Ιστορική τεκμηρίωση εξουδετέρωση 44χρονης επιζήμιας παραπλάνησης

γράφει η Φανούλα Αργυρού*

Κ. Ν. Χατζηκωστής –«…Αλίμονο σ’ αυτούς που αδυνατούν να προστατεύσουν την Κυριαρχία τους. Τη χάνουν την ώρα που οι «φίλοι» και οι «σύμμαχοι» καλούν σε ψυχραιμία το θύμα, ενώ παρασκηνιακά βοηθούν τον θύτη… Τα συμφέροντα αυτών των υποθετικών φίλων βρίσκονται στην Τουρκία…»   («Ο ψοφοδεϊσμός»Σημερινή 22.4.2018).  

Η γνώση των πραγματικών γεγονότων, μακριά από κομματικο-πολιτικά κριτήρια του περασμένου αιώνα, που δυστυχώς κάποιοι επιμένουν να τα  χρησιμοποιούν εις βάρος της αλήθειας,  είναι αναγκαία όσο ποτέ.  Για εξουδετέρωση παραπλάνησης και παραπληροφόρησης έστω με καθυστερημένο σεβασμό των ιστορικών γεγονότων και της αλήθειας.

Η αποστολή Κλίφφορτ επισκέφθηκε πρώτα την Αθήνα μετά την Άγκυρα και στη συνέχεια την Κύπρο.

Συνάντηση 24 Φεβρουαρίου με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο

Η πρώτη συνάντηση Αρχιεπισκόπου/Προέδρου Μακαρίου με τον αμερικανό αξιωματούχο και τη συνοδεία του – που έφθασαν στο νησί στις 23 Φεβρουαρίου – έγινε την επομένη 24 Φεβρουαρίου 1977. 

Παρευρέθηκαν  από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας ο Πρόεδρος Μακάριος και ο Υπουργός Εξωτερικών Ιωάννης Χριστοφίδης.

Από πλευράς Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής ο ειδικός απεσταλμένος του Προέδρου Carter Clark Clifford,  Πρέσβης William Rex Crawford , Matthew Nimetz και  Nelson Ledsky.

Σύμφωνα με τα πρακτικά της συνάντησης (από αμερικανικά έγγραφα), ο Πρόεδρος Μακάριος αφού τους καλωσόρισε προέβη σε μια αναφορά στην ιστορία των διακοινοτικών συζητήσεων οι οποίες δεν είχαν αποτέλεσμα.  Χαρακτήρισε τις πρόσφατες συναντήσεις του με τον Ραούφ Ντενκτάς ως ένα μικρό σπάσιμο αδιεξόδου αλλά δεν ήταν αισιόδοξος για την συνάντηση της 31^ηςΜαρτίου (1977) στη Βιέννη. …

«Ο Πρόεδρος Μακάριος θυμήθηκε ότι είχε προτείνει μια ζώνη με 20% και ο Ντενκτάς αντιπρότεινε 32.8%. Οι τουρκικοί αριθμοί δεν δικαιολογούνταν και μεγάλη διαφορά υπήρχε μεταξύ των αριθμών των Ελληνο-κυπρίων και Τουρκο-κυπρίων. Ο Πρόεδρος Μακάριος σημείωσε ότι η Κυβέρνησή του είχε δεχθεί την ιδέα της δι-κοινοτικής ομοσπονδίας.  Αυτή ήταν η πρώτη φορά που ενιαίο κράτος ανακατασκευαζόταν σε ένα ομόσπονδο κράτος…» γράφουν τα πρακτικά.

