Δικαιώνεται πλήρως η Βασιλική Θάνου που καταλόγιζε σοβαρά σφάλματα στην απόφαση του ΣτΕ για την Επιτροπή Ανταγωνισμού.
Η συνταξιούχος πρώην πρόεδρος του ΣτΕ διορίζεται (με πρόταση Πικραμμένου) στη νέα Αρχή για το Ταμείο Ανάκαμψης. Το προκλητικό όμως είναι ότι η πλειοψηφία του ΣτΕ, υπό την προεδρία της κ. Μαίρης Σαρπ, είχε κρίνει ότι η πρώην πρόεδρος του Αρείου Πάγου κ. Βασιλική Θάνου έπρεπε να απολυθεί άμεσα από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, με το πρόσχημα ότι ήταν πρόσωπο υπό «πολιτική επιρροή».
Τώρα, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Πικραμμένος, προτείνει την κυρία Σαρπ για πρόεδρο της σχεδιαζόμενης ενοποιημένης Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών, μία έμμισθη θέση δηλαδή, μία ημέρα πριν αυτή συνταξιοδοτηθεί!
Μιλάμε για μία νέα αρχή, η οποία μάλιστα δεν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη, με σαφέστατη σκοπιμότητα: Τον κυβερνητικό έλεγχο των δημόσιων συμβάσεων ενόψει και του ταμείου ανάκαμψης!
Τα ερωτήματα λοιπόν είναι μεγάλα: Πως αποδέχτηκε μία τέτοια πρόταση η πρόεδρος του ΣτΕ; Ειδικά από την στιγμή που η ίδια πρόεδρος είχε κρίνει ως νόμιμη την άμεση απομάκρυνση της κ. Βασιλικής Θάνου από την επιτροπή ανταγωνισμού, παρότι η θέση που είχε αναλάβει δίπλα στον τέως πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ήταν άμισθη;
Πως ανέχεται μία έγκριτη λειτουργός της δικαιοσύνης την «αξιοποίηση» της σε μία «αρχή» η ίδρυση της οποίας παραπέμπει σε εμφανή κυβερνητική μεθόδευση και η λειτουργία της δεν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη; Ειδικά όταν κάτι παρόμοιο δεν έχει προηγούμενο;
Το παρασκήνιο για την ενοποίηση της
Τι αποκάλυπτε η Μαρία Παναγιώτου στην εφημερίδα Δημοκρατία της περασμένης Κυριακής
Σε μια κομβική στιγμή για τη διαφάνεια και τη νομιμότητα των δημόσιων συμβάσεων, που θα προκύψουν αναπόδραστα από την αξιοποίηση των χρημάτων που θα έρθουν από το Ταμείο Ανάκαμψης, η κυβέρνηση, μέσω του αντιπροέδρου της Παναγιώτη Πικραμμένου, προωθεί την ενοποίηση των δύο βασικών ανεξάρτητων Αρχών, της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ), η οποία γνωμοδοτεί για τις δημόσιες συμβάσεις, και της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ), η οποία εξετάζει τις προδικαστικές προσφυγές στο πλαίσιο ανάθεσης των δημόσιων συμβάσεων.
Πρόκειται για πρωτοβουλία με έντονο παρασκήνιο, την οποία πηγές σχετικές με το θέμα χαρακτηρίζουν μάλλον προσπάθεια αποδυνάμωσης και όχι ενίσχυσης του ελέγχου των δημόσιων συμβάσεων, και μάλιστα την πλέον κομβική στιγμή. Κι αυτή η αποδυνάμωση γεννά πολλά ερωτήματα.
Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, το σχέδιο νόμου, το οποίο παρουσιάστηκε από τον κ. Πικραμμένο στο υπουργικό συμβούλιο που πραγματοποιήθηκε στις 30 Ιουνίου, ως μεταρρυθμιστικό μέτρο μεγάλης σημασίας αφορά τη δημιουργία μιας ενιαίας Αρχής, προκειμένου, όπως υποστηρίχθηκε, να επιταχυνθούν οι διαδικασίες εν όψει των ασφυκτικών προθεσμιών του Ταμείου Ανάκαμψης και να απορροφηθούν με επιτυχία τα κονδύλια.
