Στο φως τα επίσημα πρακτικά μιας ιδιαίτερα φορτισμένης συνεδρίασης που έγινε στην Εύβοια λίγες μέρες μετά την τραγωδία με μαρτυρίες που σοκάρουν με τον κρατικο μηχανισμό να αποδεικνύεται κατώτερος των περιστάσεων.
Άφησαν τους κατοίκους της Εύβοιας στη μοίρα τους επειδή, όπως λένε, η πολιτεία επέλεξε να σώσει τη Βαρυμπόμπη και όχι την Εύβοια. Τους άφησαν να καίγονται στέλνοντας ελάχιστα εναέρια μέσα, με τους κατοίκους να προσπαθούν μόνοι τους να σώσουν τις περιουσίες τους με κίνδυνο της ίδιας τους της ζωής.
Δεν είναι όμως μόνο η Εύβοια όπου οι ευθύνες του κρατικού μηχανισμού είναι ξεκάθαρες. Τα ίδια διαπιστώνει στην έκθεση που συνέταξε για την πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη ο αντιστράτηγος ε.α. και πρώην υπαρχηγός της πυροσβεστικής Ανδριανός Γκουρμπάτσης.
Η έκθεσή του έχει τεθεί υπόψη και της Δικαιοσύνης, καθώς διενεργείται έρευνα για την πυρκαγιά και τυχόν ευθύνες αρμοδίων.
Στις 19 Αυγούστου 2021 πραγματοποιήθηκε έκτακτη συνεδρίαση μέσω τηλεδιάσκεψης στον Δήμο Μαντουδίου – Λίμνης – Αγίας Αννας. Μόλις λίγες μέρες πριν η συγκεκριμένη περιοχή αλλά και γενικότερα η βόρεια Εύβοια βίωσαν μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές στην ιστορία τους εξαιτίας της πύρινης λαίλαπας που επί μήνες έκαιγε τα πάντα στο πέρασμά της. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου, περί τα 465.820 στρέμματα έγιναν στάχτη στη βόρεια Εύβοια. Στη συνεδρίαση παίρνουν τον λόγο μια σειρά εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης με πρώτο τον δήμαρχο Μαντουδίου – Λίμνης – Αγίας Αννας Γιώργο Τσαπουρνιώτη.
Ο δήμαρχος περιέγραψε πώς ξεκίνησε η πυρκαγιά, όπως επίσης και ότι την πρώτη μέρα επιχειρούσαν στην περιοχή μόλις δύο εναέρια μέσα. Είναι η μέρα που καίγεται η Αττική και όλο το βάρος της πυρόσβεσης έχει πέσει εκεί.
«Μέχρι το βράδυ της πρώτης μέρας της φωτιάς γίνανε προσπάθειες από δύο εναέρια μέσα και μερικά επίγεια, όμως δεν κατέστη δυνατόν να γίνει κατάσβεση, με αποτέλεσμα να έχουμε τη μεγαλύτερη εξάπλωσή της» σημειώνει ο Γ. Τσαπουρνιώτης και συμπληρώνει: «Οι επίγειες δυνάμεις αλλά και οι εναέριες από την πρώτη στιγμή της πυρκαγιάς ήταν λιγοστές».
Παρόμοια κατάσταση περιγράφει ο δήμαρχος και τη δεύτερη μέρα της πυρκαγιάς, στις 4 Αυγούστου. Τότε και πάλι το βάρος της πυρόσβεσης είχε πέσει στην Αττική. «Από τη δεύτερη μέρα το πρωί η πυρκαγιά απλώθηκε σε τρία μέτωπα. Τα εναέρια μέσα που επιχειρούσαν στην περιοχή αλλά και οι επίγειες δυνάμεις, παρ’ όλες τις συνεχείς εκκλήσεις προς τη διοίκηση της πυροσβεστικής, προς την πολιτική προστασία, παρέμεναν λιγοστές. Επιχειρούσαν στην περιοχή 22 πυροσβεστικά οχήματα και μόλις δύο αεροσκάφη, τα οποία εναλλάσσονταν. Αυτό είχε αποτέλεσμα την ακόμη μεγαλύτερη εξάπλωση της πυρκαγιάς, να χάνονται χιλιάδες στρέμματα» σημείωσε ο Γ. Τσαπουρνιώτης.