«Στο τέλος της συνάντησης Μακάριος και Κλίφφορτ αποσύρθηκαν για ιδιωτική συζήτηση», ολοκληρώνει το έγγραφο.

https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1977-80v21/d32

Τη συνέχεια για το τι ακολούθησε στην  ιδιωτική τους συνάντηση την βρήκα στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο. Ενημέρωση της Βρετανικής Πρεσβείας στην Ουάσιγκτον  υπογραμμένη από τον αξιωματούχο J. E. Cornish ημερ. 3 Μαρτίου 1977 ο οποίος ενημέρωσε το Φόρειν ΄Οφις ως ακολούθως:

«Αποστολή Clifford 

Μίλησα με τον Νέλσον Λέτσκυ (Nelson Ledsky) ανά την επιστροφή από το ταξίδι… Ρώτησα τον Λέτσκυ αν νομίζει ότι ο χάρτης που ο Μακάριος θα δείξει στον επόμενο γύρο των συνομιλιών θα είναι ένα αποδεκτό σημείο για ξεκίνημα. Ο Λέτσκυ είπε ότι μόνο ο Κλίφφορτ είδε τον χάρτη, τον οποίο ο Μακάριος έβγαλε από το συρτάρι του γραφείου του και ο Κλίφφορτ δεν κατάφερε να θυμάται πολλές λεπτομέρειες. Ο Λέτσκυ, όμως συζήτησε το θέμα την επομένη με τους Χριστοφίδη (Ιωάννη) και Πελαγία (Γιώργο). Επιβεβαίωσαν (Χριστοφίδης και Πελαγίας)  ότι ο χάρτης θα είναι δι-ζωνικός, και εξήγησαν ότι θα αφήνει στους Τούρκους περίπου 20% του εδάφους…

Ο Μακάριος είπε στον Κλίφφορτ ότι δεν ήθελε κανένα να ξέρει για το χάρτη, και πρόσθεσε ότι ούτε τους εννέα  ήθελε να αναμειχθούν. Και οι Τούρκοι  (είπε ο Λέτσκυ) είχαν θίξει το ίδιο… καθώς και φόβο για Σοβιετική ανάμειξη και την έντονη τους επιθυμία να μην αναμειχθούν οι Γάλλοι. Αν και πίστευε αυτούς θα τους ενημερώσουν οι Έλληνες…»

( Με τους εννέα (9) εννοούσε τα τότε μέλη της ΕΟΚ – Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Ο Λέτσκυ πέθανε το 2009).

(Ενημερωτικά

Στην Κύπρο, α)  μετά την ομιλία του Γλ. Κληρίδη  6 Νοεμβρίου 1974 στην «Αργώ» για αποδοχή της γεωγραφικής δι-περιφερειακής ομοσπονδίας που ζητούσαν οι Τούρκοι,

β) το υπόμνημα του ΑΚΕΛ  (που παρέδωσαν Ε. Παπαϊωάννου και Α. Φάντης τους οποίους μετέφεραν οι Βρετανοί καθ΄ υπόδειξη Κληρίδη στο Λονδίνο στις 17.11.1974)  καλώντας τον Μακάριο να δήλωνε στην τουρκική πλευρά ότι δεχόταν να συζητήσει την γεωγραφική ομοσπονδία ως μια από τις πιθανές λύσεις του Κυπριακού,

γ)  μετά την συνάντηση της Αθήνας τέλος Νοεμβρίου 1974 προτού επιστρέψει ο Μακάριος στο νησί όπου συζητήθηκε έντονα η ομοσπονδία, και,

δ) τις πιέσεις του Βρετανού Υπ. Αρμοστού για αποδοχή της ΔΔΟ,

εντός του 1975, και δεν ήταν κρυφό, είχε ξεκινήσει μια προετοιμασία «διζωνικού» χάρτη. Υπάρχουν και οι αντιδράσεις και επιστολές προς Αρχ. Μακάριο των Κερυνειωτών… Τελικά ο Μακάριος έκανε το θανάσιμο λάθος να ενδώσει στις πιέσεις δικών μας και ξένων διζωνικών ερήμην του λαού.

Η δε ανακατασκευή του ενιαίου κράτους σε ομοσπονδιακό ήταν βρετανικό σχέδιο που ετοιμάστηκε στο Φόρειν ΄Οφις τον Ιανουάριο του 1964  όπως απαιτούσαν οι Τούρκοι.  Επί κεφαλής του Τμήματος Σχεδιασμούο SirCrispinTickell.(Βλέπε βιβλίο γράφουσας «Διζωνική vsΔημοκρατία» 2019 και «Σημερινή» 8.11.2020 « Η μετάλλαξη της ΚΔ, διχοτόμηση, ΔΔΟ, δύο κράτη και πίσω ο Νιχάτ Ερίμ».)  