Τεράστιος όγκος εργασίας
Σχετικά δημοσιεύματα, τα οποία υποστήριξαν με θέρμη το σχέδιο της κυβέρνησης, ανέφεραν πως είναι αναγκαίο και το ενέταξαν στο πλαίσιο του -πιθανώς σωστού σε άλλες περιπτώσεις- εξορθολογισμού των ανεξάρτητων Αρχών. Είναι δυνατόν, όμως, με αυτόν τον όγκο εργασίας που θα προκύψει η νέα Αρχή να μπορεί να καλύψει το γνωμοδοτικό έργο της ΕΑΑΔΗΣΥ και το δικαιοδοτικό της ΑΕΠΠ, των οποίων μάλιστα ο λειτουργικός διαχωρισμός εξασφάλιζε μεγαλύτερη ταχύτητα και διαφάνεια;
Το παραδέχονται
Στο θέμα, μάλιστα, αναφέρθηκε και η κυβερνητική εκπρόσωπος Αριστοτελία Πελώνη, η οποία υποστήριξε πως το μέτρο κρίνεται αναγκαίο, καθώς ο φόρτος εργασίας της ΑΕΠΠ έχει αυξηθεί δυσανάλογα σε σχέση με αυτόν της ΕΑΑΔΗΣΥ και πως το νέο σχήμα πρόκειται να έχει αποτελεσματικότερη δομή. Υποστήριξε, ακόμη, πως το νέο οργανωτικό σχήμα που προτείνεται είναι πιο λιτό δημοσιονομικά και απολύτως απαραίτητο για την απρόσκοπτη συνέχιση λειτουργίας των δύο ενοποιούμενων Αρχών και επισήμανε τη σημασία του, εν όψει της ενεργοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης.
Το πρόσωπο «κλειδί»
Εκείνο που δεν ανέφερε η κυρία Πελώνη και δεν έχει γίνει ιδιαιτέρως γνωστό είναι πως ο κ. Πικραμμένος πρότεινε, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, να οριστεί ως επικεφαλής στο νέο σχήμα η πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας Αϊρίν (Ειρήνη) – Εβελύν – Μικέλα – Μαίρη Σαρπ, η οποία συνταξιοδοτήθηκε στις 30 Ιουνίου.
Το σχέδιο, βεβαίως, της ενοποίησης είχε πρώτη αναφέρει η «κυριακάτικη δημοκρατία» αρκετούς μήνες πριν, χωρίς ωστόσο να έχει τότε προβλεφθεί πως είναι πιθανόν τα ηνία του νέου σχήματος να αναλάβει πρώην πρόεδρος του ΣτΕ, και μάλιστα αμέσως μετά τη συνταξιοδότησή του. Γεγονός που δυστυχώς επιβεβαιώνει όσους υποστηρίζουν πως το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έχει αρχίσει να εξελίσσεται σε όργανο της διοίκησης. Δηλαδή, της εκάστοτε κυβέρνησης.
Μια κουμπαριά του Αδωνη και άλλες ιστορίες διαπλοκής
Η είδηση πως τον περασμένο Μάρτιο ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνις Γεωργιάδης είχε βαφτίσει, εν μέσω των σκληρών περιοριστικών μέτρων, το παιδί του προέδρου της ΕΑΑΔΗΣΥ Γιώργου Κατωπόδη είχε σηκώσει θύελλα αντιδράσεων, κυρίως επειδή αμφισβητήθηκε η εγκυρότητα της ειδικής άδειας με βάση την οποία τελέστηκε το μυστήριο.
Δευτερευόντως, είχαν προκληθεί και κάποιες αντιδράσεις για το γεγονός πως το υπουργείο του κ. Γεωργιάδη εποπτεύει την Αρχή στην οποία είναι επικεφαλής σήμερα ο κ. Κατωπόδης, αλλά και προτείνει τα δύο βασικά μέλη της, δηλαδή τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο.
Η «κυριακάτικη δημοκρατία» είχε αποκαλύψει τότε πως πέρα από αυτές τις δύο παραμέτρους υπήρχε ακόμη μία λιγότερη γνωστή, που δεν ήταν άλλη από την κυβερνητική πρόθεση για ενοποίηση της ΕΑΑΔΗΣΥ με την ΑΕΠΠ. Στο ρεπορτάζ μας εκείνη την περίοδο είχαμε επισημάνει πως ο κ. Κατωπόδης δεν είχε κρύψει ποτέ τις προσωπικές φιλοδοξίες του, αφού αμέσως μετά τον Αύγουστο του 2016, όταν εγκρίθηκε η υποψηφιότητά του από την Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, και μάλιστα με ευρεία πλειοψηφία, άρχισε να εκδηλώνει την επιθυμία του να ηγηθεί μιας ανεξάρτητης Αρχής με διευρυμένες αρμοδιότητες, ενώ προσπαθούσε διαρκώς να προωθήσει το σχέδιό του. Είχαμε επισημάνει ακόμη πως η κουμπαριά του κ. Κατωπόδη με τον υπουργό Ανάπτυξης ήταν πιθανότητα εντός του πλαισίου των συγκεκριμένων φιλοδοξιών.
