Γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Οι «αυτόνομες διοικήσεις»
Ο Τούρκος πρωθυπουργός των δύο βάρβαρων εισβολών στην Κύπρο τον Ιούλιο και Αύγουστο του 1974 Μπουλέντ Ετσεβίτ, μαζί με την πολυμελή κουστωδία του, συμφώνησε και συνεννοήθηκε για όλα μέχρι που θα έφθανε η γραμμή Αττίλα, με την βρετανική σοσιαλιστική κυβέρνηση Χάρολτ Γουίλσον , στις 17 Ιουλίου 1974 στο 10 Downing Street στο Λονδίνο. Η οποία συμφώνησε ότι το στάτους κβο είχε καταρρεύσει και έπρεπε να αντικατασταθεί…
Όμως, στον αμερικανό πρέσβη στην Άγκυρα οι Τούρκοι είχαν πει ψέματα ότι, η τουρκική κυβέρνηση είχε τρείς στόχους: Αποκατάσταση του Μακαρίου, ή διάδοχου του (βάση των συμφωνιών του 1960), αποχώρηση των ελλήνων αξιωματικών από την Εθνική Φρουρά και δημιουργία ασφαλούς διαδρόμου προς τη θάλασσα για την τουρκική κοινότητα. Το τρίτο βέβαια σήμαινε εισβολή!
Ο Σίσκο βρήκε τις απαιτήσεις Ετσεβίτ για δύο αυτόνομες κυβερνήσεις ακραίες
Τις πραγματικές του προθέσεις όμως σε λεπτομέρεια, ο Ετσεβίτ τελικά εξήγησε και στον αμερικανό απεσταλμένο Τζόζεφ Σίσκο που έφθασε στο Λονδίνο στις 18.7.1974.
Στην πρωινή συνάντησή τους ο Ετσεβίτ του παρουσίασε συγκεκριμένες ιδέες, ορισμένες από τις οποίες ταυτίζονταν με διχοτόμηση,τις οποίες του ζήτησε να παρουσιάσει στους Έλληνες. Ο Σίσκο του είπε ότι έπρεπε να αποφευχθούν βεβιασμένες ενέργειες. Αυτό που χρειαζόταν ήταν διάλογος μεταξύ των ενδιαφερομένων, στο πνεύμα των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου. Ο Ετσεβίτ ζήτησε από τον Σίσκο να πάει στην Άγκυρα. Αλλά όχι το Σάββατο 20 Ιουλίου, διότι όπως είπε, θα συζητούσε η τουρκική βουλή Αυτό ήταν παραπλάνηση γιατί στις 20 ξεκίνησε η πρώτη εισβολή.
Στην απογευματινή συνάντηση, ο Ετσεβίτ ξεκαθάρισε στον Σίσκο: δημιουργία δύο αυτόνομων προσωρινών κυβερνήσεων στην Κύπρο, μία για κάθε κοινότητα. Νέο νομικό καθεστώς θα δημιουργείτο με δύο προσωρινές κυβερνήσεις με τους εγγυητές της συνθήκης. Η τουρκική κοινότητα επίσης θα είχε ελεύθερη πρόσβαση σε όλα τα αεροδρόμια και λιμάνια, ή όλα να διοικούνταν από κοινού…
Του είπε επίσης ότι «τα Ηνωμένα Έθνη ίσως να μην ήθελαν να αναλάβουν το καθήκον της επίβλεψης γι΄αυτό έπρεπε οι τρείς εγγυήτριες δυνάμεις να το αναλάβουν. Το πακέτο αυτό θα έθετε τις Ελληνο-Τουρκικές σχέσεις σε νέο επίπεδο».Παράλληλα διαβεβαίωνε τον Σίσκο ότι μια ειρηνική διευθέτηση ήταν προτιμητέα από μια στρατιωτική…
Ο JosephSisco βρήκε τις απαιτήσεις του Ετσεβίτ ακραίες και ότι οι μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του χρειάζονταν μήνες διαπραγματεύσεων, αν μπορούσαν να τύχουν διαπραγμάτευσης…
Γενεύη Ι – Ενυπόγραφο έγγραφο για «δύο αυτόνομες διοικήσεις»
Η Διάσκεψη ξεκίνησε στις 25 Ιουλίου 1974 με επικεφαλής τον Τζέιμς Κάλλαχαν και την ομάδα του και των αξιωματούχων του ΟΗΕ RobertoGuyerκαι RémyGorgé… Με την τουρκική και ελληνική αντιπροσωπία, που αποτελούσαν ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, TuranGüneşμε τους συμβούλους του και ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Γεώργιος Μαύρος με τους δικούς του.