Ο δήμαρχος εξακολουθεί να μιλά για όσα συνέβησαν τις πρώτες ημέρες της πυρκαγιάς. Επιρρίπτει μάλιστα ευθύνες ξεκάθαρα στην πυροσβεστική. «Σε ό,τι αφορά τα εναέρια, όλοι είδαμε τις ελλείψεις, όλοι είδαμε ότι μας παράτησαν, όλοι είδαμε ότι δεν υπήρχε κανένας συντονισμός. Ολες τις ημέρες παλεύαμε με μπουλντόζες και με ζώνες που προσπαθούσαν να φτιάξουν οι κάτοικοι μόνοι τους. Ολοι το παραδέχονται, βλέπετε και σήμερα, τα ίδια και χειρότερα έχουμε και σε άλλες περιοχές, καίγονται από άκρη σε άκρη χωρίς καμιά αντίδραση. Αυτό έχει να κάνει με την πλήρη ανεπάρκεια της κρατικής μηχανής στον τομέα της κατάσβεσης» σημείωσε ο δήμαρχος.
Ο Γ. Τσαπουρνιώτης αναφέρθηκε επίσης στις ηρωικές προσπάθειες που κατέβαλαν οι κάτοικοι της περιοχής για να σώσουν τις περιουσίες τους. Κάποιοι από αυτούς έφτασαν στο σημείο να τραβούν τους πυροσβέστες για να επέμβουν. Οι εντολές τους άλλωστε ήταν να μην μπαίνουν μέσα σε δασικούς δρόμους αλλά να περιμένουν στον δρόμο.
«Εχω να πω ότι αν δεν υπήρχαν όλοι αυτοί οι κάτοικοι που έκατσαν στα σπίτια τους, έκατσαν στις περιουσίες τους να τις προστατεύσουν, οι ζημιές θα ήταν πενταπλάσιες. Από κει και πέρα, το ότι δεν είχαμε θύματα –αυτό το λέω και δημοσίως στο δημοτικό συμβούλιο– ήταν καθαρά θέμα τύχης. Δεν υπήρχε πυροσβεστικό εντός οικισμών πουθενά. Οι κάτοικοι έφτασαν σε σημείο να τους τραβάνε μέσα από το πυροσβεστικό, να τους γυρνάνε πίσω, γιατί αυτοί οι άνθρωποι έλεγαν ότι έχουν εντολή να μην μπαίνουν μέσα σε δασικούς δρόμους αλλά να παραμένουν στην άσφαλτο. Η εντολή ήταν να μη ζυγώνουν κοντά σε φωτιά όπου υπάρχει πεύκο. Αυτό το ζήσαμε όλοι μας όλες αυτές τις ημέρες. Υπήρχαν μαγαζιά που καιγόντουσαν, υπήρχαν σπίτια που καιγόντουσαν και οι πυροσβέστες δεν ζύγωναν» σημείωσε ο Γ. Τσαπουρνιώτης.
Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας Φάνης Σπανός, πρόσωπο το οποίο προέρχεται από τον χώρο της ΝΔ και ήταν ο εκλεκτός του Κώστα Μπακογιάννη για τη διαδοχή του στην περιφέρεια. Κατά την ομιλία του ο Φ. Σπανός ανέφερε ξεκάθαρα ότι η φωτιά υποτιμήθηκε. Οτι δηλαδή εάν ο κρατικός μηχανισμός είχε δώσει προτεραιότητα στην κατάσβεσή της, η ζημιά θα ήταν πολύ μικρότερη.
«Μια φωτιά που ξεκίνησε λοιπόν νωρίς και με ευνοϊκές σχετικά συνθήκες, η οποία όμως υποτιμήθηκε, και πρέπει να είμαστε πολύ καθαροί σε αυτό, από αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις για την ενεργοποίηση του στόλου και στα εναέρια μέσα και στα επίγεια. Μια φωτιά λοιπόν που υποτιμήθηκε και μια φωτιά η οποία ξεκάθαρα δεν μπήκε στην προτεραιότητα της κατάσβεσης. Τι σημαίνει αυτό; Δεν θέλω να μιλήσω με νούμερα, είναι ακριβώς όπως ειπώθηκαν» ανέφερε ο «γαλάζιος» περιφερειάρχης.