Παράκαμψη Αδωνη
Τελικά, οι πληροφορίες μας σε σχέση με την πιθανότητα ενοποίησης των δύο Αρχών αποδείχτηκαν ακριβείς, αλλά διαψεύστηκαν οι ελπίδες του κ. Κατωπόδη να ηγηθεί του νέου σχήματος. Η πρόταση του κ. Πικραμμένου να οριστεί ως επικεφαλής η κυρία Σαρπ αλλά και συνολικά η παρουσίαση στο υπουργικό συμβούλιο του νομοσχεδίου μπορεί ακόμη και να δείχνει την κυβερνητική πρόθεση να παρακαμφθεί και σε αυτό το θέμα ο κ. Γεωργιάδης.
Σε κάθε περίπτωση ο κ. Κατωπόδης είχε προλάβει να επιτελέσει κάποιο έργο για λογαριασμό της κυβέρνησης. Η χλιαρή αντίδραση της ΕΑΑΔΗΣΥ στο νομοσχέδιο το οποίο κατέβασε ο κ. Γεωργιάδης για τις δημόσιες συμβάσεις και τελικά ψηφίστηκε στις 4 Μαρτίου, με το οποίο ελαστικοποιήθηκε μια σειρά όρων που αφορά τις δημόσιες συμβάσεις, ήταν σίγουρα μέρος αυτού του έργου.
Απευθείας αναθέσεις
Για την ιστορία, αξίζει να υπενθυμίσουμε πως σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου νόμου (4782/2021) αυξάνεται σκανδαλωδώς το όριο των απευθείας αναθέσεων ακόμη και για έργα που δεν υπάγονται στις κοινωνικές υπηρεσίες, αλλά αφορούν τεχνικές μελέτες, ενώ παράλληλα ορίζεται πως οι ανάδοχοι των δημόσιων έργων θα επιβλέπονται από ιδιώτες της δικής τους επιλογής (!). Υστερα από αυτή τη… χαλάρωση του νομοθετικού πλαισίου, η παράλληλη αποδυνάμωση του γνωμοδοτικού έργου και του δικαιοδοτικού ελέγχου δημιουργεί μόνο μεγαλύτερα ερωτήματα και αφήνει ακόμη περισσότερα περιθώρια σε υποθέσεις για επικείμενες συμβάσεις με όρους αδιαφάνειας, που θα εξανεμίσουν τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης, χωρίς κανένα ουσιαστικό όφελος για την οικονομία της χώρας μας.
Το κουίζ της συγχώνευσης
Ενα από τα βασικά ερωτήματα όσων εμπλέκονται στη διαδικασία αυτή τη στιγμή είναι εάν η ΕΑΑΔΗΣΥ θα απορροφήσει την ΑΕΠΠ ή το αντίστροφο. Πηγές σχετικές με το θέμα αναφέρουν πως σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες στην πραγματικότητα η ΑΕΠΠ πρόκειται να απορροφήσει την ΕΑΑΔΗΣΥ. Η πιθανή εμπλοκή της κυρίας Σαρπ στο νέο σχήμα ίσως να αποτελεί την επιβεβαίωση, καθώς η προσωπική της διαδρομή έχει χαραχθεί στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της χώρας. Επιβεβαίωση ίσως να αποτελεί και το γεγονός πως η ΑΕΠΠ προβάλλεται στο κυβερνητικό αφήγημα ως το «αδύναμο» μέλος, όπου οι εκκρεμείς διαδικασίες δεν προχωρούν με ταχύτητα, ενώ ο όγκος της δουλειάς της αυξάνεται.
Οι ίδιες πηγές εκφράζουν, ωστόσο, έντονη ανησυχία σε σχέση με αυτό το εγχείρημα, ιδίως υπό αυτό το πρίσμα. Αναφέρουν πως σε αυτό το ενδεχόμενο θα αποδυναμωθεί περισσότερο το γνωμοδοτικό έργο, το οποίο αποτελεί τη μόνη διασφάλιση της διοίκησης για την εγκυρότητα των διαδικασιών και πως έτσι η διοίκηση σε κεντρικό και αυτοδιοικητικό επίπεδο θα βρίσκεται διαρκώς έκθετη. Εκτός κι αν ο στόχος είναι οι γνωμοδοτήσεις να περάσουν σε δεύτερο πλάνο μέχρι να αποχρωματιστούν εντελώς.
