Γράφει η Ζέζα Ζήκου
Ο Ναπολέων μπήκε στη Μόσχα, μόνο για να φέρει τον τσάρο Αλέξανδρο Α’ στο Παρίσι. Ο Χίλτερ εξαπέλυσε την «επιχείρηση Μπαρμπαρόσα», μόνο για να δουν οι ομοεθνείς του την κόκκινη σημαία να κυματίζει πάνω από το Ράιχσταγκ. Και οι σημερινοί ηγέτες της Ε.Ε.- που δεν έχουν σχέση, βέβαια, ούτε με τον Ναπολέοντα, ούτε με τον Χίτλερ- βιάστηκαν να συνταχθούν παρανοϊκά με τις ΗΠΑ. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ένας αυταρχικός ηγέτης, ο οποίος εκμεταλλεύεται με κυνικό τρόπο οτιδήποτε εξυπηρετεί το «κρατικό συμφέρον»- από τα σύμβολα της Οκτωβριανής Επανάστασης και της αντιναζιστικής νίκης, μέχρι τον παραδοσιακό ρωσικό εθνικισμό, την Ορθοδοξία και τον πανσλαβισμό. Ωστόσο, αν δεν εθελοτυφλεί κανείς μπροστά στην πραγματικότητα, πρέπει να αναγνωρίσει ότι το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την αβέβαιης έκβασης γεωπολιτική κρίση που βιώνουμε θα πέσει στους ώμους της Ε.Ε.
Αρχικώς, η κρίση για την Ουκρανία είχε ωθήσει απελπισμένους διπλωμάτες στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες να αναζητούν τρόπο για να αποτρέψουν μια ρωσική εισβολή. Καθ’ οδόν για συνάντηση με τον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, στη Μόσχα, ο Εμμανουέλ Μακρόν, ρωτήθηκε για μια πιθανή λύση: «Φινλανδοποίηση», είπε κάνοντας μια αναφορά στο επίσημα ουδέτερο καθεστώς της Φινλανδίας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ενώ κάποιοι από αυτούς τους διπλωμάτες άρχισαν να αναμασούν τα αναθερμανθέντα δόγματα Μπρεζίνσκι για τον έλεγχο της ευρασιατικής μάζας. Μεγάλες δυνάμεις του ευρωπαϊκού χώρου, παρά τα αντιτιθέμενα συμφέροντά τους, αναγνωρίζουν κατά βάθος ότι αν η χώρα-μαξιλάρι μεταξύ της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της Ευρωπαϊκής Ενωσης ακολουθήσει τη μοίρα της Γιουγκοσλαβίας, κανείς δεν θα βγει ωφελημένος·ούτε γεωπολιτικά ούτε οικονομικά.
Είναι προφανές ότι η σπαρασσόμενη Ουκρανία των περίπου 45 εκατ. φτωχών κατοίκων και των μερικών δεκάδων πάμπλουτων ολιγαρχών, με δεκάδες αγωγούς πετρελαίου, αερίου και φυσικούς πόρους, με τον ρωσικό στόλο στην Κριμαία, συνιστά στρατηγικό παίγνιο μεταξύ Ε.Ε., Ρωσίας, ΗΠΑ. Με αυτή την έννοια, ζούμε μια συνέχιση του ιστορικού ρήγματος του 1989 και, υπό όρους, μια μετασχηματισμένη επανάληψη του Ψυχρού Πολέμου. Σε ένα ταραγμένο πολυπολικό περιβάλλον, με το νότιο τόξο της Μεσογείου διαλυμένο από πολέμους (Λιβύη, Συρία), ανατολικά με την σούπερ επεκτατική Τουρκία, στο βάθος τα διαλυμένα Ιράκ και Αφγανιστάν, στα Βαλκάνια η κληρονομιά κερμάτων του γιουγκοσλαβικού πολέμου με κράτη φαντάσματα (Κόσοβο), και ασταθή (Βοσνία και Σκόπια). Και στη Μαύρη Θάλασσα, εκεί όπου βρίσκεται η ευρασιατική ραφή, η ραφή Ευρώπης και Ρωσίας, έχει εκραγεί η κρίση της Ουκρανίας με την εισβολή της Ρωσίας.