Στη συνέχεια ο Φ. Σπανός αναφέρθηκε σε ευθύνες αρμοδίων, τις οποίες θα πρέπει να διερευνήσει η πολιτεία. «Η πολιτεία να διερευνήσει και να αποδώσει ευθύνες οπουδήποτε. Είτε αυτές λέγονται πυροσβεστική είτε λέγονται πολιτική προστασία είτε λέγονται αυτοδιοίκηση είτε λέγονται οποιαδήποτε άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενη υπηρεσία» υπογράμμισε.
Την ανυπαρξία της πολιτείας επισήμανε και ο αντιπεριφερειάρχης της περιφέρειας Γεώργιος Κελαΐδίτης κατά την ομιλία του. «Να πάρουμε πίσω αυτό που μας στερήσανε, να πάρουμε πίσω τις δυνάμεις της πολιτείας που έπρεπε να ήταν από τις πρώτες κρίσιμες μέρες στον τόπο για να μην καταγράφουμε σήμερα αυτή την τεράστια καταστροφή» ανέφερε μεταξύ άλλων.
Με μελανά χρώματα περιέγραψε όσα έζησε τις ημέρες της καταστροφής ο επικεφαλής της παράταξης Πολιτών Συμμαχία στον Δήμο Μαντουδίου και υποψήφιος δήμαρχος το 2019 Ιωάννης Στεργίου. Κανένα σχέδιο, «ανεπάρκεια» και «ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού».
«Εγώ θα πω με τρεις λέξεις ότι η ολιγωρία, η ανεπάρκεια και η αναποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού μάς οδήγησαν σε αυτά τα καταστροφικά αποτελέσματα. Διότι είναι η μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί ποτέ, απ’ ό,τι λένε, στην ύπαρξη της χώρας» τόνισε κατά την ομιλία του, ενώ σημείωσε χαρακτηριστικά: «Δεν υπήρχε σχέδιο διάσωσης, δεν υπήρχε σχέδιο καταστολής, δεν υπήρχε σχέδιο σωτηρίας».
Καταπέλτης κατά της πολιτείας ήταν ο επικεφαλής της παράταξης Ενωτική Πρωτοβουλία και επίσης υποψήφιος δήμαρχος στο Μαντούδι το 2019 Γεώργιος Τριάντης. «Το κράτος διάλεξε μεταξύ Βαρυμπόμπης και βόρειας Εύβοιας και γι’ αυτό τον λόγο μας άφησαν χωρίς εναέρια μέσα, όπως όλοι γνωρίζετε, αεροπλάνα και ελικόπτερα» σημείωσε και συνέχισε: «Ολος ο κόσμος διαμαρτύρεται γιατί μας άφησαν και δεν ήρθαν εγκαίρως να σωθεί η περιοχή μας. Δεν έπρεπε ο δήμος μας να εκλιπαρεί να έρθουν αεροπλάνα, αλλά να απαιτήσει. Δεν το έκανε αυτό, γιατί;».
Στον κρατικό μηχανισμό αποδίδει ευθύνες και η έκθεση Γκουρμπάτση
Σειρά σοβαρών παραλείψεων, λαθών και δυσλειτουργιών στη Βαρυμπόμπη
Σοβαρές ευθύνες στον κρατικό μηχανισμό επιρρίπτονται και για την πυρκαγιά που ξέσπασε στη Βαρυμπόμπη από την τεχνική έκθεση που συνέταξε ο δικαστικός πραγματογνώμονας στην τραγωδία στο Μάτι, πρώην υπαρχηγός της πυροσβεστικής και πρώην μέλος της ΝΔ, αντιστράτηγος Ανδριανός Γκουρμπάτσης για λογαριασμό του συνεταιρισμού Ιπποκράτειος Πολιτεία. Αλλωστε ο συνεταιρισμός έχει προσφύγει και στη Δικαιοσύνη με έγκληση που κατέθεσε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών για την πυρκαγιά στη Βαρυμπόμπη.