Οργανο των κυβερνήσεων το ΣτΕ;
Ανώτατες δικαστικές πηγές, στο άκουσμα της πιθανής επιλογής της κυρίας Σαρπ για το νέο σχήμα, εκφράζουν την ανησυχία τους για το γεγονός πως συγκεκριμένα περιστατικά δίνουν την εικόνα πως το Συμβούλιο της Επικρατείας εξελίσσεται σε όργανο της διοίκησης. Ανησυχούν μήπως η κοινωνία αρχίσει να αντιλαμβάνεται το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της χώρας ως ένα σύστημα όπου βασικός στόχος είναι η νομιμοποίηση της διοίκησης με όχημα προσωπικές φιλοδοξίες.
Και διατυπώνουν την άποψη πως το συγκεκριμένο δικαστήριο ανήλθε με ακυρωτικές κι όχι με απορριπτικές αποφάσεις, οι οποίες σήμερα αποτελούν, δυστυχώς, τη συντριπτική πλειοψηφία. Οι πηχαίοι τίτλοι σε μέσα ενημέρωσης που επιβραβεύουν σειρά αποφάσεων, είτε γιατί δεν αποδυναμώνουν τα εκάστοτε κυβερνητικά σχέδια είτε γιατί τα υποστηρίζουν, μοιάζουν να ενισχύουν αυτές τις ανησυχίες.
Οπως και το παραγόμενο έργο του δικαστηρίου σε εξαιρετικά δύσκολες συγκυρίες για την Ελλάδα, που μικραίνει σε όγκο κάθε χρόνο, καθώς, όπως επισημαίνεται, εκκρεμεί να καθαρογραφούν αποφάσεις υποθέσεων που εξετάστηκαν ακόμη και 3-4 χρόνια πριν. Είναι, όμως, μάλλον βέβαιο πως εκείνοι οι σύμβουλοι της Επικρατείας, που μάχονται για να διασφαλίσουν τη χρηστή διοίκηση απέναντι στους πολίτες με το έργο και τις αποφάσεις τους, θα αποτρέψουν το ενδεχόμενο να παραμορφωθεί η εικόνα του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου στα μάτια της κοινωνίας.
«Υπέγραψε» τις περικοπές στα αναδρομικά των συνταξιούχων και τη μεταφορά των αρχαίων στον σταθμό Βενιζέλου
Οσοι γνωρίζουν και όσοι δεν γνωρίζουν την πρώην πρόεδρο του ΣτΕ κάνουν λόγο για εξαίρετη νομικό με άριστη κατάρτιση. Διορίστηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατόπιν διαγωνισμού ως εισηγήτρια, το 1980. Προήχθη σε πάρεδρο το 1985, σε σύμβουλο το 1997 και σε αντιπρόεδρο το 2011. Ως αντιπρόεδρος προήδρευσε στο Δ’ Τμήμα και από το 2015 ανέλαβε καθήκοντα προέδρου στο Β΄ Τμήμα του ΣτΕ, που ασχολείται με φορολογικά ζητήματα.
Πολλές από τις αποφάσεις, ωστόσο, που εκδόθηκαν, είτε υπό την προεδρία της σε κάποιο από τα δύο αυτά τμήματα του Συμβουλίου της Επικρατείας που υπηρέτησε είτε όταν διετέλεσε επικεφαλής του ΣτΕ, προκάλεσαν αρνητικά σχόλια ή ακόμη και το κοινό αίσθημα. Ενδεικτικά μερικές από αυτές:
Πρώτο Μνημόνιο
* Ηταν η εισηγήτρια, μαζί με τη Σπυριδούλα Χρυσικοπούλου, στην υπ’ αριθμόν 668/2012 απόφαση της Ολομέλειας με την οποία δεν διαπιστώθηκε παραβίαση του Συντάγματος από το πρώτο Μνημόνιο. Γι’ αυτό και της απεδόθη ο χαρακτηρισμός «εισηγήτρια του μνημονίου». Οι 55 σύμβουλοι Επικρατείας, δεχόμενοι τις συγκεκριμένες εισηγήσεις, έκριναν σχεδόν κατά πλειοψηφία (υπήρξαν μειοψηφίες σε επιμέρους ζητήματα) ότι το Μνημόνιο (Ν. 3845/2010) δεν χρειαζόταν να ψηφιστεί από τη Βουλή με πλειοψηφία των 3/5, καθώς δεν αποτελεί διεθνή σύμβαση. Την προσφυγή στου ΣτΕ για την αντισυνταγματικότητα του Μνημονίου είχε κάνει τότε ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών.