Συνάντηση με Ραούφ Ντενκτάς  

Ο Κλίφφορτ βρήκε την συνάντησή του με τον Ραούφ Ντενκτάς δύσκολη αλλά πίστευε ότι τελικά ο Ντενκτάς δεν θα ήταν εντελώς αδιάλλακτος γιατί (κατά την γνώμη του) οικονομικές και στρατιωτικές πραγματικότητες τον έκαναν υπηρέτη της Άγκυρας.  Και ήταν επίσης της άποψης  ότι έκαναν καλή δουλειά με τις επαφές τους στην Άγκυρα τονίζοντας στους Τούρκους ότι η άρση του εμπάργκο, που ήταν το κύριο θέμα που απασχολούσε και τους Τούρκους,  βασιζόταν στη πρόοδο του Κυπριακού. Γι΄αυτό θεωρούσαν την επίσκεψή τους στην Άγκυρα την πλέον σημαντική.

Η αποστολή Κλίφφορτ

Η αποστολή Κλίφφορτ όπως έγραψα στο προηγούμενο άρθρο, δεν ενδιαφερόταν καθεαυτό για λύση του Κυπριακού αλλά να βρει τρόπους –μέσω Κύπρου – να δεχθεί το Κογκρέσο να άρει το εμπάργκο όπλων στην Τουρκία. Το οποίο θα ικανοποιείτο με κάποια πρόοδο στο Κυπριακό.

Έτσι στην δεύτερη συνάντησή τους με τον Μακάριο στις 25 Φεβρουαρίου 1977,  ο Κλίφφορτ προσπάθησε να πείσει τον Μακάριο (ικανοποιώντας και τους Τούρκους που του ζήτησαν να καταφέρει το Μακάριο να δεχθεί) ότι είχε τρείς επιλογές α) να διαπραγματευόταν ενόσω είχε φίλους που ενδιαφέρονταν (δηλαδή τους ίδιους) 2) να διαπραγματευόταν αργότερα μόνος και γ) την χειρότερη εναλλακτική, αποτυχία να διαπραγματευτεί μόνος με μοιρασμένο νησί με τουρκικά στρατεύματα.

Ο Κλίφφορτ επιστρέφοντας πέρασε από το Λονδίνο για συνομιλίες με τον Βρετανό Υπουργό Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας Ντέιβιντ ΄Οουεν (David Owen)  και την ομάδα του,  στους οποίους δόθηκε πλήρης ενημέρωση.

Σύμφωνα με τα αμερικανικά έγγραφα ο Κλίφφορτ έφυγε ευχαριστημένος επειδή ο Μακάριος είχε δεσμευθεί να δώσει χάρτη στη Βιέννη (τον οποίο του έδειξε στις 24.2.77). «Με το χάρτη γίνεται αποδεκτή η αρχή της δι-ζωνικότητας και αποτελεί τη βάση για σοβαρές εδαφικές διαπραγματεύσεις». Από την κατάθεση της έκθεσής του 2.3.1977 για την «Αποστολή του στην Ανατολική Μεσόγειο.»

Ερωτηθείς από τον Υπουργό Εξωτερικών Σάιρους Βάνς (Cyrus Vance) αν ο Αρχιεπίσκοπος είχε πράγματι δεσμευθεί για μια δι-ζωνική λύση ο Κλίφφορτ είπε ότι έτσι κατάλαβε και περιέγραψε το χάρτη που ο Μακάριος του έδειξε,  ο οποίος περιελάμβανε μια τουρκική ζώνη, η οποία ήταν μικρή αλλά καθαρά δι-ζωνική. Ο Κλίφφορτ ρώτησε τον Αρχιεπίσκοπο,  αν τώρα δεχόταν την δι-ζωνικότητα και η απάντηση ήταν ναι.  Ο Νίμιτς,  ο οποίος μαζί με τον Λέτσκυ συμμετείχαν στην συνάντηση της κατάθεσης, πρόσθεσε ότι «ο ίδιος και ο Λέτκσυ είχαν επίσης πιέσει τον Κύπριο Υπ. Εξωτερικών σε ξεχωριστή τους συνάντηση, και ότι είχαν καταλάβει ότι είχαν  δεχθεί (οι Κύπριοι) την ανάγκη να προτείνουν ένα δι-ζωνικό σύστημα με μια διαχωριστή γραμμή δίδοντας στους Τούρκους τουλάχιστον 20% της Δημοκρατίας.»