Το ενδιαφέρον στρέφεται προς το Βερολίνο. Ο νέος καγκελάριος, ο σοσιαλδημοκράτης Ολαφ Σολτς παίζει τον ρόλο του νεκροθάφτη του ανοίγματος προς Ανατολάς, που πολύ προσεκτικά έχει οικοδομήσει η Γερμανία από τον Βίλι Μπραντ έως την Ανγκελα Μέρκελ, προεκτείνοντας τη στρατηγική του Βίσμαρκ. Φαίνεται ότι ο Τζο Μπάιντεν, ευνουχίζοντας διπλωματικά, στρατηγικά και εμπορικά τη Γερμανία επέβαλλε το πάγωμα του αγωγού Nord Stream 2, που υποσχόταν να διπλασιάσει την παροχή ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, και η οποία θεωρήθηκε η πιο αποφασιστική αντίδραση της Δύσης στα ρωσικά τετελεσμένα. Η Γερμανία που κάνει τις μεγαλύτερες όλων των Ευρωπαίων εξαγωγές στη Ρωσία και οι επενδύσεις των εταιρειών της είναι 10πλάσιες από κάθε άλλης χώρας, θίγεται άμεσα.
Πάντως, η επόμενη μέρα της ρήξης Πούτιν με την Δύση και της επιβολής των κυρώσεων επιβεβαίωσε εκείνο που όλοι φοβόντουσαν και όλοι ξόρκιζαν – την απειλή μιας ακόμη βαθύτερης ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης που θα πλήξει την οικονομία ολόκληρης της Ευρώπης και της Ελλάδος χειρότερα. Ωστόσο οι κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας, μοχλευμένη σκανδαλωδώς από τις ΗΠΑ, αναμένεται να προκαλέσουν εξ αντιδράσεως ρωσικά αντίμετρα. Ηδη τα ευρωπαϊκά κέντρα εξουσίας και, μεταξύ των οποίων και ελάχιστοι Ελληνες, ξυπνώντας από το λήθαργο, άρχισαν να αναρωτιούνται το πότε η ρωσική ηγεσία θα αποφασίσει να επιβάλλει εμπάργκο για να προστατεύσει την οικονομία της. Πλέον ο Πούτιν το έκανε, επιβάλλοντας Capital Controls στους ξένους επενδυτές. Δηλαδή ένα εμπάργκο, πολύ σκληρότερο από αυτό που είχε επιβληθεί στην κρίση του 2014.
Είναι προφανές ό,τι αυτό που «βλέπουν» οι ειδήμονες στο πού οδηγούν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας, δεν το «βλέπει» ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος με βαρύγδουπες δηλώσεις και υπερήφανο ύφος μας λέει ότι «τελικά επιβλήθηκαν οι κυρώσεις, όπως έπρεπε»! Ο δυστυχής μπέρδεψε τις προσδοκούμενες από τον Ελληνικό λαό κυρώσεις κατά της Τουρκίας, τις οποίες βέβαια δεν τολμά να ζητήσει. Από εκεί και πέρα, θα είναι χρήσιμο για το Μαξίμου να επαναξιολογήσει την κατάσταση καθώς το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τον Πούτιν, η Ελλάδα θεωρείται από τους περισσότερο χαμένους από τις κυρώσεις της Δύσης και τις αντι-κυρώσεις (εμπάργκο) της Ρωσίας.
Τέλος, η Ευρώπη φαίνεται να υποτιμά τα ιστορικά και στρατηγικά συμφέροντά της. Δηλαδή σύρεται σε μια ετεροβαρή διατλαντική συμπεριφορά, υπό την αμερικανική και νατοϊκή στρατιωτική ομπρέλα, εγκαταλείποντας τον ζωτικό χώρο προς Ανατολάς. Η Ελλάδα μόνο απώλειες μπορεί να περιμένει από τον άτυπο πόλεμο Ε.Ε.-Ρωσίας. Πολλαπλώς: στο εξαγωγικό εμπόριο, στον τουρισμό, στα βασικά ενεργειακά αγαθά, στα τρόφιμα και στο στρατηγικό αντίβαρο της Ρωσίας έναντι της Τουρκίας.