Διάσκεψη Γενεύης Ι στο κέντρο ο τούρκος υπ. Εξωτερικών TuranGüneş
Στις 30 Ιουλίου οι τρείς ΥΠΕΞ υπέγραψαν μια νερόβραστη διακήρυξη ότι, για να σταθεροποιηθεί η κατάσταση στην περιοχή της Δημοκρατίας που ήλεγχαν αντίθετες στρατιωτικές δυνάμεις(δεν ονόμαζαν τουρκικά στρατεύματα κατοχής), κατέγραψαν κάποιες ενέργειες που έπρεπε να γίνουν κ.τ.λ., αλλά το κυριότερο: οι τρείς υπουργοί επεσήμαναν την έμπρακτη ύπαρξη στη Δημοκρατία της Κύπρου δύο αυτόνομων διοικήσεων, μία της ελληνοκυπριακής διοίκησης και μία της τουρκοκυπριακής, και ότι στην επόμενή τους συνεδρία, δίχως προκατάληψη, θα συζητούσαν τα προβλήματα που προέκυπταν από την ύπαρξη αυτών των αυτόνομων διοικήσεων.
Και αυτά ενόσω α) ο ξεριζωμός και οι αγριότητες των τούρκων συνεχίζονταν και ο τούρκος υπ. Εξωτερικών απαιτούσε όπως δεν ονόμαζαν την Τουρκία ως «εισβολέας»!
22 Ιουλίου 1974 – Τα βρετανικά σχέδια πρότειναν διχοτόμηση ή ομοσπονδιακή λύση
Πριν όμως ξεκινήσει η Γενεύη Ι, στις 22 Ιουλίου ο JamesCallaghan ζήτησε και πήρε επειγόντως αξιολόγηση από το Φόρειν ΄Οφις ως προς τον προσανατολισμό «λύσης» που έπρεπε να ακολουθήσει σχετικά και με τα βρετανικά συμφέροντα. Το έγγραφο ετοιμάστηκε με μεγάλη βιασύνη και σημείωνε, ότι θα χρειαζόταν επεξεργασία. Όμως, το περιεχόμενό του είναι υψίστης σημασίας γιατί εκθέτει την βρετανική πολιτική για το κυπριακό από τον Ιούλιο του 1974, στο «Σχέδιο Ανάν» μέχρι σήμερα, και το δημοψήφισμα. Από τις εναλλακτικές λύσεις η Βρετανία ακολούθησε την «Ανταλλαγή πληθυσμών εντός της Κύπρου: διχοτόμηση ή ομοσπονδιακή λύση» την οποία υποστηρίζει μέχρι σήμερα μέσω της βρετανο-τουρκικής Δι-κοινοτικής, Δι-ζωνικής Ομοσπονδίας.
Η «λύση» αυτή υποστήριζε « την συγκέντρωση της τουρκικής μειονότητας στο βορειο-ανατολικό μέρος της νήσου, όταν η ντε φάκτο διχοτόμηση μπορούσε να δημιουργηθεί με την ανταλλαγή πληθυσμών, μια διαφορετικού είδους ανεξάρτητης Κύπρου, οι δύο κοινότητες ξεχωριστά θα απολαμβάνουν σημαντική αυτονομία, όμως η κάθε μια θα αντιπροσωπεύεται σε μια ομόσπονδη κυπριακή κυβέρνηση με εθνικές ευθύνες.» Προνοούσε και δημοψήφισμα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ…
Το έγγραφο ήταν προσαρμοσμένο στις τουρκικές απαιτήσεις για ένα γεωγραφικό διαχωρισμό, και τη δημιουργία δύο συνιστωσών ομόσπονδων κρατών.
27 Ιουλίου 1974: Ο Γλαύκος Κληρίδης προς Βρετανό ΄Υπ. Αρμοστή: συμφωνεί με τον Ρ. Ντενκτάς, έτοιμος να διαπραγματευθεί ομοσπονδιακή λύση, την θεωρούσε και «ρεαλιστική και σταθερή»!
Γενεύη ΙΙ
Η δεύτερη Διάσκεψη στη Γενεύη ξεκίνησε στις 8 Αυγούστουπροεδρεύοντος και πάλιν του βρετανού Τζέιμς Κάλλαχαν. Πενταμελής, καθώς συμβαλλόμενα μέρη ήσαν και ο Γλ. Κληρίδης με τους συμβούλους του και ο R. Denktash με τους δικούς του. Οι ελληνοκύπριοι συμμετέχοντες ήσαν: Γλ. Κληρίδης, Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης, Τάσσος Παπαδόπουλος, Κρίτων Τορναρίτης και Πολύβιος Πολυβίου. Ο μόνος επιζών σήμερα είναι ο τελευταίος.
Ο γεωγραφικός διαχωρισμός– τουρκικές απαιτήσεις για αυτόνομές περιοχές
Το βράδυ της 9ης ώρα 10.μ.μ. ο Κάλλαχαν ανέπτυξε στον προεδρεύοντα της Δημοκρατίας Γλ. Κληρίδη και τον υπουργό Δικαιοσύνης Μιχαλάκη Τριανταφυλλίδη, τις τουρκικές απαιτήσεις για μεγάλες αυτόνομες περιοχέςκαι, παρ’ όλο που ο Κληρίδης δεχόταν διοικητικό ομόσπονδο σύστημα, κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να το πουλήσει στον κόσμο στην Κύπρο, του είπε…
Δυστυχώς για 47 χρόνια η δική μας πλευρά αντί να απαιτεί και να συζητεί την ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ από την τουρκική κατοχή, διαπραγματεύεται την αποδοχή των τουρκικών απαιτήσεων βάση των σχεδίων Δρ. Νιχάτ Ερίμ για επανάκτηση ολόκληρης της Κύπρου. Μέσω της βρετανο-τουρκικής ΔΔΟ με μεσάζοντες τους συνένοχους της τραγωδίας της νήσου Βρετανούς.