Κατά την επίσκεψη τους στην Κυπριακή Δημοκρατία ο Κλάρκ Κλίφφορτ και η συνοδεία του «επισκέφθηκαν και προσφυγικές περιοχές καθώς και προσφυγικές υπό ανέγερση  κατοικίες που κτίζονταν με αμερικανική βοήθεια. Άκουσαν τραγικές μαρτυρίες από Έλληνες και Τούρκους για αγνοούμενους…».

Εδώ υπάρχει σχετικό βίντεο για την περιοδεία Κλίφφορτ και συνοδείας:

https://m.youtube.com/watch?v=5zUZ6cUkT8E   youtube video of Clifford’s visit to Cyprus

Η «πρόβλεψη» και εντολή του βρετανού Υπ. Εξωτερικών  

Στις 13 Οκτωβρίου 1977 ο τότε αξιωματούχος στο Φόρειν ΄Οφις W. K. Prendergast (κατά την περίοδο του «Σχεδίου Ανάν» αναπληρωτής ΓΓ του ΟΗΕ που πηγαινο-ερχόταν και στην Κύπρο για την προώθησή του) έστειλε προς τον αξιωματούχο κ. Χίμπερτ (Hibbert) την ακόλουθη οδηγία με αντίγραφα σε άλλους αξιωματούχους  του Φόρειν Όφις περιλαμβανομένου και του Τμήματος Σχεδιασμού (Planning Staff).

« Ο Υπουργός Εξωτερικών… σημείωσε: «Περιμένετε. Οι ΗΠΑ θα έλθουν πίσω όταν αποτύχει η πρωτοβουλία τους, καθώς  θα αποτύχει. Εν τω μεταξύ, μην κυκλοφορήσετε τίποτα σε κανένα».

Το αμερικανικό … ενδιαφέρον

Από πρακτικά συνάντησης Προέδρου Κάρτερ ( Carter) Κλίφφορτ, Βάνς, Νίμιτς και άλλων 4.11.1977.

Κλίφφορτ: «… Έχουμε ακόμα ενδιαφέρον για την Κύπρο – όμως στην πραγματικότητα, η Κύπρος είναι μόνο ένα μικρό κομμάτι στη σκακιέρα – είναι η Τουρκία και η Ελλάδα και οι προσπάθειες μας να εμποδίσουμε φασαρία μεταξύ των, που ενδιαφέρει.  Δεν θέλουμε να δώσουμε στους Σοβιετικούς την ευκαιρία να γίνουν πραγματικοί φασαρίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι Τούρκοι θέλουν την άρση του εμπάργκο – λένε «Υπογράψετε και θα προχωρήσουμε» Είναι τεράστιας σημασίας γι΄αυτούς. Το στρατιωτικό επίπεδο της Τουρκίας πάει κάτω γρήγορα… η άρση του εμπάργκο θα διορθώσει τα πράγματα»  

Στις 19 Δεκεμβρίου 1977στο Φόρειν ΄Οφις έλεγαν ότι ο Λέτκσυ φαινόταν να προχωρούσε με πολιτική να καταφέρει το Κογκρέσο να άρει το εμπάργκο δίχως πρόοδο στο Κυπριακό,  όμως, ακόμα μεγάλη πίεση ερχόταν από το ελληνικό λόμπυ…

Στις 2 Αυγούστου 1978 το Κογκρέσο αποφάσισε με 208 ψήφους έναντι 205 να άρει το εμπάργκο. Ο Πρόεδρος Kάρτερ χαρακτήρισε την άρση ως «το πιο σημαντικό θέμα εξωτερικής πολιτικής που αντιμετώπιζε το Κογκρέσο»…

Πόσο ταιριάζει στην ιστορία αυτή η δήλωση του κ. Κ. Ν. Χατζηκωστή…

*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος

ΠΗΓΗ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ 31/10/2021