Στην έκθεσή του ο Ανδρ. Γκουρμπάτσης κάνει λόγο για «σειρά σοβαρών παραλείψεων, λαθών, πλημμελειών, αρρυθμιών και δυσλειτουργιών» από την πλευρά των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών και ειδικότερα τόσο του μηχανισμού πολιτικής προστασίας όσο και του μηχανισμού δασοπυρόσβεσης: «Τόσο ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας γενικώς όσο και ειδικότερα ο δασοπυροσβεστικός μηχανισμός ήταν απροετοίμαστος και ανοργάνωτος και φυσικά ανεπαρκής επιχειρησιακά για να αντιμετωπίσει την πυρκαγιά που προκλήθηκε στις 3/08/2021 και περί ώρα 13.22 στην Ανω Βαρυμπόμπη του Δήμου Αχαρνών καθώς και την, λόγω πλημμελούς επιτήρησης της υπό ύφεση δηλαδή ελεγχόμενης και οριοθετημένης καμένης εξ αιτίας αυτής έκτασης, αναζωπύρωση στις 5/08/2021 και περί ώρα 12.37».
Μηδέν σε πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση
Ο στρατηγός Γκουρμπάτσης εντοπίζει ευθύνες του μηχανισμού πολιτικής προστασίας σε τρία επίπεδα: στην πρόληψη, την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση. Στην έκθεσή του ο στρατηγός αναλύει ένα προς ένα τα αίτια για την εκδήλωση της πυρκαγιάς. Σύμφωνα με την έκθεση Γκουρμπάτση, δεν ελήφθη κανένα μέτρο πρόληψης κινδύνου πυρκαγιάς από τον δασοπυροσβεστικό μηχανισμό. Ειδικότερα, δεν υπήρξε εναέρια επιτήρηση με πτητικά μέσα αεροπυρόσβεσης και drones της πυροσβεστικής «κατά τις κρίσιμες ώρες τόσο της έναρξης πυρκαγιάς στις 3 Αύγουστου όσο και την ημέρα και ώρα αναζωπύρωσής της, δηλαδή στις 5 Αυγούστου».
Ο Ανδρ. Γκουρμπάτσης αναφέρει ακόμη στην έκθεσή του ότι δεν υπήρξε «έγκαιρη ορθή αξιολόγηση και εκτίμηση του κινδύνου της συγκεκριμένης πυρκαγιάς και της αναζωπύρωσής της». Δηλαδή δεν εκτιμήθηκε από την πυροσβεστική και τα αρμόδια όργανα «η επικινδυνότητα της κατάστασης και της επερχόμενης απειλής και των συνεπειών».
Καθυστερημένη αντίδραση από την πυροσβεστική
Ο έμπειρος αντιστράτηγος της πυροσβεστικής διαπιστώνει στην έκθεσή του και κάτι ακόμη: την «καθυστερημένη αντίδραση του αναγκαίου δυναμικού από την Πυροσβεστική και κυρίως των πτητικών μέσων αεροπυρόσβεσης τόσο στην έναρξη της πυρκαγιάς στις 3 Αυγούστου όσο και στην αναζωπύρωση στις 5 Αυγούστου».
Σύμφωνα με τον πρώην υπαρχηγό της πυροσβεστικής, η πυρκαγιά δεν αντιμετωπίστηκε «άμεσα κατά τον χρόνο έναρξης της πυρκαγιάς με την αναγκαία για την προσβολή ισχύ πτητικών μέσων αεροπυρόσβεσης». Δηλαδή «δεν υπήρξε άμεση, επιθετική και αρχική επίθεση (προσβολή) στην πυρκαγιά με την αναγκαία σε αριθμό και κατασβεστική μεταφορική ικανότητα δύναμη πτητικών μέσων αεροπυρόσβεσης».
Οπως αναφέρει στην έκθεσή του ο Ανδρ. Γκουρμπάτσης, αυτό συνέβη λόγω «απουσίας» των πτητικών μέσων από τις βάσεις τους στην Αττική ή λόγω «αδυναμίας άμεσης απογείωσης των πτητικών μέσων λόγω βλαβών». Επίσης, από τα αρμόδια όργανα του ΠΣ υπήρξε «ανεπαρκής διαχείριση της κατανομής και του συντονισμού των πτητικών μέσων αεροπυρόσβεσης στις διάφορες μεγάλες πυρκαγιές και παράλληλα με τις πυρκαγιές στη Βαρυμπόμπη».