Συμπληρωματικές πληροφορίες
11.2.1974 –Η ελληνική πρεσβεία (Λονδίνο) ανησυχούσε, για το τουρκικό αίτημα για « ομοσπονδία». Η τουρκική κυβέρνηση είπε στους αμερικανούς ότι ο στόχος της πάντα ήταν «μια ομόσπονδη λύση».
13 Φεβρουαρίου – Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών TuranGunesεξήγησε στον βρετανό πρέσβη στην Άγκυρα, ότι ένα «ομόσπονδο σύστημα» στην Κύπρο θεωρείτο από την Άγκυρα όχι ως μια συνταγματική διευθέτηση, αλλά ως μια κατάσταση στην οποία η τουρκική κοινότητα, ποτέ ξανά δεν θα θεωρηθεί ως μειονότητα αλλά ισότιμη με τους ´Ελληνες.
27 Φεβρουαρίου – Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος σε δήλωσή του σε βέλγο δημοσιογράφο 20.2.1974: « Οι τουρκικές απαιτήσεις θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε πολιτική και γεωγραφική διχοτόμηση». Ο τούρκος συνταγματολόγος κ Ινχάν παραδέχθηκε στον βρετ. ΄Υπ. Αρμοστή τον τουρκικό στόχο: ένα δικοινοτικό ομόσπονδο κράτος λόγω του ότι δεν έχουν εμπιστοσύνη στις Συνθήκες του 1960. Η ομοσπονδία δεν μπορεί να δουλέψει δίχως γεωγραφική βάση.
8 Απριλίου– Ο Ετσεβίτ: «διαρκή λύση στα πλαίσια ενός ανεξάρτητου ομόσπονδου κράτους».
19 Ιουνίου – Βρετανός Ύπατος Αρμοστής Στίβεν ΄Ολβερ : «Ο Ρ. Ντενκτάς πάντα είχε βλέψεις για μια ανεξάρτητη αυτόνομη διοίκησηκαι δούλεψε σκληρά τα τελευταία έξι χρόνια για να το κατορθώσει».
4 Ιουλίου – Ο Ντενκτάς διαβεβαίωσε τον βρετανό Ύπατο Αρμοστή ότι «οι δύο συνταγματολόγοι είχαν κατορθώσει αρκετή πρόοδο. Η ελληνική πλευρά δέχθηκε την αρχή των ξεχωριστών δήμων. Το θέμα βρισκόταν υπό συζήτηση κάτω από τον τίτλο «περιοχή αυτονομίας».
10 Ιουλίου – Η κυπριακή Υπάτη Αρμοστεία στο Λονδίνο παραδίδει στο Φόρεϊν ΄Οφις υπόμνημα με τίτλο «Ανεφάρμοστη η ομοσπονδία». Παρόλα ταύτα δέστε που βρισκόμαστε σήμερα…
Από το 10ομου βιβλίο «Διζωνική vs Δημοκρατία – η διζωνική εκτέλεση της Κυπριακής Δημοκρατίας 1955-2019»Λεμεσός 2019.
Σχετικά τα άρθρα μου στην «Σημερινή»
11.1.2017 «Το σκηνικό επαναλαμβάνεται…»
http://www.sigmalive.com/simerini/politics/395154/to–skiniko–epanalamvanetai
10.9.2015 Οι πραγματικές προθέσεις του Λονδίνου
https://simerini.sigmalive.com/article/2015/9/10/oi-pragmatikes-protheseis-tou-londinou/
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
Τα κέρδη της κατοχικής Τουρκίας στην Γενεύη 1 μετά την πρώτη εισβολή και καθώς η εισβολή συνεχιζόταν επί του εδάφους. Απόσπασμα από τη Διακήρυξη με τίτλο « DECLARATIONBYTHEFOREIGNMINISTERSOFGREECE, TURKEY AND THE UNITED KINGDOM OF GREAT BRITAIN AND NORTHERN IRELAND»με υπογραφές των υπουργών Εξωτερικών των τριών «εγγυητριών δυνάμεων» που σφράγισε την Γενεύη 1 αναγνωρίζοντας την ύπαρξη στην Κυπριακή Δημοκρατία δύο αυτόνομων Διοικήσεων. Πριν την δεύτερη εισβολή…
Εκδόθηκε στη αγγλική και γαλλική γλώσσα στις 30.7.1974
ΠΗΓΗ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ 3/10/2021