Νόμος Κατρούγκαλου
* Τον Οκτώβριο του 2019 η Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, με πρόεδρο την τότε αντιπρόεδρο Μαίρη Σαρπ, δημοσίευσε πέντε αποφάσεις που αφορούσαν τον νόμο Κατρούγκαλου, με τις οποίες έκρινε καταρχήν κατά πλειοψηφία συνταγματικό τον ενιαίο ασφαλιστικό φορέα ΕΦΚΑ, ο οποίος για πολλούς αποτελεί έναν φορέα που στην πραγματικότητα στρέφεται εναντίον της κοινωνικής ασφάλισης. Στις συγκεκριμένες αποφάσεις οι σύμβουλοι Επικρατείας έκριναν, ωστόσο, μεταξύ άλλων αντισυνταγματική τη διάταξη για τον υπολογισμό των επικουρικών συντάξεων, που θα σήμαινε τη μείωσή τους, και το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων κυρίως για τις μεγάλες συντάξεις και τους συνταξιούχους που έχουν εργαστεί πολλά χρόνια.
Διεκδικήσεις συνταξιούχων
* Υπό την προεδρία της, τον περασμένο Ιούλιο, το ΣτΕ αποφάσισε να περιορίσει τις διεκδικήσεις των συνταξιούχων για τις περικοπές που είχαν υποστεί στη διάρκεια των ετών της οικονομικής κρίσης. Την απόφαση χαιρέτισαν τα κυβερνητικά μέσα ως απόφαση με δημοσιονομικό ρεαλισμό. Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε συγκεκριμένα πως αναδρομικά δικαιούνται μόνον όσοι συνταξιούχοι έχουν ήδη προσφύγει δικαστικά και μόνον για το χρονικό διάστημα 11 μηνών, από τον Ιούνιο του 2015 έως και τον Μάιο του 2016, οπότε και εισήχθη ο νόμος Κατρούγκαλου. Οπως χαρακτηριστικά υποστήριζαν τα ίδια μέσα, οι ανώτατοι δικαστικοί αποφάσισαν επί των νομικών θεμάτων με βάση τις πραγματικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας και όχι με βάση τις συνταγματικές επιταγές.
Αρχαία στο μετρό
* Πριν από λίγες μέρες έγινε γνωστό πως υπό την προεδρία της κυρίας Σαρπ το ΣτΕ ενέκρινε με οριακή πλειοψηφία την απόσπαση, τη μεταφορά και την επανατοποθέτηση μετά το πέρας των εργασιών των αρχαίων που αποκαλύφθηκαν στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης. Τον περασμένο Νοέμβριο, πάντως, είχε δημιουργηθεί σάλος όταν η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη είχε παραδεχτεί πως είχε εξωθεσμική συνάντηση με την κυρία Σαρπ.
Απομάκρυνση Θάνου
* Τον περασμένο μήνα έγινε γνωστό πως το ΣτΕ απέρριψε την αίτηση της Βασιλικής Θάνου με την οποία ζητούσε να ακυρωθούν τόσο οι αποφάσεις με τις οποίες απομακρύνθηκε από επικεφαλής της Επιτροπής Ανταγωνισμού όσο κι αυτές με τις οποίες τοποθετήθηκε στη θέση ο νέος πρόεδρος Ιωάννης Λιανός (σ.σ.: στο ΣτΕ είχαν προσφύγει, εκτός από την κυρία Θάνου, η τέως αντιπρόεδρος της Ανεξάρτητης Αρχής Αννα Νάκου και δύο μέλη της, ο Νικόλαος Ζευγώλης και ο Ιωάννης Παύλοβιτς, οι αιτήσεις των οποίων επίσης απορρίφθηκαν).
Η κυρία Θάνου είχε απομακρυνθεί από τη θέση της προέδρου της Επιτροπής Ανταγωνισμού με μια διάταξη που παραβίαζε το ενωσιακό δίκαιο, καθώς όριζε αναδρομικότητα στο ασυμβίβαστο. Αξίζει να υπενθυμίσουμε πως η κυβέρνηση από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε σηκώσει θύελλα αντιδράσεων όταν η κυρία Θάνου τοποθετήθηκε στις 10 Ιουλίου του 2017, δηλαδή δέκα ημέρες μετά τη συνταξιοδότησή της από πρόεδρος του Αρείου Πάγου, ως άμισθη προϊσταμένη του Νομικού Γραφείου της Γενικής Γραμματείας του τότε πρωθυπουργού. Θα έχει ενδιαφέρον, λοιπόν, εάν οι πληροφορίες επιβεβαιωθούν, να δούμε πώς θα ανακοινωθεί από την κυβέρνηση η τοποθέτηση της κυρίας Σαρπ ως επικεφαλής της νέας Αρχής. Δηλαδή, η τοποθέτησή της σε έμμισθη θέση.