα πλαίσια της Νέας Πραγματικότητας, αρκούμενη στον ρόλο του «ακολούθου» των ΗΠΑ, με αντάλλαγμα την «προστασία» της τελευταίας από την «ρωσική απειλή». Και δεν διερωτάται κάτι που θα έπρεπε να αποτελεί ένα αυτονόητο ερώτημα για την ίδια : πόσο συμφέρει τις ίδιες τις ΗΠΑ, να πάψει να υπάρχει στην Ευρώπη αυτή η «ρωσική απειλή»; Πώς θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν οι θηριώδεις στρατιωτικές δαπάνες που απαιτεί η «προστασία» από τη «ρωσική απειλή», αν αυτή εξαλειφθεί; Και το ίδιο σημαντικό, πόσο συμφέρει οικονομικά στις ΗΠΑ η εξάλειψη αυτής της «ρωσικής απειλής», όταν μια «φιλοδυτική Ρωσία», θα μεταβάλλονταν αυτομάτως και σε ένα σοβαρότατο οικονομικό ανταγωνιστή των ΗΠΑ στις ευρωπαϊκές αγορές, και πέραν τούτου, σε ένα πόλο προσέλκυσης σοβαρότατων ξένων επενδύσεων, που θα επιτάχυναν την οικονομική της ανάπτυξη, δημιουργώντας μια Μεγάλη Ρωσική Οικονομική Δύναμη, εξόν από Πυρηνική Υπερδύναμη που είναι σήμερα; Πόσο πολύ ΗΠΑ και ΝΑΤΟ θέλουν πράγματι μια τέτοια εξέλιξη «εκδημοκρατισμού» (κατά τα Δυτικά πρότυπα) της Ρωσίας; Πόσο βέβαιο είναι, ότι οι επιτελείς στο αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών και στο αμερικανικό υπουργείο Άμυνας, θα είχαν «ήσυχο ύπνο με μια τέτοια εξέλιξη; Μια Ρωσία Φιλοδυτική, Οικονομική ΚΑΙ Στρατιωτική Μεγάλη Δύναμη, ίσως για κάποιους εδώ στη «Δύση» να αποτελεί ένα εφιαλτικό σενάριο.
Αυτό που κάνει τρεχόντως η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι να προσπαθεί να μαζεύει σε ημερήσια βάση τις οικονομικές συνέπειες των απόνερων των αμερικανικών επιλογών. Η ειρωνεία όμως της υπόθεσης, είναι πως ούτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση συμφέρει η οικονομική κατάρρευση της Ρωσίας, διότι αν τούτο συμβεί, το παγκόσμιο οικονομικό τσουνάμι που θα προκαλέσει θα πλήξει και την ίδια, αν όχι πρωτίστως την ίδια, με τις ΗΠΑ, να δρέπουν τα οφέλη από τα συντρίμμια που θα προκληθούν, αναλαμβάνοντας την (οικονομική) «ανοικοδόμηση» των Χωρών που θα πληγούν, δηλαδή όλες, και ασφαλώς, να ενισχύουν τη θέση της ως την πλέον ασφαλή Χώρα του πλανήτη, προς την οποία μπορούν, όπως άλλωστε συμβαίνει και σήμερα, να ρέουν τα διεθνή κεφάλαια και να επενδύουν στο εσωτερικό της. Ευτυχώς όμως για την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, ίσως αποφύγει τις συνέπειες ενός τέτοιου Αρμαγεδδώνα, εφόσον Κίνα και άλλες Χώρες τελικώς, κατορθώσουν να μην επιτρέψουν τη δημιουργία αυτής της εξέλιξης, δηλαδή την οικονομική κατάρρευση της Ρωσίας.